سیستم JIT عبارت از سیستمی است که مواد به موقع و به حد نیاز خریداری و همزمان در فرآیند تولید ، مصرف و به کالای ساخته شده در طی روز تبدیل شود و بلافاصله بسته بندی ، بارگیری و برای مشتریان ارسال گردد. چنین سیستم بسیار دقیق ، مستلزم برنامه ریزی دقیق ، هماهنگی موثر ، همکاری صمیمانه بین کارکنان و مدیران است و هنگامی تحقق پیدا می کند که فرهنگ سازمانی مطلوب و وجدان کاری واقعی و انضباط پذیری داوطلبانه و خود کنترلی در یک کار گروهی وجود داشته باشد. سيستم توليد به موقع ( Just-In-Time ) يكي از پيشرفته ترين سيستمهاي برنامه ريزي است كه در صدر هرم سيستمهاي نوين برنامه ريزي و كنترل توليد قرار گرفته است .
از ديگر فوايد اين سيستم مي توان به كاهش قابل توجه كار درجريان ساخت ، زمان تحويل محصول به مشتري ، فضاي مورد نياز ، ضايعات ، ضايعات دورريز و دوباره كاري ، افزايش در بهره وري ، بهبود روابط با عرضه كنندگاني كه بهتر و موفق تر هستند و نيروي كار داراي انگيزه ، راضي و با نشاط تر اشاره كرد .
به کارگیری JIT یا تولید به‌هنگام مزیت‌هایی در مدیریت زنجیره تأمین ایجاد می‌کند:
سفارش کالاهای نهایی "به‌هنگام” تولید و تحویل داده می‌شوند؛
کالاهای نیم‌ساخته "به‌هنگام” برای مونتاژ کردن آماده می‌شوند؛
قطعات "به‌هنگام” برای تولید کالاهای نهایی آماده می‌شوند؛
مواد اولیه "به‌هنگام” برای تولید قطعات خریداری می‌شوند؛
ذخیره‌سازی کالاهای نهایی در انبار تنها در صورت تقاضای مشتری صورت می‌گیرد؛
انتخاب تأمین‌کننده و سفارش مواد اولیه با هدف کاهش هزینه‌ها صورت می‌گیرد؛
تحویل مواد اولیه به انبار با هدف کاهش هزینه‌ها به صورت بخشی (Partial Delivery) انجام می‌شود؛
مجموعه هزینه‌های خرید مواد اولیه، حمل و انبارداری در تصمیم خرید با کمترین قیمت لحاظ می‌شوند؛
و …
هر چه به استفاده از رویکرد JIT نزدیک‌تر باشید، سرعت پاسخگویی شما به مشتری نیز بیشتر خواهد بود. در حالتی ایده‌آل شما می‌توانید بدون تحمیل هزینه‌های انبارداری مواد اولیه (اضافی) یا کالای نهایی (بیشتر از تقاضای بازار)، از این رویکرد به عنوان یک مزیت رقابتی در بازار استفاده کنید و به سبب برتری در عملیات از رقبایتان پیشی بگیرید. در مطالب بعدی مباحث بیشتری پیرامون رویکرد تولید به هنگام یا JIT در مدیریت زنجیره تأمین طرح خواهد شد.
تولید ناب در واقع شیوه تولیدی است که ضمن به کار گیری فواید تولید انبوه و تولید دستی با هدف کاهش ضایعات و حذف هرفعالیت بدون ارزش افروده شکل گرفته است. بر این مبنا تکنیک ناب با کمک مجموعه ابزارهای خود می تواند نقش بنیادی در اصلاح و بهبود فرایندها داشته باشد. تولید ناب اصطلاحی است که جان گرافسیک پژوهشگر بر این شیوه تولید نهاده است . از این رو ناب نامیده می شود که در مقایسه با تولید انبوه هر چیز را به میزان کمتر مورد استفاده قرار می دهد،این شیوه تولید ، نیروی انسانی موجود در کارخانه ، فضای لازم برای تولید،سرمایه ای که صرف ابزارآلات می شود ، نیروی مهندسی لازم برای بوجود آوردن محصول جدید و زمان مورد نیاز برای ساخت محصول جدید را به نصف تقلیل می دهد.همچنین در تولید ناب موجودی مورد نیاز به کمتر از نصف می رسد ، عیب ها بسیار کمتر می شود و محصولات با تنوع فزاینده تولید می شوند.
