مبانی نظری مدیریت عملکرد ، ارزشیابی آموزشی، فعالیتهای آموزشی، فعالیتهای فوق برنامه پرورشی مدارس

(فصل دوم تحقیق)

نوع فایل:wordوقابل ویرایش

2-2- تعریف عملکرد

دیدگاه های مختلفی درباره مفهوم عملکرد وجود دارد. وقتی صحبت از عملکرد می شود نتیجه کار به دست آمده به ذهن متباتر می شودلذا عملکرد رامیتوان صرفاً به عنوان نتایج کسب شده در نظر گرفت. از لحاظ فردی، عملکرد به سابقه موفقیتهای یک شخص اشاره دارد.( آرمستراگ،1385،ص13)

........................

2-2-1- تاریخچه و پیشینه مدیریت عملکرد

.........

-2-2- ماهیت مدیریت عملکرد

اساساً مدیریت عملکرد یک فرآیند مشترک بین مدیران و افراد و تیمهایی است که آنها مدیریت میکنند. مدیریت عملکرد براصل مدیریت برمبنای تعامل و نه تحکم  مبتنی است.  مدیریت عملکرد بر توافق درباره اهداف ، نیازمندیهای دانش ، مهارتها  و قابلیت ، بهبود عملکرد وبرنامه های توسعه فردی مبتنی است . (آرمسترانگ،1385،ص14)

....................

2-2-3- عوامل موثر در افزایش عملکرد سازمان

عوامل مهم زیر در افزایش عملکرد سازمان می توانند موثر واقع شوند (فقهی فرهمند، 1381، ص 438).

1- عوامل داخلی

این عوامل به دو گروه قابل تفکیکند:

- عوامل سخت افزاری مانند:

.....................

2-2-6- تعریف ارزشیابی آموزشی

تایلر ارزشیابی را وسیله ای جهت تعیین میزان موفقیت برنامه در رسیدن به هدفهای آموزشی مطلوب مورد نظر می دانست ( کیامنش ، 1370،ص 7). دفیلیس (1960) : ارزشیابی یعنی سنجش یک برنامه آموزشی برای تعیین میزان تاًثیرو  سودمندی آن ( هومن ،1375، ص4). به گفته گی (1991) " ارزشیابی یک فرآیند نظامدار برای جمع آوری ، تحلیل و تفسیر اطلاعات گفته می شود به این منظور که تعیین شود آیا هدفهای مورد نظر تحقق یافته اند یا نه و  چه میزان ( سیف ، 1375،ص31).

..................

2-2-7- رویكرد های ارزیابی آموزشی

رویکرد مبتنی بر مدیریت : در این رویکرد، هدف تشخیص نیازهای اطلاعاتی تصمیم گیرندگان و مسئولین آ موزش و پرورش و ارائه خدمات لازم به آنان جهت تصمیم گیری در مورد فعالیت های آموزشی می باشد . ازمیان الگوهای مبتنی بر مدیریت دو الگو را به اختصار بیان می نماییم .

الف- الگوی سیپ:

پدیدآورندگان این الگو ال . استافل بیم و همکاران او ( 1971) هستند . هدف اساسی ارزشیابی در این الگو ، تولید اطلاعات برای تصمیم گیرندگان می باشد . این الگو با استفاده ازاستعاره سیستمها و چهار پارامتر آن ( زمینه ، درونداد ، فرآیند ، محصول ) به چهار نوع ارزشیابی اشاره دارد تا اطلاعات رابرای چهارنوع تصمیم گیری فراهم نماید .

ب- الگوی ارزشیابی یوسی ال ای .

این الگو از آن جهت یوسی ال ای شهرت یافت که در دانشگاه کالیفرنیا واقع در لس آنجلس پدید آمده است .نام دیگر این الگو سی اس ای است که حرف اول" مرکز مطالعه ارزشیابی "است . الکین  ( 1969) هم مدیر مرکز مطالعه ارزشیابی یوسی ال ای و هم واضح این الگو بوده است . این الگو از پنج نوع ارزیابی زیر تشکیل شده است.

....................

