مبانی نظری تئوری بازی ها و ادبیات آن

تئوری بازی ها

نظریه بازی قسمت قابل ملاحظه ای از فرآیند تصمیم گیری تحت عدم قطعیت را در بر می گیرد. در سالهای اولیه نظریه بازی توسط امیلی بورل و ون نومن توسعه یافت، گرچه به روشنی معلوم نیست كه چه كسانی را باید به عنوان بنیانگذاران نظریه بازی معرفی كرد [154]. در یك بازی با گروهی از بازیكن ها سر وكار داریم كه هر یك كوشش دارند دریافتی خود را به حداكثر برسانند. لذا هر بازیكن در هنگام تصمیم گیری برای حركت بهینه خویش باید كلیه واكنش های ممكن بازیكنان دیگر را نسبت به حركت خود در نظر گیرد. وی حركات بازیكنان دیگر را با قطعیت نمی داند، اما باید درباره حركت خویش با نوعی توجیه عقلائی تصمیم گیری كند. لذا جستجو برای تصمیم عقل مند نوعی تصمیم گیری در حالت عدم قطعیت به شمار می آید. برای هر بازی سه امر ضروری است [154]:

الف- بازیكنان

ب- استراتژی های بازیكنان كه تحت قواعد بازی مجاز است

ج- مطلوبتها یا دریافتها

هر بازی بایستی بازیكنانی داشته باشد. حتی بازی ممكن است یك بازیكن داشته باشد كه با طبیعت بازی می كند. از طرفی هر بازی خود یك تصمیم گیری است كه معیارهای تصمیم گیری از جمله مطلوبیت در آن كاربرد دارد و از طرفی تصمیم گیری تحت ریسك و تصمیم گیری تحت عدم قطعیت خود بازی با طبیعت به شمار می آید. بدیهی است كه هر بازی باید مبتنی بر قواعدی باشد و بازیكنان باید استراتژیهایی را انتخاب كنند كه بر اساس قواعد بازی مجاز می باشد. سرانجام باید دریافتها و مطلوبیتهایی باشد كه به بازیكنان بر اساس استراتژیهای آنها منسوب می شود. همچنین انتظار می رود كه بازیكنان استراتژیهای خود را چنان انتخاب كنند كه دریافتی آنها حداكثر شود. بازیها را می توان از جهات مختلف دسته بندی کرد. یک دسته بندی جامع از بازیها را می توان بصورت زیر بیان نمود:

الف) بازیهای ایستا و پویا: در دنیای واقعی بازی ها ترکیبی از ایستا و پویا هستند. در بازیهای ایستا حرکت بازیکنان بصورت ترتیبی بوده و ابتدا یک بازکن بازی را شروع و در ادامه بازیکن دیگر به بازی می پردازد، مانند بازی شطرنج. در بازی پویا، بازی با حرکت همزمان بازیکنان دنبال می شود، مانند شرکت در یک مزایده. در بازیهای پویا هیچکدام از بازیکنان در مورد نحوه بازی حریف مقابل اطلاعی ندارند [156و155].