دکتر باقر لاریجانی، در نشست شورای عالی اخلاق پزشکی با حضور سرپرست وزارت بهداشت و سایر اعضای حقیقی و حقوقی شورا برگزار شد، با ارائه گزارشی از اقدامات صورت گرفته در کشور در راستای توسعه اخلاق پزشکی، گفت: پیشرفت های خوبی در زمینه مباحث اخلاق پزشکی داشته ایم و اکنون تمام تلاشمان این است که مباحث اخلاقی در عرصه های ارائه خدمت به بیماران ظهور یابد و این مسیری طولانی است که امیدواریم با تلاش تمامی دست اندرکاران محقق شود.
نایب رئیس شورای عالی اخلاق پزشکی گفت: راهبردها و برنامه های برنامه اخلاق پزشکی کشور در بین دانشگاههای علوم پزشکی تقسیم شده که بتواند اجرا شود. بحث های اخلاقی در حوزه عمل در حال نهادینه شدن است.
معاون آموزشی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه مباحث اخلاق پزشکی، دانش پزشکی محض نیست، گفت: در روابط پزشک و بیمار و تصمیماتی که در خصوص بیماران اتخاذ می شود، سوالاتی که در خصوص فناوری های نوین پزشکی وجود دارد مسائلی نیست که دانش صرف پزشکی برای پاسخ به آن کافی باشد.
وی خاطرنشان کرد: وظیفه پزشک است که به مسائل پزشکی رسیدگی کند، اما در تصمیمات پزشکی، متخصصین سایر حوزه ها نیز باید حضور داشته باشند و به همین دلیل بسیاری از متخصصین رشته های دیگر مثل جامعه شناسی، فلسفه، مذهب در شورای عالی اخلاق پزشکی حضور دارند.
اخلاق پزشکی باید به سوالات مهم درباره سقط جنین، اتانازی، روش های نوین درمانی پاسخ دهد
نایب رئیس شورای عالی اخلاق پزشکی با بیان اینکه سوالات مهمی در بحث های اخلاقی مثل سقط جنین، اتانازی، روش های نوین درمانی و سایر مسائل وجود دارد که باید به آنها پرداخته شود، عنوان کرد: حتی توزیع منابع سلامت هم بحثی است که باید به ابعاد اخلاقی آن توجه شود. ایجاد تعادل در هزینه کرد منابع در حوزه های مختلف، مبحثی اخلاقی است که باید مورد بررسی قرار گیرد و در فرهنگ های مختلف ترجمان های مختلف دارد.
وی با اشاره به اینکه بحث اخلاق پزشکی در شکل نوین آن از سال ۷۲ آغاز شد و مجله کمیته های ملی و دانشگاهی راه اندازی شد، گفت: در سال ۱۳۸۰ برنامه راهبردی اخلاق پزشکی کشور تدوین شد و مرکز اخلاقی در کشور راه اندازی شد و سمینارهایی در زمینه اخلاق برگزار شد.
لاریجانی بیان کرد: دوره MPH سه ساله ای برای اخلاق پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی تهران راه اندازی شد و بعد کد های اخلاقی ایجاد شد و راهنماهای بالینی روشنی در کدهای اختصاصی اخلاقی برای راهنمایی پزشکان ایجاد شد.
وی تصریح کرد: در زمینه اخلاق پزشکی، رشته تخصصی در دانشگاه ها راه اندازی شده و در حال حاضر ۲۵ فارغ التحصیل اخلاق پزشکی در کشور داریم و هرکدام در زمینه خوبی کار کرده اند. منشور حقوق بیمار نتیجه تزی بود که انجام شد و اکنون در تمام بیمارستان ها، راهنماهای بالینی برای مراقبت از بیمار وجود دارد.
ایجاد راهنمای اخلاق در پژوهش های پزشکی
معاون آموزشی وزارت بهداشت با بیان اینکه کمیته های پژوهش در دانشگاهها در دهه ۷۰ راه اندازی شد و راهنمای اخلاق در پژوهش های پزشکی به چاپ رسیده، خاطر نشان کرد: مفهوم این اقدامات این نیست که ما هیچ چالش اخلاقی نداریم، ولی مباحث اخلاقی با این تلاش ها جایگاه خود را پیدا کرده و باید تلاش های بیشتری شود تا آثار این اقدامات در صحنه عمل هویدا شود.
لاریجانی به تشکیل شورای عالی اخلاق پزشکی به عنوان یک اقدام جامع برای پیشبرد اخلاق پزشکی در کشور اشاره کرد و گفت: کمیته های اخلاق در حوزه آموزش، پژوهش و درمان، ذیل این شورا در سطح ستاد و دانشگاهها سامان پیدا کرده است، کنگره های سالانه اخلاق پزشکی و پرستاری در کشور برگزار می شود و اسناد اخلاقی در بسیاری از رشته ها مانند داروسازی تدوین شده است.
