مبانی نظری گیاهان دارویی ، گیاه بابونه آلمانی، تاریخ کاشت، روش کاشت

(فصل دوم تحقیق)

مشخصات این متغیر:

منابع: دارد

پژوهش های داخلی و خارجی: دارد

کاربرد این مطلب: منبعی برای فصل دوم پایان نامه، استفاده در بیان مسئله و پیشینه تحقیق و پروپوزال، استفاده در مقاله علمی پژوهشی، استفاده در تحقیق و پژوهش ها، استفاده آموزشی و مطالعه آزاد، آشنایی با اصول روش تحقیق دانشگاهی

نوع فایل:wordوقابل ویرایش

 

 

اهمیت اقتصادی گیاهان دارویی

تولید و استفاده از گیاهان دارویی به زمان های بسیار دور باز می‌گردد. استفاده و تجارت مواد گیاهی معطر كه بومی‌ نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری هستند، از شاخص های  تمدن های قدیمی‌جهان نظیر مصر، یونان و ایران است. امروزه بهره برداری و فرآوری اسانس گیاهان عطری جهت مصرف در صنایع آرایشی و بهداشتی به صحنه رقابت فشرده اقتصادی در بین كشورهای تولید كننده تبدیل شده است.

ثروتمندتر شدن جوامع جهانی و ایجاد تنوع در فرهنگ مصرف موجب شده است كاربرد گسترده اسانس گیاهان در طیف وسیعی از فرآورده های غذایی مورد استفاده قرار گیرند و همچنین حمایت سازمان بهداشت جهانی(WHO) از مصرف فرآورده های طبیعی، به نوبه خود باعث شده است كه تولید و تجارت این محصول از رونق قابل توجهی در جهان برخوردار باشد(میر جلیلی، 1382).

..............

- وضعیت جهانی گیاهان دارویی

امروزه اهمیت گیاهان دارویی در سطح جهان بر كسی پوشیده نیست. میلیونها  نفر از مردم جهان در زمینه كشت،  برداشت، فرآوری و سایر جنبه های گیاهان دارویی فعالیت دارند. بطوریكه فقط  در كشور چین 100 میلیون نفر به بكار گیاهان دارویی اشتغال دارند.

برآورد می شود 30000-75000 گونه گیاهی در زمین یافت شود و این در حالی است كه كمتر از 1 درصد این گونه ها شناسایی و ثبت شده است. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از 80 درصد از مردم جهان برای درمان انواع بیماریها از 200 گونه گیاه دارویی متداول در جهان مصرف می‌كند.

استفاده از گیاهان دارویی سبب شده است تا میزان گیاهان دارویی در كشورهای توسعه یافته روز به روز افزایش یابد، به طوری كه واردات گیاهان دارویی ( گیاهان معطر شامل آن نمی شود ) از 355 میلیون دلار در سال 1976 به 51/5 میلیارد دلار در سال 2002 رسید و تا سال 2050 بالغ بر 5 تریلیون دلار خواهد رسید ( هاسنا 1997 ).

.............

وضعیت گیاهان دارویی در ایران

كشور ایران جایگاه ویژه ای  در مورد گیاهان دارویی دارد. علاوه بر سابق طولانی و ریشه تاریخی و فرهنگی مصرف گیاهان دارویی در ایرا ن تنوع اقلیمی موجود در كشور ایران جایگاه گیاهان دارویی را در كشور ممتاز كرده است.

تعداد گونه های گیاهی  شناخته شده در ایران بین 8000 تا 10000 برآورد می شود تعداد  گونه ای گیاهان دارویی  تا 2300 گونه برآور می شود كه رقم بسیار بالا و در خور توجهی است.

...................

اهمیت تاریخ کاشت و روش کاشت در عملکرد گیاهان

یکی از نیازهای مهم در برنامه ریزی برای بدست آوردن حداکثر عملکرد با کیفیت مطلوب تعیین بهترین زمان کاشت می باشد. تاریخ کاشت عامل مهمی است که بر طول دوره رشد رویشی و زایشی و توازن بین آنها و نهایتا عملکرد و کیفیت محصول تأثیر می گذارد و کاشت به موقع جهت کنترل خسارت ناشی از سرما یا گرما، آفات و بیماری ها و علف های هرز و استفاده از عوامل اقلیمی موثر در تولید نظیر تطابق زمان گلدهی با درجه حرارت مناسب از اهمیت خاصی برخوردار است. تصمیم گیری در مورد زمان کاشت مطلوب یک گیاه زراعی بسیار با اهمیت بوده و از عوامل مهم جهت کسب حداکثر عملکرد در گیاهان می باشد. تأثیر عوامل محیطی بر مراحل فیزیولوژیکی گیاه باعث می شود تاریخ کاشت از منطقه ای به منطقه دیگر و حتی در یک منطقه بسته به تفاوت های ژنتیکی بین ارقام متفاوت باشد (Sandhu, 1984).

