مبانی نظری ناتوانی های یادگیری، آموزش و پرورش استثنایی

توضیحات: 60صفحه فارسی (word)

با رفرنس دهی کامل فارسی و انگلیسی و پانویس ها مناسب برای پایان نامه

خلاصه ای از کار:

یادگیری در مقابل عدم یادگیری 

احتیاج به یادگیری به طور طبیعی و ژنتیکی در نهاد بشر وجود دارد (گرین، نامشخص؛ ترجمه ی مقیمی آذری، 1379). کودک از همان اوایل زندگی نیاز به یادگیری را در خود احساس می کند و تلاش می کند تا به اسرار دنیای اطراف خود پی ببرد. او به طور ناخودآگاه در می یابد که می تواند در محیط اطراف خود تأثیر و نفوذ داشته و تا اندازه ای آن را کنترل نماید. این فرایند در نهایت منتهی به تلاش او برای تغییر موقعیت خود به عنوان یک نوجوان می شود.در بعضی مواقع کودکی با انگیزه و شوق یادگیری وارد مدرسه می شود اما بعد این انگیزه را از دست داده و نمی تواند کنجکاوی خود را توسعه و گسترش دهد، در نتیجه در معرض خطر کم هوشی و کاهش ذکاوت قرار می گیرد که این خود موجبات نگرانی والدین را فراهم می کند. بی میلی و بی توجهی کودک به یادگرفتن گاهی تبدیل به نفرت و بیزاری از یادگرفتن می شود. این وضع می تواند نتایج مصیبت بار آموزشی، روانی، اجتماعی و حرفه ای داشته باشد. عواملی که در کنار هم موفقیت های تحصیلی را به وجود می آورند عبارتند از: ذکاوت، خواست و علاقه، تحرک و انگیزش، سعی و کوشش، مهارت های تحصیلی یا آکادمیکی و تشویق و ترغیب. هرگاه یکی از این عناصر از بین برود،خطر ایجاد نارسایی های یادگیری به طور چشمگیری افزایش می یابد. علاوه بر این هر یک از این عوامل می تواند تحت تأثیر عوامل محیطی و همسالان، مشکلات مربوط به زبان، بلوغ جنسی و عوض کردن پی در پی مدرسه قرار گرفته و فرایند یادگیری را در کودک تضعیف کنند

.................

عوامل دخیل در امر یادگیری

به طور کلی می توان به دو دسته عوامل دخیل در امر یادگیری اشاره کرد که عبارتند از: عوامل درونی و عوامل بیرونی.

عوامل درونی: به شرایط و موقعیت های درونی کودک اطلاق می شود. اینها شاملعقب ماندگی ذهنی، معلولیت های حسی (نقایص جدی شنوایی یا بینایی)، اختلالات جدی هیجانی و عاطفی و ناتوانی های یادگیری می گردند.

عوامل بیرونی: به عوامل مؤثر محیطی اطلاق می شوند. این عوامل عبارتند از شرایط اجتماعی-اقتصادی، عوامل فرهنگی، فقدان موقعیت یا شرایط برای یادگیری و تعلیم ناکافی و یا نامناسب که باعث اختلال در توانایی و یا مانع از بروز توانایی کودک برای یادگیری می شوند (کرک و چالفانت، 1984؛ ترجمه ی رونقی و همکاران، 1377).

..................

تعریف ناتوانی های یادگیری

اختلال یادگیری از اختلال های شایع دوران کودکی و شایع ترین اختلال یادگیری، اختلال خواندن است (سادوک و سادوک، 2003؛ ترجمه ی رفیعی و رضاعی، 1382).بیش از شصت تعریف برای ناتوانی های یادگیری وجود دارد که معروفترین آنها تعریف قانون آموزش و پرورش برای تمامی کودکان معلول است که اصطلاح "ناتوانی های یادگیری" را به "ویژگی" گروه به خصوصی از کودکان و نوجوانان معلول اطلاق می کند. بر اساس این تعریف، ناتوانی یادگیری بخصوص، یعنی اختلالی در یک یا چند فرایند روانی پایه که به زبان شفاهی یا کتبی مربوط می شود، و می تواند به شکل عدم توانایی

...................

