مبانی نظری پرخاشگری ، مدل و نظریه های پرخاشگری

تعریف و اهمیت توجه به پرخاشگری                                                

پرخاشگری مفهوم بسیار پیچیده­ای است. این رفتار از یک سو تحت تأثیر عوامل موقعیتی و روان­شناختی است و از سوی دیگر، عوامل ژنتیک و زیست­شناختی در استقرار و گسترش آن نقش بسیار عمده­ای بازی می­کنند. از این­رو، ارائه­ی تعریفی دقیق و عینی از این سازه دشوار است. با این وجود بارون و ریچاردسون (1994)، در تعریف پرخاشگری نشان دادند که هدف این­گونه رفتارها تخریب و آسیب­رسانی به یک موجود زنده و اموال اوست، رفتاری که سبب بروز واکنش­های دفاعی و اجتنابی از سوی قربانی می­شود.

پرخاشگری یکی از اختلالات مهم در روان­شناسی بالینی و روان­پزشکی است. حدود یک سوم تا نیمی از مراجعه­کنندگان به مراکز روان­شناسی و روان­پزشکی، مشکلات پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی دارند. کودکان مبتلا، به­شدت در معرض طرد همسالان، عملکرد ضعیف تحصیلی و افزایش تدریجی رفتار پرخاشگرانه (پترسون، رید و دیشییون، 1992) و همچنین آماده­ی ابتلا به اختلال­های خلقی، مصرف مواد، بزهکاری و اختلال شخصیت اجتماعی در بزرگسالی هستند (سادوک و سادوک، 2006، ترجمه­ی رضاعی و رفیعی، 1387).

....................

دورنمای تاریخی پرخاشگری و خشم

یکی از بهترین راه­ها برای درک دوسوگرایی ما نسبت به خشم، توجه به طرز تلقی مردم از خشم در طول تاریخ است. کارول و پیتر استرنز (1986) نگرش آمریکایی­ها نسبت به موضوع خشم را در سه حوزه زندگی مورد بررسی قرار داده­اند که عبارتند از: تربیت کودک، کار و روابط زناشویی.

تربیت کودک

در طول تاریخ نگرش­های متفاوتی در مورد تربیت کودکان وجود داشته است. در اوایل تاریخ آمریکا،

...............

محیط کار

امروزه بروز پرخاشگری در محیط کار مقبول نیست و شرکت­ها و سازمان­ها برای جلوگیری از ورود کارکنان بداخلاق و تندخو از آزمون­های

............

روابط زناشویی

در تاریخ اولیه­ی آمریکا ابراز خشم در خانواده ممنوع بود. خانه خلوتگاهی مقدس تلقی می­شد و مشاجره و اختلاف بین زن و شوهر،

..........

علل پرخاشگری

صاحب­نظران علوم اجتماعی

در مورد علل پرخاشگری صاحب­نظران علوم اجتماعی پرخاشگری را به دو قسمت تقسیم نموده­اند. عده­ای از آن­ها معتقدند که پرخاشگری ذاتی و فطری است و گروهی دیگر آن را نتیجه­ی عوامل اجتماعی و آموختنی می­دانند. بر این اساس دو نوع پرخاشگری را به شرح زیر توضیح داده می­شود:

1)­ طرفداران ذاتی بودن پرخاشگری

..........

2)­ طرفداران منشأ اجتماعی پرخاشگری

این عده در مقابل ذاتی بودن پرخاشگری اعتقاد دارند که فکر ذاتی بودن پرخاشگری برای انسان خطرناک و مخرب است، زیرا

..........

دیدگاه زیست­شناختی

این دیدگاه به نقش عوامل بدنی در ایجاد پرخاشگری اشاره می­کند. این دیدگاه دستگاه عصبی بدن انسان مانند مغز و سلسله­ی

...........

عوامل خانوادگی پرخاشگری

خانواده می­تواند از جهات مختلف موجب بروز یا تشدید پرخاشگری شود که مهم­ترین این عوامل عبارتند از:

1-­ نحوه­ی برخورد.............

مبانی نظری پرخاشگری

به­ منظور آشنایی با سازه­ی روان­شناختی پرخاشگری، چند نظریه­ی مهم پرخاشگری را به اختصار مورد بررسی قرار می­دهیم:

نظریه­ی فروید

قدیمی­ترین و معروف­ترین دیدگاه درباره­ی پرخاشگری، دیدگاهی است که بر اساس آن پرخاشگری و خشونت سرشتی است. مشهورترین

.............

نظریه­ی فردیت زدایی- پرخاشگری زیمباردو

زیمباردو معتقد است که فردیت­زدایی، فرایندی پیچیده است که در آن برخی شرایط اجتماعی به وقوع دگرگونی­هایی در ادراک

...........

مدل پردازش اطلاعات اجتماعی- شناختی

در این مدل نقص در یک یا چند جزو این فرایند، علت بنیادی شکل­گیری رفتار پرخاشگرانه است.

...........

نظریه­ی انتقال- برانگیختگی

مدل دو مؤلفه­ای زیلمن، تعامل هیجان (برانگیختگی) و شناخت را در شکل­گیری رفتار پرخاشگرانه

..........

نظریه­ی درون­گرایی- برون­گرایی

آیزنک (1983) پیشنهاد می­کند که اکثر بزهکاران و مجرمان به­طور ذاتی و سرشتی برون­گرا هستند.

........

مدل شرمساری- پرخاشگری تانگنی

احساس شرمساری که به­طور معمول به خود ارزیابی منفی منجر می­شود، اغلب با تجاربی از خشم و خصومت تظاهر می­یابد. چنین احساس­هایی

..........

مدل پرخاشگری- پرخاشگری

بدرفتاری و اهانت کلامی دیگران اغلب عامل عمده­ای در آشکار ساختن اعمال پرخاشگرانه در طرف مقابل است. وقتی پرخاشگری

.............

نظریه­ی یادگیری اجتماعی

این دیدگاه تأکید می­کند که پرخاشگری نیز مثل دیگر اشکال پیچیده رفتار اجتماعی، آموختنی است، مشاهده و تقلید از راه­های

............

نظریه ­پردازان نوتداعی­گرایان

بر اساس دیدگاه شناختی نوتداعی­گرایان تجارب تنفرآمیز، عواطف منفی را ایجاد می­کند (به طور مثال، اذیت، بی­قراری، تهییج) این

.............