2-2-8- ارزیابی درونی کیفیت

درتاثیر ارزیابی درونی بر ارتقای كیفیت آموزشی و پژوهشی، مهمترین هدف ارزیابى درونی؛ بهبود، تضمین و تقویت كیفیت برنامه هاى آموزشى است. با اجراى ارزیابى درونى، ضمن جلب مشاركت اعضاء هیات علمى، وضعیت موجود و مطلوب گروه آموزشى به تصویر كشیده و نقاط قوت و ضعف گروه آشكار می شود. با اجراى پیشنهادات و راهكارهاى اجرایى حاصل از نتایج ارزیابى درونى، مطلوبیت نشانگرهاى ارزیابى و وضعیت كیفیت آموزشى و پژوهشى گروه های آموزشى طى دوره مورد بررسى سیر صعودى پیدامی کند(کیذوری وحسینی وفلاحی خشکتاب،1387)

................

2-3- فعالیتهای آموزشی

منظور از فعالیتهای  آموزشی همانا وظایف " فنی " در سطح مدرسه و کلاس درس است . نظام های آموزشی و مدارس نه کالا تولید می کنند و نه خدماتی نظیر تعمیر یا حمل و نقل انجام می دهند . آنها برای تحقق اهداف پیچیده و ظریفی فعالیت می کنند . فعالیت عمده آنها انجام وظایف آموزشی و پرورشی است که به سهولت وظایف سازمان های دیگر و با پیروی از اصول کلاسیک مدیریت قابل تفکیک نیستند . فراگرد آموزش و پرورش، قابل تفکیک به وظایف تخصصی خردخرد نیست و به ناچار در تقسیم کار از موضوعات درسی و مراحل آموزشی به این منظور استفاده به عمل می آید .

...................

2-3-1- وظایف آموزشی در مدارس

1- پرورش مهارت های فکری:  شاید مهم ترین هدف تعلیم و تربیت پرورش قوه تفکر در دانش آموزان باشد . بدین منظور معلمان باید ازعملکرد تفکر ( شناخت ) در انسان اطلاع داشته باشند تا بتوانند فعالیت های آموزشی را به گونه ای ترتیب دهند که برای دانش آموز با معنا باشد . زمانی که دانش آموز موفق شود اطلاعات جدید را با دانش قبلی خود مرتبط سازد ، یادگیری معنادار رخ داده است . بنابراین ، دانش معنادار ساختن اطلاعات جدید دانش آموز اهمیت فراوان دارد نه تنها یادگیری جدیددانش آموزبایدبراساس دانش قبلی بنا شودبلکه دانش آموزباید بتوانددانش جدید را به نحوی منطقی در حافظه خود سازمان دهد که برای یادگیری مداوم در اختیار او باشد .

.................

2-3-3- كیفیت در آموزش و پرورش

مفهوم كیفیت به صورت ابتدایی از آغاز مورد توجه خریدار و مصرف كننده و عاملی مؤثر در فروش كالا بوده است ولی در طول تاریخ به دنبال پیش رفت علوم، تكنولوژی و ارتباطات و نحوه ی نگرش به مفهوم كیفیت و طرز تلقی بشر ن سبت بدان متحول شده است . با ظهور نظریات نو ین جامعه بشری و دگرگونی در نحو ه ی اداره مؤسسات، سازما ن های موجود در جوامع پیشرفته به مفهوم كیفیت نیز به گونه ای خاص توجه شده است.

...............

2-3-4- بهبود کیفیت آموزشی

بهبود كیفیت در آموزش از رویكردهایی است كه در دهه اخیر در بسیاری از نظام های آموزشی و دانشگاه های جهان مورد توجه قرار گرفته است.لذا مدیریت آموزش ، برای رویارویی با چالش ها و مسائل خود ضروری می باشد. لازم است استراتژی ها و برنامه های آموزشی متناسب با نیازها و انتظارات جامعه و  به جای تأكید بیش از اندازه به جنبه های كمی، به شاخص های بهبود كیفیت آموزشی تأكید شود(هویدا ومولوی،1387،ص132).

................

-3-6- اهداف سازمان های آموزشی

اهداف آموزشی غالباً به صورت کلی و مبهم بیان می شوند و دقت و صراحت لازم برای تبدیل شدن به برنامه های دقیق عملیاتی را ندارد . بطور کلی ، اهداف آموزشی در مقایسه با اهداف سازمان های دیگر از سه خصوصیت برخوردارند . اول ، کارورزان آموزش و پرورش برای اهدافی تلاش می ورزند که تعریف دقیقی ندارند .دوم ، اهداف عمومی آموزش و پرورش  به شدت متنوع است و شمار آنها روز افزون . در بررسی و انتقاد برنامه های آموزشی یا طراحی برنامه های جدید ، همواره تجدید نظر در اهداف آموزشی مطرح می شود یا اینکه تغییرات اجتماعی و نیازهای جدید ایجاب می کنند که اهداف تربیتی و اجتماعی نوینی پدید آیند .