ویژگی های مشترک تعاریف ناتوانی های یادگیری 

والاس و مک لافلین (نامشخص؛ ترجمه ی منشی پور، 1376) ویژگی های مشترک تعریف های موجود از ناتوانی های یادگیری را در این چهار بعد اساسی می دانند: (1) تفاوت میان عملکرد مورد انتظار و عملکرد واقعی یک کودک؛ (2) مظاهر یا نشانه های رفتاری مربوط به ضعف و قوت موضوع های تحصیلی و زبان در یادگیری؛ (3) وجود یا عدم سایر مشکلات، چون ناشنوایی؛ (4) تمرکز یا نگرش پایه ی آنها درباره ی مشکل یادگیری. همچنین لرنر (نامشخص؛ ترجمه ی دانش، 1384) ویژگی های مشترکبین تعریف ها ی متعدد از ناتوانی های یادگیری را چنین بیان می کند:

• ·        اختلال کارکرد دستگاه عصبی مرکزی 

تمام یادگیری ها از درون مغز ریشه می گیرند و در نتیجه اختلال در یادگیری می تواند معادل اختلال کارکرد دستگاه عصبی مرکزی باشد. البته رویدادهای آموزشی و محیطی می توانند فرایند یادگیری را تغییر دهند و کارکرد مغز را بهتر یا بدتر کنند. با این وجود ارتباط میان ناتوانی های یادگیری و عوامل عصب شناختی همواره مستقیماً بیان نشده هرچند در بسیاری از تعریف ها به طور ضمنی به آن اشاره شده است. در موارد بسیاری پی بردن به وجود عارضه ی عصب شناختی از طریق معاینه و آزمون های پزشکی دشوار و بلکه ناممکن است. بنابراین اغلب اختلال کارکرد دستگاه عصبی مرکزی را از طریق مشاهده ی رفتار حدس می زنند و معلوم می کنند.

• ·        الگوی رشد ناهماهنگ

این جزء از تعریف به رشدی غیر عادی یا ناهماهنگ در مؤلفه های مختلف هوش اشاره می کند. هوش، ظرفیت واحدی نیست بلکه از مجموعه ای از توانایی های اساسی ذهنی تشکیل شده است. در فرد دچار ناتوانی های یادگیری، این توانایی های فرعی به طرزی ناهماهنگ یا غیرطبیعی پرورش پیدا می

...........

• ·        اختلاف بین توانایی بالقوه و سطح پیشرفت

جزء مشترک دیگر در بسیاری از تعریف های ناتوانی های یادگیری تشخیص اختلاف است میان آنچه دانش آموز به طور بالقوه قادر به یادگیری آن است و آنچه واقعاً یادگرفته یا کسب کرده است. برای تعیین اینکه آیا اختلافی بین توانایی بالقوه و سطح پیشرفت وجود دارد یا نه، باید به سه سؤال ضروری توجه کرد:

.............

انواع ناتوانی های یادگیری

ناتوانی های یادگیری در چهارمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM-IV)[1] به چهار گروه به شرح زیر تقسیم بندی شده است:

اختلال در خواندن، اختلال در ریاضیات، اختلال در بیان نوشتاری و اختلال یادگیری که به گونه ای دیگر مشخص نشده است.اختلال یادگیری که به گونه ای دیگر مشخص نشده است برای آن دسته از اختلال های یادگیری به کار می رود که با هیچکدام از ملاک های اختلال های ویژه ی یادگیری مطابقت ندارند. این طبقه ممکن است شامل دشواری هایی در همه ی موارد سه گانه باشند که بر پیشرفت تحصیلی تأثیر می گذارد با این حال عملکرد فرد در آزمون های سنجش مهارت، با در نظر گرفتن سن تقویمی، هوش اندازه گیری شده و تحصیلات متناسب با سن وی به گونه ی چشمگیری، پایین تر از حد انتظار نیست (انجمن روان پزشکی امریکا، 1994).

..................

