رویکرد جدید دانش‌‌آموزان در بیان مشکلات پس از ناامیدی از ساختارهای تشریفاتی

بر اساس اطلاعات خبرنگار اجتماعی ، دانش‌آموزان سال‌هاست از اینکه مطالبات و سخنانشان شنیده نمی‌شود، گلایه‌ دارند،‌ شنیده نشدن مطالبات آنها آنجا بیشتر دردناک است که حتی در مدرسه به عنوان مهمترین نهاد اجتماعی که زمان زیادی از ساعات خود را در آن سپری می‌کنند هم جدی گرفته نمی‌شوند.

دانش‌آموزان از جدی نگرفتن‌‌ها، حرف‌های زیادی دارند و سر درد ودل آنها در مجلس دانش‌آموزی حسابی باز شد و از سخنان و مطالباتی برایمان گفتند که هیچگاه جدی گرفته نشد.

ساختارهای تشریفاتی مدارس برای دانش‌آموزان

اگرچه آموزش‌وپرورش بخش‌هایی را مانند مجلس و شورای دانش‌آموزی در ساختارهای خود تعریف نموده است اما اوضاع در کف مدارس همانند آنچه در سندها و قوانین به خوبی نوشته شده، پیش نمی‌رود. مجلس دانش‌آموزی و شوراهای مدارس به ساختارهای تشریفاتی تبدیل شده‌اند که نقش آفرینی دانش‌آموزان در آنها سالانه یکبار آن هم برای جنبه‌های نمایشی و افتتاحیه انتخابات شوراها و مجلس دانش‌آموزی مهم تلقی می‌شود.

این موارد، شرح وظایف شوراهای دانش‌آموزی در مدارس است: بررسی چگونگی  مشارکت دانش‌آموزان در فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و اجرایی و ارائه پیشنهاد به شورای مدرسه. همکاری با مسئولین مدرسه در فعال‌سازی تشکل‌های دانش‌آموزی از قبیل بسیج دانش آموزی، انجمن اسلامی و تشکل‌های دانش‌آموزی، همکاری در برنامه‌ریزی و اجرای مناسبت‌های گوناگون، همکاری در برنامه‌ریزی و اداره نشریه مدرسه، همکاری در برنامه‌ریزی و برگزاری مسابقات فرهنگی و هنری، علمی و ورزشی دانش‌آموزان، همکاری در برنامه‌ریزی و برگزاری اردوی دانش‌آموزی و بازدید علمی، همکاری در برنامه‌ریزی و برگزاری نماز جماعت و مراسم آغازین،  همکاری در برنامه‌ریزی برنامه امتحانات داخلی،  همکاری در برنامه‌ریزی برنامه در اداره کتابخانه، تعاونی و مسائل بهداشتی، انتخاب کننده جهت شرکت در شورای مدرسه و انجمن اولیاء و مربیان و  ارائه پیشنهاد به مدیر مدرسه جهت تشویق دانش‌آموزانی که مشارکت فعال در امور اجرایی مدرسه داشته‌اند. اما دانش‌آموزان از جدی‌نگرفتن این شرح وظایف در مدارس خبر می‌دهند.

وقتی منتخبان شوراهای مدارس که به عنوان کننده سایر دانش‌آموزان آن هم از طریق برگزاری انتخابات در مدارس برگزیده شده‌اند، از نادیده گرفتن سخنان و مطالباتشان می‌گویند، می‌توان وضعیت سایر دانش‌آموزان را تا حدود زیادی حدس زد.

اعضای شورای دانش‌آموزی: حرف‌هایمان شنیده نمی‌شود

در میان صحبتمان با کنندگان مجلس دانش‌آموزی، دانش‌آموزان به این موضوع مهم اشاره داشتند "در مدرسه هیچ اختیاری به ما نمی‌دهند و مسئولان مدرسه اعتماد لازم را به دانش‌آموزان ندارند و باور ندارند که بتوانیم کارها را به‌خوبی انجام دهیم. آنها می‌گویند شما دهه هشتادی هستید و هنوز بچه‌اید و نمی‌توانید از عهده مسئولیت کارها به خوبی برآیید. زمانی می‌توانیم مشکل مدرسه و دانش‌آموزان را به مدیر مدرسه منعکس کنیم که گوش شنوایی وجود داشته باشد اما گوش شنوایی برای دانش‌آموزان وجود ندارد."