....................

2-4- فعالیت های فوق برنامه

آنچه مسلم می باشد این است كه زندگی انسانها در كنار یكدیگر بدون تعامل و سازگاری مشكل آفرین خواهد بود. لذا جریان تربیت در پی آن است كه انسانها را با هر آنچه كه مایه یك حیات خوب و مناسب توأم با ثبات می باشد آشنا گرداند و انسان ها را در مسیر رشد و ارتقا قرار دهد كه در پرتو آن بتوانند به حیات موثر خویش ادامه دهند.در گذشته این كار به عهده نهاد خانواده بود و سایر نهادها نقش چندانی در این خصوص ایفا نمی كردند.بر اثر دگرگونی های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی كه در جوامع بشری ایجاد گردید نقش و بافت خانواده تغیر گردید و از آن به بعد بخش عظیمی از این وظیفه [ تربیت نسلها ] بر عهده نهاد آموزش و پرورش قرار گرفت.آموزش و پرورش نیز جهت انجام آن در قالب برنامه درسی و محتوای كتب درسی سعی در تحقق اهداف خویش برآمد. اما به زودی متوجه گردید كه این بعد به تنهایی قادر به تحقق بخشیدن به هدفهای عالی انسانی كه مورد نظر تربیت می باشد نخواهد بود بر این اساس می باشد كه فعالیت های تربیتی – اجتماعی و فوق برنامه در كنار جریان رسمی آموزش و پرورش جایگاه خویش را باز می نماید (برومند و همکاران، 1386: 14).

......................

-4-1- انواع فعالیت های فوق برنامه

الف) فعالیت هایی كه اجرای آنها فقط در داخل مدارس مقدور می باشد. مثل کارگاه های درون مدارس.

ب) فعالیت های كه اجرای آنها فقط در خارج مدارس مقدور می باشد مانند اردو.

ج) فعالیت هایی كه می توان هم در داخل و هم در خارج مدارس به آنها پرداخت.مانند انتظامات، كتابخوانی.

در تقسیم بندی دیگر می توان این فعالیتها را به زیر بررسی كرد:

الف) اجرا به صورت گروهی: این فعالیتها معمولا با ثبت نام دانش آموزان علاقمند همراه می باشد و پس از ثبت نام و انتخاب سرپرست برای گروه به شروع كار با آنها می پردازند.

ب) اجرا به صورت انفرادی: در بعضی مواقع مربی برای یك فرد به صورت انفرادی فعالیتی را معین می كند و فرد باید آن را اجرا نماید.مانند ورزشهای انفرادی.

..................

-4-2-

در مدارس هدف انتقال دانش نیست زیرا دستگاهها بهتر دانش را منتقل می كنند. بلكه هدف مدارس یاد دادن است یعنی ایجاد شرایط برای یادگیری . مدارس به ویژه مقاطع ابتدایی و راهنمایی محل كشف و بروز استعدادهای افراد و تمرین و تثبیت آنهاست.

مدیران و معلمان به طور موثر در برنامه یادگیری و رضایت دانش آموزان و فعالیت های بهبود و ارتقای مستمر كیفیت نقش دارند. كیفیت چیزی نیست كه بتوان به مدرسه تزریق كرد، تحقق كیفیت نیازمند مشاركت صادقانه همه كاركنان و معلمان و عوامل مدرسه است.

......................

-4-3- ویژگی های فعالیت های فوق برنامه پرورشی مدارس

فعالیت های مکمل و فوق برنامه باید ویژگی های زیر را دارا باشند:

۱) در راستا یا هم جهت و همسو با محتوای برنامه درسی رسمی باشد.

۲) همخوان با سن رشد عقلی، عاطفی و اجتماعی دانش آموزان باشد.

۳) انگیزه را در دانش آموزان تقویت کند.

۴) دشواری باید در سطحی متوسط باشد، فعالیت های پیش پاافتاده ارزش صرف وقت از سوی یادگیرنده را ندارد و فعالیت های دشوار، به صورت غیرقابل انجام رخ می نماید.

................

2-4-4- عوامل موثر بر کیفیت فعالیت فوق برنامه پرورشی

رسالت آموزش و پرورش در هر کشوری تقویت نگرش انسانی به زندگی و ارتقای فلسفه آن و ایجاد توانایی در افراد جامعه برای زندگی سالم و سازنده است. 

