بررسی حقوقی قتل عمدي

قتل عمدي

قتل يا سلب حيات از يك انسان زنده مهمترين جنايتي است كه نسبت به افراد انساني ارتكاب مي شود . بهمين جهت كيفر قتل عمدي با وجود مخالفت بعضي از علماي حقوق وفلاسفه در قوانين بسياري از كشورها اعدام مي باشد . در حقوق موضوعه ايران ، ماده 205 قانون مجازات اسلامي مقرر مي دارد : « قتل عمد ...... موجب قصاص است واولياء دم مي توانند با اذن ولي امر قاتل را با رعايت شرايط مذكور در فصول آتيه قصاص نمايند و ولي امر مي تواند اين امر را به رئيس قوه قضائيه يا ديگري تفويض نمايد .»

قتل نفس از يك طرف به اصل مصونيت وغير قابل تعرض بودن حيات انساني كه عزيزترين وديعه است لطمه مي زند واز طرفي ديگر ، امنيت وانتظام جامعه را متزلزل مي كند .

قبل از اينكه اجتماعات بشري به صورت كنوني ، داراي قدرت محاكمه عمومي وتشكيلات دولتي بشوند قتل نفس از جمله تصادفات عادي زندگاني براي بقاء محسوب ميشد ومقابله با قاتل جنبه شخصي وخصوصي داشت ونه جنبه عمومي . تعقيب يا تنبيه ومجازات قاتل يا قصاص براي جبران خسارت وترميم ضايعه با كسان مقتول بود نه با جامعه .

در اسلام ، احترام به انسان وتحريم قتل انسان در موارد مختلف مورد توجه قرآن مجيد واقع شده است . بطوريكه قتل از نظر ارتكاب ، بر قتل به حق وقتل به ناحق واز نظر مقتول ، به مظلوم وغير مظلوم به غير حق ، ولي معين كرده است ، در عين حال ولي را از اسراف در قتل منع نموده است .

الف – وَلاتَقْتُوا الَّنفْسَ اَّلتي حَرَّمَ اللهُ اِلاّبِاْلحَقِّ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيّهِ سُلْطاناً فَلا يُسْرِفُ فِي الَقْتلِ اِنَّهُ كانَ مَنْصُورًا (آيه 33 از سوره بني اسرائيل ) يعني ، نفسي را كه خداوند محترم ساخته است به ناحق مكشيد ، كسي كه به ستم كشته شود براي ولي او سلطه اي خاص قرار داده ايم ، پس اسراف در قتل نخواهد كرد ، زيرا او، (يعني ولي مقتول) از جانب شريعت الهي ياري شده است .

ب- قرآن مجيد خونريزي بي جهت وظالمانه را گناه بزرگي تلقي نموده است بطوريكه قتل يك فرد از انسانها را به منزله قتل تمام انسانها مي داند .

مِنْ اَجْلِ ذلِكَ كَتَبْنا عَلي بَنِي اِسْرائيلَ اَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ اَوْ فَسادٍ فِي اْلاَرْضِ فَكَاَنَّما قَتَلَ الّاسَ جَميعاً وَمَنْ اَحْياها فَكَانَّمأ اَحْيَا الّناسَ جَميعاً (قسمتي از آيه 32 از سوره المائده ) .

يعني ، از جهت قتلي كه واقع شد ما بر فرزندان اسرائيل مقرر داشتيم كه هر كس نفس محترمي را به ناحق وبي آنكه مرتكب فساد در روي زمين شده باشد (مفسد في الارض) بكشيد چنان است كه همه مردم را كشته باشد وهر كه نفسي را حيات بخشد (از مرگ نجات دهد) مثل آنست كه تمام مردم را حيات بخشيده است .