.............

1-2- آشنایی با گیاه دارویی بابونه آلمانی

1-1-2- مشخصات گیاهشناسی

بابونه آلمانی گیاهی علفی و یكساله از خانواده كاسنی با نام علمی‌L. Matricaria recutita است؛ كه در عرض جغرافیایی 63 تا 64 درجه شمالی در‌ ‌سطوح وسیعی می‌روید.  بابونه دارای واریته‌های دیپلوئید(18=x2=n2) و تتراپلوئید(36=x4=n2) است. واریته های دیپلوئید دارای دوره رشد كوتاهتر، قطر بزرگتر و وزن بیشتر گل ها، عملكرد تر و خشك بیشتر سرشاخه های گلدار خشك و تر و‌‌‌ ارتفاع بوته كمتری نسبت به واریته‌‌های تتراپلوئید هستند(آندرآ، 2003)).

..............

2-1-2- رده بندی

بابونه از ‌نظر رده بندی جزو دسته گیاهان گلدار نهاندانه، دولپه و پیوسته گلبرگ و از تیره كاسنی، تیره فرعی رادسه و جنس ماتریكاریا می باشد(). در شكل(2-2 )جایگاه بابونه در رده بندی گیاهان نشان داده شده است.

................

3-1-2- خاستگاه و پراكنش

بابونه از گیاهان بومی‌مناطق مدیترانه بوده ولی منشاء آن را آسیای صغیر گزارش كرده اند. این گیاه امروزه پراكندگی وسیعی در اروپا، آسیای غربی، آفریقای شمالی و جنوبی و استرالیا پیدا نموده است.

در ایران نیز گونه های مختلف جنس ماتریكاریا در نقاط مختلف كشور رشد می‌نماید؛ ولی جنس و گونه  Matricaria recutita در منطقه غرب بین خرم آباد و دورود، 28 كیلومتری شمال غربی اندیمشك؛ در خوزستان: در صالح آباد، هفت گل، شوشتر، كیلومتر 5 جاده رامهرمز- شیراز، ایرانشهر و در منطقه دربند تهران یافت می شود(رحیمی، 1380).

................

1-3-1-2- گونه های مختلف جنس ماتریكاریا و پراكندگی آنها در ایران

1- M.aurea: این گیاه در شمال ایران، رودبار؛ خرمشهر، مرزهای جنوبی، بوشهر، كونك (بین دزفول و شوشتر) و در ارتفاعات 400 متری قصر شیرین یافت می شود.

2- M.lasicarp : در بلوچستان و در دره حری رود بطور خودرو می‌روید و به نامهای محلی پین فولی و پیون فولی نامیده می شود.

...............

-2- عوامل زراعی موثر بر کمیت و کیفیت عملكرد بابونه آلمانی

1-2-2- زمان و نحوه كاشت

زمان کاشت یکی از عواملی است که می‌توان با انتخاب صحیح آن شرایط محیطی مناسبی برای رشد گیاه فراهم آورده و باعث افزایش کمیت و کیفیت محصول تولیدی گردید.

برای طبقه بندی بابونه از نظر نحوه رشد و فصل کاشت آن را به گروه های بهاره، زمستانه و تابستانه یا بی تفاوت و همچنین زودرس و دیررس طبقه بندی می‌کنند. اگرچه بابونه یک گیاه روزبلند می باشد ولی به علت دامنه اکولوژیک وسیع این گیاه، امکان کشت آن در مناطق معتدله و نیمه گرمسیر وجود دارد(امید بیگی، 1379).

................

2-2-2- تراکم کاشت

تراکم گیاه یکی دیگر از عواملی است که به کمک آن می‌توان علاوه بر استفاده بهینه از نور خورشید و عامل خاک، به افزایش کمیت و کیفیت محصول نیز پرداخت. با استفاده از فواصل مناسب بین بوته ها می‌توان رقابت بین گیاهان یک گونه را به منظور تولید حداکثر مواد موثره دارویی کنترل نمود.