2-4-4-1- شناخت نیاز دانش آموزان

دانش­آموزان ممکن است بسته به وضع فردی و خانوادگی دارای نیازهای ویژه­ای باشند، اما به طور کامل همة آنان دارای نیازهای مشترکی به شرح زیرند:

....................

2-4-8- روش های تدریس

ازمیان عناصربرنامه ی درسی (هدف، محتوا ، وسایل آموزشی ، تدریس، ارزشیابی و... ) تدریس یکی ازعناصرکلیدی وتعیین کننده تلقی می شود .اگر برنامه ریزی درسی درسه مرحله – برنامه های قصده شده، اجراشده وکسب شده درنظربگیریم، نقش معلم ونحوه ی تدریس او در فرایند اجرا و چگونگی کسب آن از سوی دانش آموزان به عنوان مهم ترین عامل تأثیرگذار مطرح است. برای رویارویی با انبوه چالش های قرن حاضر و برای رسیدن به اركان تعلیم و تربیت در قرن بیست و یكم، نیاز به معلمان اثربخش و با انگیزه برای تربیت نسل جوان كاملاً ضروری است، و معلم اثربخش، معلمی است كه ضمن آشنایی با انواع روش های فعال تدریس با بهره‌گیری از الگوهای مختلف تدریس موثر، موجبات حفظ پویایی و تكامل را در فراگیران ایجاد می کند (شعبانی، 1386: 22).  

.................

2-4-9- دانش و مهارت معلمان

هزاره‎سوم را تحت عنوان عصر دانایی و عصر انفجار اطلاعات نامیده‎اند. آموزش و پرورش که در دوره‎های طولانی گذشته، عمده فعالیت خود را به انتقال اطلاعات و افزایش محفوظات فراگیران اختصاص داده بود (حسینی­پناه، 1382: 17)

...................

2-4-10- عملکرد منابع انسانی

در اجرای فعالیت های فوق برنامه پرورشی مدارس نیروی انسانی نقش سازنده و كلیدی در پیشبرد ماموریتها، هدفها، سیاستها، خط مشی ها و استراتژی ها داراست و از اركان رشد و بقای سازمان محسوب می‌گردد .در هر سازمانی به منظور اثربخش نمودن امور و نیل به هدفهای سازمانی از معیارهایی استفاده می‌كنند. اهم این معیارها عبارتند از جذب، آموزش و حفظ نیروی انسانی كارآمد و متخصص. از آنجا كه ویژگیهای فردی منابع انسانی با اثربخشی سازمانی رابطه دارد، در این راستا محققین برای دستیابی به نتایج مطلوب هدفهای علمی و كاربردی را مدنظر قرار داده‌اند.

....................

۱) سوئد:

تنظیم فعالیت های تربیتی مدرسه در کشور سوئد تا حد زیادی در اختیار مدرسه، معلمان و والدین دانش آموزان است. یکی از نکات ارزشمند نقش موثری است که به دانش آموزان در برنامه ریزی فعالیت ها داده می شود، امکانات و فعالیت های مراکز گذران اوقات فراغت به طور طبیعی با فعالیت های روزانه مدرسه تلفیق شده است. این فعالیت ها عین برنامه است و جزیی از فعالیت های تربیتی دانش آموزان به شمار می رود و تحت عنوان «فعالیت های آزاد» تلقی می شود. محتوای فعالیت های آنها شامل سرگرمی ها و گردهمایی ها، فعالیت های عقیدتی، هنرهای زیبا، آواز، موسیقی، نمایشنامه، کارهای تصویری، قصه گویی، طراحی و نقاشی، فعالیت های حفظ محیط زیست، بازی های گروهی، مشارکت و اداره بخش هایی از امور مدرسه (کتابخانه، پذیرایی، امور بهداشتی مراقبت و محافظت از دانش آموزان کوچکتر، اردوها و مسافرت های دانش آموزی) است.

۲) مالزی:

آموزش هنر و موسیقی و مهارت های زندگی، جزو درس هستند که در برنامه جدید در کشور مالزی به آن توجه شده است و تقریباً یک پنجم از ساعات برنامه مدرسه ای به فعالیت هایی مانند ورزش، هنر، فعالیت های باشگاهی تعلق دارد که در چهار سطح مدرسه ای، منطقه ای، ایالتی و ملی برگزار می شود.

۳) روسیه:

......................