خلق روش‌های جدید دانش‌آموزان برای دیده شدن

دانش‌آموزان در شرایطی از نبود گوش شنوا برای بیان صحبت‌ها و خواسته‌هایشان می‌گویند که اینبار با ناامید شدن از کارایی ساختارهای تشریفاتی همچون مجلس و شورای دانش‌آموزی - که مسئولان نیز به عدم کارایی آن معترفند- به روش‌های جدیدتری روی آورده‌اند. البته جدی نگرفتن دانش‌آموزان در مدارس چندان هم نباید عجیب به نظر بیاید، چرا که مدرسه ساختاری کوچک از جامعه‌ای است که مسئولانش حتی با وجود رسیدن به سن بازنشستگی حاضر نیستند عرصه را به جوانان سپرده و به آنها اعتماد کنند.

در چنین شرایطی، فضای مجازی این روزها بستری شده است برای بیان مطالبات و سخنان دانش‌آموزان. همواره سهم نادیده دانش‌آموزان در نظام آموزش‌وپرورش موضوعی بود که از سوی صاحبنظران و کارشناسان بسیاری بر آن تاکید می‌شد اما حالا نسل امروز فضای مجازی را به فرصتی برای بیان خواسته‌ها و مطالباتش تبدیل نموده است.

پخش مسابقه فوتبال در مدارس که تاکنون ابلاغ آن در قالب بخشنامه در نظام آموزش‌وپرورش کشور بی‌سابقه بود، نتیجه بیان خواسته‌های دانش‌آموزان بود که با کامنت‌های متعدد خود در صفحه شخصی وزیر آموز‌ش‌وپرورش در فضای مجازی به گوش او رسید، هر چند که این تصمیم وزیر و پذیرش خواسته دانش‌آموزان هنوز برای بسیاری از منتقدان و کارشناسان قابل پذیرش نیست.

دیدن پیام‌های دانش‌آموزان و واکنش نشان  دادن به آنها از سوی وزیر آموزش‌وپرورش باعث شده حالا صفحه‌ او در فضای مجازی بستری شود که دانش‌آموزان حرف‌ها و خواسته‌های خود را به صورت مستقیم منتقل کنند، حرف‌ها و خواسته‌هایی که آنها پیش از این نسبت به نشنیده شدنش گلایه داشتند.

مطالبات دانش‌آموزان در صفحات مجازی آقای وزیر

به عنوان مثال در موضوع پخش مسابقه فوتبال در مدارس، دانش‌آموزان از نداشتن امکانات در مدرسه یاعدم توجه مدیریت مدرسه به بخشنامه آموزش‌وپرورش با وجود داشتن امکانات برای پخش مسابقه، الزام مدرسه برای حضورشان در کلاس درس یا عدم پخش مسابقه فوتبال در مدارس سمپاد یا نمونه دولتی که بیشتر بر روی درس متمرکز هستند، سخن گفتند. دانش‌آموزان حتی این سوال را از وزیر پرسیده‌اند، وقتی می‌دانید مدیران مدارس به بخشنامه‌هایتان توجهی نمی‌کنند چرا بخشنامه ارسال کردید؟ حتی یکی از دانش‌آموزان از اخراج چند روزه تعدادی از همکلاسی‌هایش در اعتراض به عدم پخش مسابقه فوتبال برای وزیر گفته است.

و حالا درخواست‌های متعدد دانش‌آموزان را می‌توان در صفحه وزیر آموزش‌وپرورش مشاهده کرد که به نوعی مشکلات نظام آموزشی و معضلات مدارس را حکایت می‌کنند. لغو تاثیر قطعی معدل، وضعیت دروس پایه دوازدهم و سنگین بودن 35 ساعت آموزش برای بچه‌ها، حضور معلمان بازنشسته در کلاس درس که دیگر حوصله‌ای برای تدریس ندارند، صرفاً بخش دیگری از مطالبات و سخنان دانش‌آموزان خطاب به وزیر است.

حتی این روند موجب اعتراضات برخی افراد شده است و آنها نسبت به تصمیم‌گیری‌های اخیر آموزش‌وپرورش مثل حذف مشق شب یا تماشای فوتبال در مدرسه که بیشتر در حوزه دانش‌آموزی است، شکایت دارند.

فریاد مطالبات و کمبودها در مدارس فقط به دانش‌آموزان ختم نمی‌شود، معلمان مناطق محروم و دورافتاده نیز به خوبی به ظرفیت فضای مجازی پی برده‌اند و داستان محرومیت‌های مدرسه و دانش‌آموزانشان را روایت می‌کنند شاید گوش شنوایی برای آن وجود داشت. نمونه بارز آن ماجرای پخش فوتبال در مدرسه روستای قلعه گنج بود که تصاویر آن خبرساز شد و حالا وزیر ارتباطات از تهیه تلویزیون برای مدرسه، برق‌کشی و تجهیز آن خبر می‌دهد.