نتایج تحقیقات مختلف دربررسی بهترین فاصله کشت نشان می دهد که بالاترین عملكرد گل و اسانس زمانی بدست می‌آید که فاصله بین ردیف cm30 و فاصله درون ردیفcm 10 باشد. همچنین تحقیقات نشان می دهد جهت مدیریت بهتر مزرعه و كشت مكانیزه فاصله بین ردیف cm 40 سبب بالاترین عملكرد گل و اسانس خواهد شد(زالکی، 1972).

....................

5-2          اسانس ها

اسانس ها عبارتند از متابولیت های ثانویه برخی گیاهان، كه با استفاده از روش های مختلف از بافتهای گیاهی قابل استحصال هستند. اسانس‌ها در اثر تبخیر در مجاورت هوا و در حرارت عادی تصعید می‌شوند بنابراین آنها را روغنهای فرار می‌نامند. اسانس ها با آب غیر قابل اختلاط بوده ولی می‌توانند تا حدی در آب حل شده و بوی خود را به آب انتقال دهند، آنها در اتر، الكل و اغلب حلالهای آلی محلول هستند. اغلب اسانس‌ها سبك تر از آب بوده و لذا وزن مخصوصشان كمتر از یك است.

...........

1-5-2- تركیب شیمیایی اسانس ها

اسانس ها كه دارای مصارف عمده ادویه ای، دارویی و عطرسازی هستند، اغلب از دو گروه تركیب شیمیایی عمده تشكیل شده اند كه عبارتند از: ترپن ها و فنیل پروپن ها. از بین این دو گروه، ترپن ها فراوانتر و رایج تر هستند ولی در صورت حضور فنیل پروپن ها، باید آن را عامل اصلی طعم و عطر دانست. ترپن‌های اسانس‌ها به دو گروه فرعی منوترپن‌ها و سزكوئی‌ترپن‌ها تقسیم می‌شوند. ساختمان بیش از 1000 مونوترپن و احتمالا 3000 نوع سزكوئی ترپن شناسایی شده است. در مقابل، تنوع فنیل پروپن ها محدود است و كمتر از 50 نوع از آنها شناسایی شده است(هی و واترمن، 1379).

...............

2-5-2 - روش های استخراج و آنالیز اسانس ها

هر نوع از اسانس در گیاهان معطر و در قسمت های مختلف و در فضای مابین سلولی اپیدرم و مزوفیل در ساختارهای متعدد ترشحی ذخیره می‌شوند. بنابراین تعیین روش های مناسب و زمان لازم برای اسانس گیری به میزان زیادی به محل انباشته شدن اسانس در گیاه و نوع ماده بستگی دارد. اسانس ها فرار بوده و اغلب آنها به روش رایج تقطیر با بخار، استحصال می‌شوند. در این روش، بخار از داخل ظرفی كه حاوی گیاه اسانس دار می باشد، عبور می‌نماید. اسانس موجود در بخار آب كه فرار است، به همراه بخار آب از داخل یك كندانسور عبور داده شده و در نتیجه بخار آب و اسانس هر دو سرد شده به مایع تبدیل می‌شوند. سپس اسانس و آب از یكدیگر جدا می‌شوند. اسانس را كه در اغلب موارد غلظتش بسیار كم است،جمع آوری می‌كنند.

...............

-2-  مواد موثره بابونه آلمانی

1-6-2-  ترکیب شیمیایی و عصاره گیری

در حال حاضر بابونه به عنوان یك داروی گیاهی رسمی‌در فارماكوپه 26 كشور جهان از قبیل فارماكوپه ایالت متحده(2004) و فارماكوپه انگلیس(2002) است.

.................

1-9-2-  كاربرد بابونه در فضای سبز

بابونه در بسیاری از كشورها به عنوان گیاه زینتی كشت می شود. این گیاه از قرنهای گذشته به عنوان یك گیاه پوششی یكدست و زیبا در جایگزینی چمن بكار می‌رفته است و نیز حتی در اروپا در محل نشستن و در حاشیه پیاده رو به دلیل داشتن گل های زیبا و بسیار معطر كاربرد وسیعی داشته است.

علاوه بر زیبایی چشمگیر گل ها ، رایحه دلنواز آنها در آرامش بخشی و ایجاد مسرت بسیار ارزشمند است. این ویژگی خصوصا برای افراد نابینا كه از موهبت مشاهده زیبایی‌های طبیعت محرومند بسیار ارزشمند است(بینام، 1376‌). امروزه استفاده از رایحه در درمان(آروماتراپی) بسیار رایج شده است.

.................

علوم پزشکی