انواع ناتوانی های یادگیری تحصیلی 

1- ناتوانی های خواندن:اختلال خواندن[2] در چهارمین تجدید نظر طبقه بندی تشخیصی و آماری اختلال های روانی[3] (انجمن روانپزشکی امریکا[4]، 1994) به این صورت تعریف شده است: پیشرفت در زمینه خواندن بر پایه آزمون میزان شده انفرادی با در نظر گرفتن سن، هوش و آموزش متناسب با سن، به طور چشمگیری پایین تر از سطح مورد انتظار است. در این افراد بلندخوانی با تحریف، جانشین سازی یا حذف اصوات همراه است و خواندن، چه با صدا و چه بدون صدا، با کندی و خطاهای استنباطی مشخص می شود.ناتوانی در خواندن خودپنداره و عزت نفس کودک را تحت تأثیر قرار داده و مشکلات روانی و رفتاری را برای این کودکان در پی دارد (نشپیتز، هریسون و اسپنسر[5]، 1998). از این رو مؤسسه ی ملی سلامت کودک و رشد انسان، شکست در خواندن را نه تنها نشانه ی مسائل آموزشی می داند، بلکه آنها را بخشی از موضوع سلامت و رفاه کلی دانش آموزان می شمرد (یاتوین[6]، 2000).

..............

سایر انواع ناتوانی های یادگیری

اگر چه به طور کلی ناتوانی های یادگیری را به سه گروه خواندن، نوشتن و ریاضیات تقسیم کرده اند، عده ای از متخصصان به گروه بندی زیر از کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری معتقدند:

1- کودکان با دشواری های حرکتی: برخی از دانشمندان عقیده دارند که رشد متعادل توانایی های حرکتی، اساس یادگیری های بعدی را تشکیل می دهد. مشکلات حرکتی کودکان از جنبه های مختلفی مورد توجه قرار می گیرد که دو دسته از آنها عبارتند از؛ توانایی های حرکتی مربوط به عضلات بزرگ مانند پریدن و دویدن و ... و توانایی های حرکتی مربوط به عضلات کوچک مانند نخ کردن سوزن و رنگ کردن و ....

...........

شیوع ناتوانی های یادگیری تحصیلی

مؤسسه پژوهشی استنفورد[7] (1989) میزان شیوع را 5 تا 10 درصد دانش آموزان مدرسه ای گزارش کرده است که از سوی مجمع ملی معلولین تأیید شده است (شکوهی یکتا و پرند، 1385).همچنین انجمن روان پزشکی امریکا (1994) در چهارمین طبقه بندی اختلالات روانی، میزان شیوع ناتوانی های یادگیری را بین 2 تا 10 درصد تخمین زده است و حدود 5 درصد از دانش آموزان مدارس عمومی امریکا را دارای اختلال یادگیری می داند. وزارت آموزش و پرورش امریکا نیز در گزارش سال 1994 اعلام داشت بیش از 4 درصد از تمام دانش آموزان دبستانی، به خدمات ویژه در زمینه یادگیری نیاز

...............

• ·        میزان شیوع ناتوانی خواندن

استانویچ، سیگل و گوتاردو[8] (1997) شیوع اختلال خواندن را در دانش آموزان مناطق روستایی 8/10 درصد، در مناطق شهری 9/4 درصد، برآورد کردند. این اختلال در دانش آموزان مناطق فقیر نشین و حومه شهر بیشتر از مناطق مرفه شهری است. همچنین نشپیتز و همکاران (1998) شیوع اختلال های یادگیری را بین 1/4تا 3/14 برآورد کردند.

.............

• میزان شیوع ناتوانی نوشتن

تعیین میزان اختلال در بیان نوشتاری دشوار است زیرا در بسیاری از بررسی ها به شیوع اختلال های یادگیری به طور کلی و بدون تفکیک دقیق آنها به اختلال های خواندن، ریاضیات یا بیان نوشتاری توجه می شود. اختلال در بیان نوشتاری بدون همراهی با سایر انواع اختلال های یادگیری به ندرت یافت می شود (انجمن روان پزشکی امریکا، 1994).

...........