در کنار این مقوله، در کامنت‌های دانش‌آموزان ماجرای فرهنگ استفاده صحیح و ادبیات مناسب در فضای مجازی یکبار دیگر سر باز می‌کند و شاید اگر بخواهیم به این فقر فرهنگی از زاویه‌ای دیگر نگاه کنیم بتوان گفت، این موضوع شاید باعث شود که وزیر آموزش‌وپرورش از وضعیت کف مدارس و ضرورت توجه به مسائل تربیتی و پرورشی آگاه شود هر چند که بار اصلی تربیت بر عهده خانواده است اما نمی‌توان به نقش مهم مدرسه در اینباره بی‌توجه بود.

چه خوشایند باشد یا نه، اما امروزه در سایه تشریفاتی بودن ساختارهای موجود در مدارس، ساختارهایی مانند شورای دانش‌آموزی که سال‌هاست فعالند اما نتوانسته‌اند نتیجه‌ رضایت‌بخش را برای دانش‌آموزان رقم بزنند، آنها اینبار فضای مجازی را بستری کرده‌اند تا به صورت مستقیم مسائل و مشکلات را با وزیر آموزش وپرورش در میان بگذارند، خواسته‌ها و مطالباتی که برخی از آنها نیز شنیده می‌شود.

شورا و مجلس دانش‌آموزی را از تشریفاتی بودن خارج کنید

در همین رابطه عباس فرجی کارشناس مشاوره می‌گوید:‌ساختارهای نظام‌مندی مانند شوراها و مجلس دانش‌آموزی در آموزش‌وپرورش وجود دارد که دانش آموزان وارد آنها می‌شوند اما متاسفانه سال‌هاست که شاهد هستیم این نهادها به ساختاری تشریفاتی تبدیل شده و خروجی موثری ندارند.مثلا در شورای دانش‌آموزی که دانش‌آموزان برای آن تبلیغات زیادی هم انجام می‌‌دهند و با برگزاری انتخابات در مدارس، اعضای آن مشخص می‌شوند، کارایی موثری ندارد و تازه منتخبان این شوراها به مجلس دانش‌آموزی راه می‌یابند که آن هم کارایی ندارد و صرفاً در افتتاحیه و اختتامیه آن شاهد حضور مسئولان و صحبت‌های آنها هستیم که هیچ کدام هم اجرا نمی‌شود.

وی ادامه می‌دهد:  وقتی در کف مدرسه صدای بچه‌ها شنیده نمی‌شود یا آنها می‌بینند با وجود ساختارهایی همچون شورا و مجلس دانش‌آموزی باز هم تغییری در اوضاعشان ایجاد نمی‌شود و به همان نسبت صدایشان در ستاد هم شنیده نشده و تغییری در نظام آموزشی ایجاد نمی‌شود به فضای مجازی روی می‌آورند و از ظرفیت آن برای صحبت گفتن با وزیر استفاده می‌کنند.

فرجی معتقد است که پشت پیام بچه‌ها که در فضای مجازی منتشر می‌شود اجبار افکار عمومی وجود دارد و این موضوع را در مجلس دانش‌آموزی شاهد نیستیم البته شوراها و مجلس دانش آموزی که از بستر مدارس رشد کرده و به تحقق زمینه‌های دموکراتیک در مدارس و تربیت دانش آموزان کمک می‌کند باید مورد توجه قرار بگیرند چرا که در این ساختارها بچه‌ها یاد می‌گیرند چگونه در بستر مناسب خواسته‌های خود را مطرح و حرف‌هایشان را بزنند.

این کارشناس مشاوره بیان می‌کند: چکیده دغدغه دانش‌آموزان را در مجلس دانش‌آموزی می توان شنید همچنین روابط عمومی وزارتخانه می‌تواند مطالباتی را که دانش‌آموزان در فضای مجازی مطرح می‌کنند رصد و دسته بندی کرده و از مجلس دانش آموزی بخواهد آنها را بررسی کند. در حقیقت مطالبات و سخنان دانش‌آموزان در فضای مجازی و گره‌ها و گلایه‌های آنها از کف مدارس است که می‌تواند آنها را دسته‌بندی کرد و به عنوان مسائل مهم برای رصد و بررسی در اختیار کنندگان مجلس دانش‌آموزی گذاشت تا آنها هم راهکارها و پیشنهادات خود را در اینباره مطرح کنند همچنین به عنوان یک حق و مطالبه دانش‌آموزی به وزارتخانه ارائه شود تا ملکف به پاسخگویی شوند.

پایان/