مقدمه
سازه های زیرزمینی از جمله سازه های
پیچیده مهندسی هستند که طراحی و روش های اجرای آنها دامنه بسیار وسیعی دارد . شاید
تنوع این سازه ها از نظر شرایط محیطی قابل شمارش نیست، همان گونه که ویژگی های
ژئومکانیکی و تنش های طبیعی برای دو نوع زمین فقط بر حسب تصادف می تواند یکسان و
مشابه باشد. به همین سبب استاندارد کردن بارهای سنگ و کنش و اندرکنش سازندهای زمین
شناسی با عناصر مهندسی که در ساختن این سازه ها به کار می روند و شامل حفاظت های
موقت ( و پوشش های دائم ) می باشد مقدور نمی باشد.
به عنوان مثال ، مقایسه این سازه ها با
سدها که بزرگت ترین سازه های مهندسی ساخته شده هستند، روشن می نماید که در سدها
ناشناخته های طراحی منحصر به پی و تا اندازه ای رژیم های جریان رودخانه ها است در
حالی که مصالح مورد استفاده کاملاً قابل کنترل بوده و شناخته شده هستند. با این
حال در سدها، پی سد و چگونگی برخورد به مسائل آن، اثر بسیار عمده ای در تصمیم گیری
های طراحی داشته و حتی نوع سازه سد را تعیین می کند. در سازه های زیرزمینی شامل
تونل ها، مغارها و شفت ها ، ویژگی های ژئومکانیکی خاص مقاطع یا محدوده های زمین
شناسی به سختی قابل تشخیص بوده و تعیین دقیق این ویژگی ها به جز هنگام حفاری های
اجرایی معین نمی شود. به این ترتیب، بارهای وارد به سامانه و پایدار نگه داشتن
مغار با ضریب اطمینان کافی پس از رسیدن به لایه های زمین شناسی متفاوت و انجام
آزمایش های لازم تعیین می شود.
دشواری های اشاره شده، سبب می شود که
پروژه های متشکل از سازه های زیرزمینی نیازمند راهنمایی ها و دستورالعمل های تجربی
و نظری باشد که طراحان مربوطه با توجه به آنها بتوانند در مقاطع پیش از اجرا، طرح
هایی در حد قابل قبول ارائه نمایند.
موضوع این مجموعه عمدتاً کلیات مشترک
مربوط به سازه های زیرزمینی و روش های برخورد به طراحی ها و کلیاتی از اجرا می
باشد.
در نبود استانداردهای بین المللی، این
مجموعه نیز مانند دستورالعمل ها و ضوابط موجود، گروه های طراح را در سازماندهی
طراحی و اتخاذ روش های طراحی، راهنمائی خواهد کرد.
در خاتمه امیدوار است با نهایت کوششی که
در خلاصه نویسی و حذف موارد تشریحی به عمل آمده ، مجموعه حاضر بتواند نقاط نظر
عملی مورد نیاز را تا حد ممکن پوشش دهد .