پیشینه و مبانی نظری نحوه توزیع تراکم جمعیتی در سطح شهری

جزئیات:

توضیحات: فصل دوم پژوهش کارشناسی ارشد و دکترا (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)

-2- مقدمه....................................... 12

2-2- مفاهیم و اصطلاحات........................... 15

2-3- توزیع فضایی جمعیت.......................... 18

2-4- شهرنشینی در جهان از نظر سازمان ملل......... 22

2-5- مهمترین عوامل تجمع و پراکندگی جمعیت........ 24

2-6- عوامل جغرافیایی مؤثر در پراکندگی جمعیت..... 27

2-6-1- پراکندگی عمودی جمعیت.................... 27

2-6-2- تأثیر آب و هوا.......................... 27

2-6-3- جمعیت و خاک............................. 28

2-6-4- جمعیت و ناهمواری........................ 28

2-6-5- عوامل زیستی............................. 29

2-6-6- منابع  معدنی و انرژی.................... 30

2-7- عوامل اصلی رشد جمعیت شهرها................. 30

2-7-1- رشد طبیعی جمعیت شهر..................... 30

2-7-2- اثر مهاجرت.............................. 31

2-7-3-اثر توسعه محدوده و ادغام آبادی های پیرامون 31

2-7-4- تأثیر متقابل شهرنشینی توسعه و مهاجرت... 31

2-8- نگاهی اجمالی به نظریه­های جمعیتی............ 32

2-8-1- طرفداران افزایش جمعیت................... 32

2-8-2- مخالفان افزایش جمعیت.................... 33

2-8-3- طرفداران ثبات جمعیت..................... 33

2-8-4- طرفداران حد متناسب جمعیت................ 33

2-9- نظریه آب و سکونتگاه........................ 33

2-10- الگوی تراکم جمعیت شهرها از نظر کلارک ...... 34

2-11- نظریه نیازسنجی شهری....................... 35

2-12- نظریه حد مطلوب جمعیت...................... 35

2-13- نظریه سلسله مراتب شهری.................... 36

2-14- نظریه شهرکهای اقماری...................... 37

2-15- نظریه شهرهای جدید پیوسته.................. 37

2-16- نظریه اندازه شهر.......................... 37

2-17- نظریه قطب رشد و شهرگرایی.................. 39

2-18- نظریه شهرهای مسلط......................... 40

2-19- نظریه شهرهای نامتمرکز..................... 40

2-20- نظریه شهر فشرده........................... 43

2-21- نظریه شهر پایدار.......................... 44

2-22- شهر و نظریه­های اجتماعی.................... 46

2-22-1- مکتب مدرنیسم یا کارکردگرایی............ 47

2-22-2- مکتب مگااستراکچرالیسم (فن­گرایی)........ 47

2-22-3- مکتب آمایش انسانی...................... 47

2-22-4- مکتب پست مدرنیسم....................... 48

2-23- مروری بر دیدگاههای متفاوت ازدحام شهری..... 48

2-23-1- دیدگاه اقتصادی......................... 49

2-23-2- دیدگاه اکولوژی و اجتماعی............... 50

2-23-3- دیدگاه سیاسی........................... 50

2-23-4- دیدگاه بهداشتی......................... 51

2-23-5- دیدگاه روانشناختی...................... 51

2-24- سیر تحول مسئله تراکم در یکصد سال اخیر..... 52

2-25- تراکم زیاد و تراکم کم: نکات مثبت و منفی... 53

2-25-1- تراکم زیاد و نکات منفی................. 53

2-25-2- تراکم زیاد و نکات مثبت................. 54

2-25-3- تراکم کم نکات منفی..................... 54

2-25-4- تراکم کم نکات مثبت..................... 55

2-26- شیب تراکم جمعیت شهری از مرکز به پیرامون... 56

2-27- حد متناسب شهری و تراکم آن................. 58

2-28- عوامل مشوق و مؤثر در متراکم شدن شهرها..... 59

2-29- نحوه توزیع تراکم­های شهری و عوامل تأثیرگذار بر آنها    60

2-30- عوامل مؤثر تراکم جمعیت در شهرها........... 63

2-30-1- فضای شهری و تراکم جمعیت................ 63

2-30-2- زمین و تعیین حداکثر تراکم.............. 64

2-30-3- باران و تراکم جمعیت.................... 64

2-31- عوامل اقتصادی مؤثر بر تراکم شهری.......... 65

2-31-1- عوامل جمعیتی........................... 66

2-31-2- درآمد خانواده.......................... 66

2-31-3- قیمت زمین و مسکن و تراکم............... 67

2-31-4- نرخ مالکیت اتومبیل و تراکم ............ 67

2-31-5- هزینه خدمات شهری و تراکم............... 67

2-31-6- مباشرات توسعه شهری و تراکم............. 68

2-32- رویکردهای اساسی در تعیین تراکم شهری....... 71

2-32-1- رویکرد سرمشقی.......................... 71

2-32-2- رویکرد برنامه­ای........................ 73

2-33- راهبردها.................................. 73

2-33-1- راهبرد تمرکز: الگوی توسعه واحدهای برنامه­ریزی شهری شده.................................................. 73