ویژگی های خاص ناتوانی های یادگیری

کریمی (1382) ویژگی های خاص ناتوانی های یادگیری را مشتمل برعوامل زیر می داند: عامل اختلافبین توانایی تخمین زده شده و عملکرد تحصیلی دانش آموز، دشواری یادگیری تحصیلی از جمله مهارت های خواندن پایه، درک مطلب خواندنی، بیان نوشتاری، محاسبات ریاضی و استدلال ریاضی، اختلالات ادراکی مانند ناتوانی در تشخیص، تمییز دادن و تعبیر و تفسیر حس، نارسایی های فراشناختی مثل آگاه بودن از مهارت ها، راهبردها و منابع مورد نیاز برای انجام اثر بخش یک تکلیف و

.............

عوامل دخیل در ناتوانی های یادگیری

به عقیده ی گرین (نامشخص؛ ترجمه ی مقیمی آذری، 1379) ناتوانی های یادگیری ممکن است علاقه را از بین ببرند و شخص را از کوشش باز دارند. عواملی که سبب ناتوانی های یادگیری شده یا ناتوانی های یادگیری را تقویت می کنند عبارتند از:

1-    پایین بودن هوش و درک

2-    مشکلات هیجانی

............

تفاوت دانش آموز مبتلا به ناتوانی یادگیری با سایر افراد در چیست؟

در مقایسه با معلولیت های چندگانه مانند معلولیت های استخوانی و نارسایی های حسی که بیشتر به چشم می آید، از دانش آموز مبتلا به ناتوانی یادگیری معمولاً به عنوان معلولی یاد می شود که معلولیتش به چشم نمی آید (لفرانسوا[9]، 1991). کودک مبتلا به ناتوانی یادگیری معمولاً در تمام جنبه

............

مکانیزم های دفاعی

    این کودکان در مراحل اولیه رشد به نقاط ضعف و قدرت خود پی می برند و می آموزند که چگونه خود را از بی توجهی ها، شکست ها، تمسخرها و عدم پذیرش ها به کنار دارند و از خود به بهترین صورت دفاع به عمل آورند. تعدادی از این مکانیزم های دفاعی عبارتند از :

..............

تشخیص ناتوانی های یادگیری

برای تشخیص ناتوانی یادگیری باید پیشرفت دانش آموز در زمینه ی خواندن، نوشتن، ریاضی یا بیش از یک مورد از این ناتوانی ها بر پایه ی آزمون میزان شده ی انفرادی با در نظر گرفتن سن، هوش و آموزش متناسب با سن، به طور چشمگیری پایین تر از سطح مورد انتظار باشد (سادوک و سادوک، 2003؛ ترجمه ی رفیعی و رضاعی، 1382؛انجمن روان پزشکی امریکا، 1994؛ حمید، 1385؛ عابدی و

.........

آموزش و پرورش استثنایی

آموزش و پرورش استثنایی به جنبه هایی از تعلیم و تربیت گفته می شود که جنبه های استثنایی (ویژگی ها و تفاوت های فردی) و فوق العاده در آن رعایت شده باشد. مقدار و نوع آموزش و پرورش ویژه ای که کودک استثنایی بدان نیاز دارد وابسته به عوامل متعددی از جمله درجه و میزان و چگونگی تفاوتی است که کودک با دیگر کودکان همسال خود در توانایی ها و استعدادها و رشد طبیعی دارد (افروز، 1381).

..........

منابع فارسی

ابراهیمی باغبانان، فاطمه (1387). بررسی تأثیر آموزش مهارت های زندگی بر سازگاری اجتماعی مادران دارای فرزندان عقب مانده ذهنی شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا.

ابراهیمی تازه کند، فریبا (1389). بررسی تأثیر شیوه های مقابله با تنیدگی در مادران کودکان آهسته گام مصروع جنوب شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا.

[1] -Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition, Text Revision

[2] -raeding disorder

[3] -Diagnostic & Statistical Manual Disorders (4th edition-TextRevised)

[4] -American Psychiatric Association

[5] -Noshpitz, Harrison, & Spencer

[6]-Yatvin

[7]-Stanford Research Institute

[8] -Stanovich, Siegel, & Gottardo

[9]-Lefrancois