مبانی نظری نظام های خاک ورزی و عملکرد و اجزای عملکرد گیاه

-گیاهان کود سبز 

با توجه به دیدگاه کشاورزی پایدار مبنی بر افزایش سهم نهاده‌های غیرشیمیایی و کاهش نهاده‌های شیمیایی، امروزه از تکنیک‌های مهم و موثری از جمله کود سبز استفاده به عمل می‌آید. گیاهان کود سبز، گیاهانی هستند که از یک سو تأمین کننده مواد آلی و معدنی مورد نیاز گیاهان زراعی و از سوی دیگر حفاظت‌کننده منابع آب و خاک به شمار می‌آیند. این گیاهان برای مدت زمان معینی در زمین‌های زراعی کاشته شده و در مرحله مشخصی از رشد به زمین برگردانده می‌شوند. در اصل کود سبز بخشی از تناوب زراعی است که برداشت محصولی در آن صورت نمی‌گیرد و هدف از آن بهبود حاصل خیزی خاک است (قلاوند و همکاران، 2009 ؛ موسوی و همکاران، 2009) .در واقع کود سبز یک روش دیرینه کشاورزی است که استفاده از آن فواید زیادی به همراه دارد. یک هکتار کود سبز معمولاً بین 25 تا 50 تن شاخه، برگ و انساج گیاهی تازه تولید می‌کند و این بقایا را وارد خاک می‌کند که خود حدوداً برابر با 10 تا 20 تن کود حیوانی بوده که این مقادیر حدود 1 تا 2 تن مواد آلی به خاک می‌افزاید که این تناوب بدون محصول برای بهبود باروری خاک استفاده می‌شود (لامعی هروانی، 1386). اگرچه کمبود مواد غذایی خاک را می‌توان با کاربرد کودهای شیمیایی جبران نمود، اما این کار مستلزم تحمیل هزینه‌های مالی و خسارات زیست محیطی خواهد بود. بنابراین راه حل ممکن برای اجتناب از مواجهه با چنین پیامدهایی استفاده از گیاهان خانواده لگومینوز به عنوان گیاه پوششی، یا کود سبز در تمام طول دوره آیش سالانه، یا بخشی از آن است (مک گور و همکاران، 1998).

- تأثیر گیاهان مختلف کود سبز بر عملکرد و اجزای عملکرد 

در ژاپن با بررسی تأثیر گیاهان کود سبز کنف بنگالی و بادام زمینی بر رشد و جذب نیتروزن در گندم، گزارش نمودند که تیمار گیاهان کود سبز کنف بنگالی و بادام زمینی در مقایسه با آیش (عدم کاربرد کود سبز)، تأثیر مثبت و معنی‌داری بر برخی خصوصیات محصول اصلی (گندم) مانند عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، محتوای نیتروژن اندام‌های هوایی، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در مترمربع داشت (یانو و همکاران، 1994). همچنین پهلوان راد و همکاران (2009) نیز تأثیر کاربرد گیاهان مختلف کود سبز را بر عملکرد گندم و خصوصیات خاک، مورد مطالعه قرار دادند. این پژوهشگران با کاربرد گیاهان کود سبز جو، شبدر، لوبیا و تیمار آیش (عدم کاربرد کود سبز) قبل از کشت محصول اصلی گندم،کود سبز جو را نسبت به سایر گیاهان کود سبز مؤثرترین گیاه در افزایش درصد کربن آلی خاک، فسفر و روی قابل دسترس برای گندم معرفی نمودند. از طرف دیگر نتایج آنها نشان داد که کاربرد کود سبز تأثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه گندم نداشت. دلیل این امر تأثیر ضعیف گیاهان کود سبز بر وزن ظاهری خاک و رشد ریشه گزارش شده است.