شباهت دارالفنون و روزنامه در ایران و عثمانی/ چرا پادشاهان عثمانی برای سرودن اشعار فارسی به خود می‌بالیدند

بر اساس اطلاعات گروه اجتماعی ، کریم میرزایی در نشست تخصصی همایش ملی هنر ایران در دوره قاجار با بیان این نکته که دوره قاجار مصادف با دو سده اخیر عثمانی است، اظهار داشت: این دولت با سابقه 700ساله از بدو تولد با دولت‌های غربی و مسیحی مواجه بود و بزرگترین مواجهه با فتح قسطنطنیه در سده 15 میلادی از سوی مسلمانان عثمانی بود.

میرزایی با اشاره به این نکته که دولت عثمانی تا اوایل سده 16 میلادی در زمینه‌های مختلف فکری، هنری و فرهنگی رو به‌سوی شرق دارد، گفت: شاهنامه‌نگاری، نقالی، نگارگری و ادبیات فارسی در ارکان حکومتی و اجتماعی نفوذ زیادی داشت و پادشاهان عثمانی از اینکه به زبان فارسی آشنایی و توان سرودن اشعار فارسی را داشتند به خود می‌بالیدند.

 عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز گفت: از نیمه اول سده 16 میلادی دولت عثمانی کنار اهمیت دادن به زبان ترکی و شکل دادن نگارگری و نقاشی به‌سبک عثمانی با فرآورده‌های نوین غرب هم از نزدیک آشنا شد.

مدرسه دارالفنون در عثمانی

وی با اشاره به اینکه صنعت چاپ نخستین محصول جدیدی بود که از غرب در دولت عثمانی مورد توجه قرار گرفت، گفت: با تضعیف دولت عثمانی در سده نوزدهم و با قدرتمند شدن غربی‌ها، دولتمردان عثمانی مجبور به اصلاحات در نظام آموزشی، حکمرانی و ارتش‌داری خود شدند.

میرزایی در تشریح تعامل هنری ــ فکری ایران و عثمانی در دوره قاجار به ساخت مدرسه دارالفنون در عثمانی اشاره کرد و گفت: این مدرسه برای اجرای آموزش به‌سبک غرب راه‌اندازی شد.

وی ادامه داد: مدرسه دارالفنون هم در عثمانی و هم در ایرانِ آن روز با حمایت پادشاه مواجه شد و هر دو دولت برای برون‌رفت از عقب‌ماندگی، چاره کار را در فراگیری علوم و فنون جدید غرب می‌دانستند به همین منظور از معلمان و دانش‌آموختگان غرب استفاده کردند.

میرزایی گفت: یکی دیگر از جریان‌هایی که از طریق عثمانی وارد ایران شد صنعت چاپ و ترجمه کتب اندیشمندان غربی برای اولین بار در دوره قاجاریه در زمان ولیعهدی عباس میرزا در ایران بود.

وی ادامه داد: صنعت چاپ نه‌تنها باعث تکثیر کتاب شده بود بلکه در طبع جراید نیز بسیار نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کرد.

این پژوهشگر در ادامه چاپ تقویم وقایع به‌عنوان نخستین نشریه عثمانی در سال 1831 میلادی را مورد توجه قرار داد و گفت: همزمان با این نشریه، روزنامه وقایع اتفاقیه در ایران نیز منتشر شد.

میرزایی خاطرنشان کرد: هنر ایران در دوره  قاجار تحت تأثیر رفت‌وآمدها و تبادلات که به‌یک‌باره در همه ابعاد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین ایران و دیگر ممالک، به‌خصوص با ترکیه عثمانی شکل گرفت دستخوش تحولات و تغییرات قابل توجهی شد.

پایان/*