وی به اهمیت شورای عالی اخلاق اشاره کرد و گفت: در برخی کشورها این شورا توسط رئیس جمهور اداره می شود؛ چرا که مسائل آن به تمام کشور تسری می یابد. زمانی هم در کشور ما توسط مرحوم دکتر حبیبی اداره می شد.
نایب رئیس شورای عالی اخلاق پزشکی با معرفی اعضای شورای عالی اخلاق پزشکی گفت: هدف این شورا این است که سیاستگذاری در توسعه مباحث اخلاقی صورت گیرد، راهنماهای اخلاقی را سامان دهد، حمایت ذینفعان را جلب کند و سیاست های مرتبط را در سطح ملی دنبال کند.
وی با بیان اینکه در دانشگاهها متناظر شورای عالی اخلاق شکل گرفته، گفت: کمیته های اخلاق در آموزش، پژوهش و بالین شکل گرفته در سطح وزارت بهداشت و متناظر این کمیته ها نیز در دانشگاهها وجود دارد.
شکل گیری کمیته های اخلاقی در سطح دانشکده ها و بیمارستان ها
معاون آموزشی وزارت بهداشت، وظایف کمیته های اخلاق در پژوهش را ساماندهی راهنماهای اخلاقی، توجه به تخلفات اخلاقی در پژوهش، مدیریت شبکه اخلاق در پژوهش ذکر کرد و افزود: برخی از بی اخلاقی ها در این حوزه حساسیت زیادی دارد که در سطح بین المللی مطرح است. کمیته های اخلاقی در سطح دانشکده ها و بیمارستان ها هم شکل گرفته است که کار خود را انجام می دهند.
ایجاد کمیته اخلاق در آموزش برای پیگیری رصد مباحث اخلاقی در برنامه های آموزشی
وی خاطرنشان کرد: کمیته اخلاق در آموزش مسئولیت پیگیری مباحث آموزشی را از طریق رصد مباحث اخلاقی در کوریکولوم های آموزشی در تمامی رشته ها و مقاطع و فراهم کردن منابعی را جهت مطالعه دانشجویان و پیگیری مباحث اخلاق و تعهد حرفه ای را در آموزش بر عهده دارد و کمیته های دانشگاهی هم این مباحث را پیگیری می کنند.
لاریجانی گفت: در بحث تحول، بسته ارتقای اخلاق حرفه ای پیگیری می شود که این بسته نیز با شاخص هایی در دانشگاهها در حال رصد شدن است.
معاون آموزشی وزارت بهداشت تاکید کرد: در اخلاق بالینی کمیته ای در حوزه درمان ساماندهی شده و در این کمیته بحث های اخلاق در ارائه خدمات و حقوق بیمار در حال پیگیری است و این بحث در کمیته های اخلاق بیمارستانی جدی تر پیگیری می شود.
نایب رئیس شورای عالی اخلاق پزشکی با بیان اینکه لازم است مباحث آموزشی برای دست اندرکاران و ارائه کنندگان خدمات سلامت ارائه شود، گفت: نهادهای دیگری هم در بحث اخلاق پزشکی فعال هستند مثل فرهنگستان علوم پزشکی، شورای عالی نظام پزشکی، یونسکو و انجمن ایرانی اخلاق پزشکی که تلاش شده ارتباط مناسبی با این نهادها برقرار شود.
وی از تدوین برنامه راهبردی اخلاق پزشکی در دهه ۸۰ و تدوین برنامه دوم در سال گذشته سخن گفت و اظهار داشت: در این برنامه فرصت ها و تهدیدهای مربوطه به خوبی تحلیل شد. بخش عمده ای از این برنامه پیش رفته و برنامه جدید هم با چشم انداز روشنی مسیر پیگیری اخلاق پزشکی در تمامی حوزه ها را مشخص کرده و برای تطبیق بحث های اخلاقی با مباحث فرهنگی و همچنین نحوه جلب مشارکت سایر بخش در مباحث اخلاقی طراحی شده است.
تقسیم کار راهبردها و برنامه های اخلاق پزشکی کشور در بین دانشگاه های علوم پزشکی
لاریجانی عنوان کرد: راهبردها و برنامه های برنامه اخلاق پزشکی کشور در بین دانشگاه های علوم پزشکی تقسیم شده که بتواند اجرا شود. بحث های اخلاقی در حوزه عمل در حال نهادینه شدن است.
وی تاکید کرد: وزارت بهداشت استراتژی های روشنی در زمینه اخلاق پزشکی دارد و باید تلاش کنیم که این مباحث در عمل و در عرصه خدمت به بیمار نمایان شود که مسیری طولانی دارد که امیدواریم با همراهی دانشگاهها این مباحث را ساماندهی کنیم.