2-33-2- راهبرد تمرکز: سیاست تحکیم شهری......... 74

2-33-3- راهبرد عدم تمرکز: متمرکز............... 74

2-34- تراکم جمعیت و اکولوژی شهری................ 75

2-35- ظرفیت قابل تحمل محیط...................... 76

2-1-35- تبیین مفهوم ظرفیت قابل تحمل محیط از دیدگاه سیستمی 76

2-36- روش­های کنترل تراکم........................ 78

2-37- قاعده تراکم اندازه........................ 78

2-38- عوامل اجتماعی و فرهنگی تراکم شهری......... 79

2-39- پیشینه تحقیق.............................. 81

2-40- جمع­بندی................................... 84

2-1- مقدمه

در جوامع ماقبل صنعت نسبت شهرنشینان به جمعیت روستایی اندک بود و شاید در بعضی از جوامع به بیش از ده درصد کل جمعیت نمی­رسید.

شهرهای قبل از صنعت از بسیاری جهات با شهرهای دنیای صنعت و به ویژه امروز تفاوت دارد. هرچند که شهرهای قبل از عصر صنعت، گاهی از بزرگترین مراکز تجمع انسانی روزگار خود بودند ولی گسترش آنها کُند، محدوده شهری و جمعیت آنها مشخص و شالوده­های زندگی اجتماعی – اقتصادیشان خلاف آن چیزهایی بود که امروز در شهرهای بزرگ دنیا مشاهده می­شود.

انقلاب صنعتی و بدنبال آن تحولاتی که به انقلاب در شهرنشینی در نیمه دوم قرن نوزدهم انجامید، استقرار انسان در شهرها را به گونه­ای دیگری جلوه­گر ساخت. مهمترین عواملی که به رواج شهرنشینی و پیدایش شهرهای بزرگ انجامید، دگرگونی در حمل و نقل و سرعت مبادلات، پیدایش تخصص و تقسیم کار، افزایش جمعیت، پیشرفت علم طب و کاهش بیماری­ها، بویژه بیماری­های واگیر، ساختن داروها و واکسن­ها، بالا رفتن سطح بهداشت عمومی و از سوی دیگر کاهش مرگ و میر را به دنبال داشت و یکباره جمعیت جهان را به چندین برابر ادوار قبل رسانید؛ و عوامل دیگری مانند گسترش مهاجرتها، تمرکز صنعت و تجارت، گسترش مراودات اقتصادی، بالا رفتن سطح درآمد، تنوع در مشاغل، پیدایش و گسترش وسایل ارتباط جمعی و در نتیجه این نوع از زندگی بشر، در شکل و سیمای شهری و وضعیت اجتماعی شهرها تغییرات اساسی را باعث شدو بدین ترتیب بود که عوامل فوق باعث گسترش شهرها و افزایش جمعیت شد.

انقلاب صنعتی، دگرگونی عظیمی در این نظام­ها اعم از اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به وجود آورد و با دگرگونی این نظام­ها همراه با گسترش شهرها و افزایش جمعیت، بنیان زندگی جدید استوار شد. این دگرگونی­ها، نخست در جوامعی روی داد که زودتر از اثرات انقلاب صنعتی و استفاده از وسایل اختراع یا اکتشاف شده بهره­مند شدند. در نتیجه سهم شهرنشینی نیز در این قبیل جوامع، همگام با رواج روزافزون اختراعات، اکتشافات، گسترش عوامل رفاهی اقتصادی و اجتماعی افزایش یافت (شیعه، 1378: 14-13).

اقتصاد صنعتی در طی حاکمیت 200 ساله خود در جهان خصوصاً 150 سال گذشته با بردن تولید کارخانه­ها به داخل شهرها و تمرکز و تراکم در نقاط شهری رواج داده و روستاها را از جمعیت تهی نموده است. بعد از انقلاب صنعتی رشد شهرها به گونه­ای شتاب می­گیرد که هنوز کشورهای سرمایه­داری صنعتی جهان نتوانسته­اند روند تکامل شهرهای خود را در بستری آرام هدایت کنند. از سوی دیگر مداخلات سیاست­های استعماری در کشورهای کم رشد در تداوم روابط تولیدی نامنظم جامعه اثر می­گذارند و حرکت­های موجی روستائیان را به سوی شهرهای بیمارگونه این گونه کشورها را شدت می­دهد تا جایی که امروز حادترین مسأله اقتصادی و اجتماعی کشورهای روبه رشد جهان همین است (فرید، 1368: 418).