مبانی نظری و پیشینه تحقیق عوامل اجتماعي و کيفيت زندگي روستايي

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 38

به طور كلي مي­توان گفت كه مفهوم «كيفيت محيط زندگي» و يا «كيفيت زندگي روستايي» با هدف اصلاح و تكامل مفهوم توسعه از توسعه صرف كمي و اقتصادي به توسعه پايدار روستايي مطرح و مورد توجه قرار گرفت. در واقع اين مفهوم پاسخي به توسعه صرف اقتصادي در مقياس ملي و توسعه صرف كالبدي در مقياس روستايي بود و به نوعي مويد توجه به شاخص ها و معيارهاي اجتماعي، كيفي و اقتصادي پايدار در عرصه برنامه­ريزي روستايي و در تعامل با شاخص هاي كالبدي كاركردي است (مهدي­زاده 1382: 294).

مفهوم كيفيت در مقابل مفهوم كميت قرار مي گيرد.كميت را يك مفهوم فيزيكي و قابل برآورد دانسته و كيفيت را مفهومي انتزاعي مي دانند. به طوري كلي كيفيت و كميت دو روي يك سكه­اند كه از يك طرف با هم در تضاد هستند و از طرف ديگر نمي توان يكي را بدون ديگري تصور کرد. اندازه، ميزان و جنسيت پديده و يا سامانه و. .. كه قابل اندازه گيري است و با اعداد بيان مي­شود را كميت گويند. به عبارت ديگر كميت هر پديده، تظاهر بيروني و خنثاي آن مي­باشد. اما كيفيت چگونگي يك پديده است كه تأثير عاطفي و عقلاني خاصي بر انسان مي­گذارد و خاصيت­ها و ويژگي‌هاي اصلي يك چيز را بيان مي­كند (کوکبي و همکاران 1384)

واژه کيفيت زندگي سرچشمه روشني ندارد. کيفيت زندگي اگر چه جذابيت و معني عام دارد، يک تعريف پذيرفته عام ندارد. هر عبارتي که در تعريف کيفيت زندگي به کار رود، کيفيت زندگي يک فرد به حقايق عيني و خارجي زندگي­اش و دريافت ها و ادراکات دروني و ذهني او از اين عوامل و نيز از خودش وابسته است (لطفي 1388).

مفهوم کيفيت زندگي چند مشخصه جالب توجه دارد: الف: تنها به زندگي انساني ارجاع دارد. ب: به ندرت در (صيغه) جمع به کار رفته (يعني به صورت کيفيات زندگي) است. ج: به عنوان يک عبارت عام و غير قابل تقسيم مي باشد که معنايش مي تواند ناب و خالص باشد. د: مشکل است که آن را به هر رده مجزا از علوم مرتبط با جامعه شناسي طبقه بندي نمود (لطفي 1388).

اصولا، كيفيت زندگي، واژه­اي پيچيده، چندبعدي و كيفي در رابطه با شرايط و وضعيت جمعيت، در يك مقياس جغرافيايي خاص (روستا ،شهر، منطقه، محله، بخش و...) است كه هم متكي به شاخص­هاي ذهني يا كيفي و هم متكي به شاخص هاي عيني يا كمي است (وظيفه­دوست و اميني 1388). كيفيت زندگي از ديدگاه هاي متفاوتي تعريف شده است و اگرچه اجماع بسيار كمي درباره تعريف كيفيت زندگي وجود دارد اما بعضي از مهم ترين اين تعاريف به شرح زير هستند:

- كيفيت زندگي يك مفهوم پهناور است كه در بردارنده برداشت­هايي از يك زندگي خوب و داراي رضايت­مندي و شادماني است. اغلب مفهوم زندگي رضايت­مند و زندگي شاد، در مفهوم رفاه يا خوشي كه در بردارنده رضايت از زندگي و احساسات مثبت و منفي است، تركيب مي­شود.

- برخي اين واژه را مترادف با رفاه مي دانند. ديگران آن را بياني از رفاه مي­دانند كه به وسيله مقدار كالاهاي عمومي و پراكنش آن ها مشخص مي­شوند (مک کريا[1] و همکاران 2004)

- مقوله كيفيت زندگي به شكل وسيعي با مفهوم رفاه ارتباط پيدا مي كند. رفاه مفهومي است كه توصيف­كننده بهزيستي، تأمين زندگي و فقر زدايي است و لذا در ارتباط تنگاتنگي با مفاهيمي هم‌چون عدالت اجتماعي قرار مي گيرد (باري 1380: 6).

- كيفيت زندگي، واژه­اي پيچيده در ارتباط با شرايط و وضعيت جمعيت، در يك ناحيه است. در برگيرنده‌ي ابعاد رواني است كه شاخص هايي هم چون رضايت، شادماني و امنيت را در بر مي­گيرد (شاخص­هاي ذهني). در برخي موارد، رضايت هاي اجتماعي نيز ناميده مي­شود. هم­چنين در برگيرنده ابعادي محيطي كه در برگيرنده سنجه هايي هم چون مسكن، دسترسي به خدمات و امنيت محيطي است (شاخص­هاي عيني). در برگيرنده جنبه­هاي ديگري چون توجه به فرصت­هاي اجتماعي، اميدهاي اشتغال، ثروت و اوقات فراغت است. برخي آن را مترادف با رفاه مي‌دانند (سيف الديني 1381: 375).

- کيفيت زندگي، يک مفهوم کلي است که تمام جنبه هاي زيستي را، شامل رضايت مادي، نيازهاي حياتي، به علاوه جنبه­هاي انتقالي زندگي نظير توسعه فردي، خودشناسي و بهداشت اکوسيستم را پوشش مي­دهد (دوب[2] 1377: 92).

- يک تعريف ساده و عملي از کيفيت زندگي اين است که افراد به طور کلي از زندگي­شان رضايت داشته باشند، به عبارت ديگر کيفيت زندگي معادل احساس رضايت کلي از زندگي گرفته شده است (کوکبي و همکاران 1384).

[1] McCrea

[2] -dob

فهرست مطالب

 پيشينه تحقیق:

 تحقيقات داخلي

 تحقيقات خارجي

 نظريه سرمايه اجتماعي:

تاثير سرمايه اجتماعي بر کيفيت زندگي :

نظريه ويژگيهاي پايگاهي (منزلت نقشي)

 نظريه احساس محروميت نسبي :

 الگوي تحليلي :

منابع فارسي: