مبانی نظری افت تحصیلی و تعاریف آن

(فصل دوم تحقیق)

فصل دوم    14
ادبیات نظری و پیشینه تحقیق ......................................................................................................................................14
ادبیات نظری     15
افت تحصیلی و تعاریف آن     15
علل افت تحصیلی     21
الف) عوامل داخلی     21
1) نامتناسب بودن روش ها و امکانات آموزشی با محتوای کتب درسی...........................................21
2) نامتناسب بودن معلمان از نظر صلاحیت و شایستگی با نیازهای جامعه.....................................22
3) نامتناسب بودن روش های ارزش یابی و سنجش یادگیری  و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان...............................................................................................................................................................23
4) عوامل مدیریتی دخیل در افت تحصیلی.............................................................................................23
ب) عوامل خارجی    25
1) عوامل مربوط به دانش آموزان .............................................................................................................25
2) فقر و محرومیت اقتصادی .....................................................................................................................30
3) شرایط و عوامل فرهنگی و اجتماعی....................................................................................................31
4) شرایط و عوامل خانوادگی......................................................................................................................32
5) تحصیلات والدین.....................................................................................................................................32
6) محدودیت محلی و جغرافیایی و توزیع نامناسب امکانات ورزشی..................................................33
7) ارتباط با دوستان. ...................................................................................................................................34
8) عدم وجود انگیزه تحصیلی در دانش آموز..........................................................................................35
نقش معلمان در افت تحصیلی دانش آموزان     36
معلم کارآمد کیست؟    36
معلم واقعی کیست؟    38
ویژگی های معلمان موفق و ناموفق    39
درآموزش چه خبر است؟    41
شیوه تدریس معلم     41
برنامه درسی مدرسه     41
انتظارات و پیش داوری های معلم    41
شرایط فیزیکی کلاس     42
تعویض مکرر معلمان    42
كیفیت پایین امكانات آموزشی    43
علل افت تحصیلی از نظر گزارشگران یونسکو    44
شیوه های مقابله با افت تحصیلی     46
مقابله با افت تحصیلی در کشورهای آسیا و اقیانوس آرام    48
پیشینه تحقیق     50
فصل دوم
بررسی ادبیات نظری
و
پیشینه تحقیق
ادبیات نظری :
افت تحصیلی و تعاریف آن :
کاربرد اصطلاح افت تحصیلی یا اتلاف در آموزش و پرورش از زبان اقتصاد دانان گرفته شده و آموزش و پرورش را به صنعتی تشبیه می کند که بخشی از سرمایه و مواد اولیه را که باید به محصول نهایی تبدیل می شود و نتیجه مطلوب و مورد انتظار را به بار نیاورده است. البته کاربرد اصطلاح قصور و واماندگی در تحصیل مطلوب تر است.وقتی صحبت از افت تحصیلی می شود منظور تکرار پایه در یک دوره ترک تحصیل پیش از پایان دوره است.به عبارت دیگر افت تحصیلی شامل جنبه های مختلف شکست تحصیلی چون غیبت مطلق از مدرسه-ترک تحصیل قبل از موعد مقرر ، تکرار پایه تحصیلی ، نسبت میان سنوات تحصیلی دانش آموز و سنوات مقرر آموزش و کیفیت نازل تحصیلات می شود(گورکی ، معصومه 1381).
افت تحصیلی نوعا فردی را در بر می گیرد که مدرسه را ترک می کند و با کلاس خود فارغ التحصیل نمی شود.دیوسک می گوید که استفاده از این تعریف برای سنجش شکست تحصیلی است و چیزی را اندازه گیری می کند که بر گروهی از دانش آموزان در یک دوره از زمان اتفاق می افتد و مشخص می کند که چه تعداد از کسانی که کلاس معینی را شروع کرده بوده اند دچار افت شده اند. این نرخ نشان دهنده نسبت دانش آموزانی است که مدرسه را قبل از اتمام سال تحصیلی و بدون تمام کردن برنامه دبیرستان ترک می کنند, اعم از این که سال بعد برگردند یا خیر. مرکز آمار آموزش و پرورش آمریکا تعریفی را استفاده می کند که مبتنی بر مقایسه دانش آموزان در آغاز سال تحصیلی با کسانی است که از تحصیل محروم شده اند و از آن جا که دولت ها بر روی تعریف افت تحصیلی توافق ندارند, نرخ افت تحصیلی متفاوت می باشد. در قالب یک استعاره یک اتوبوس پر از دانش آموزان را در نظر می گیریم که مقصد آن فراغت از تحصیل است. آنچه می خواهیم بدانیم این است که چند نفر از کسانی که انتظار می رفته سوار شوند (ثبت نام کنند) واقعا سوار شده اند (ثبت نام کرده اند) و چند نفر چهار سال بعد (تعداد سال های دوره متوسطه) در ایستگاه فراغت از تحصیل پیاده شده اند و زمانی که پیاده شده اند کجا رفته اند (انصراف, انتقال, یا درجازدن) به علاوه چند نفر در طول راه سوار شده اند (انتقال از مدارس دیگر یا اعضایی که از گروه جدا شده بوده اند و برگشته اند).
آژانس فرهنگی تگزاس افت تحصیلی را این چنین تعریف می کند: «فردی که بدون عذر موجه یا انتقال مستند غایب است و تا آخر سال به مدرسه برنمی گردد, یا کسی که سال تحصیلی را تمام می کند, اما نمی تواند در سال تحصیلی آینده ثبت نام کند».    
منظور از افت تحصیلی کاهش عملکرد تحصیلی و درسی دانش آموز از سطح رضایت بخش و سطح نامطلوب است(بیابانگرد،اسماعیل،1375).
افت تحصیلی به عنوان شاخص اتلاف آموزشی از نظر مفهوم عام به هر گونه ضعف در سواد آموزی یا وجود بی سوادی گفته می شود اما از نظر مفهوم خاص عبارت از محقق نشدن انتظارات آموزشی و شکست در اهداف آموزشی است و نابسامانی در فرایند یاددهی،یادگیری را دربر می گیرد(گورکی ، معصومه 1381).
افت تحصیلی ،از دیرباز مورد نظر سیاست گذاران برنامه ریزان آموزشی ، مسئولان آموزشی و خانواده ها بوده و همگی از خسارات ناشی از افت تحصیلی دانش آموز در جنبه های مادی و انسانی آن آگاهی داشته اند.
به نظر می رسد افت تحصیلی به مفهوم عام از گذشته دور حتی دوران باستان و از صدر اسلام در ایران و جهان وجود داشته است. اما افت تحصیلی به معنای خاص آن یعنی ناکامی در تحقق انتظارات آموزشی و شکست در موفقیت های تحصیلی (آموزشی ) در 100 سال اخیر در ایران و در چند قرن اخیر در کشورهای دیگر جهان به وجود آمده است(گورکی ، معصومه 1381).