پیشینه و مبانی نظری آسیب پذیری مناطق شهری و ارائه الگوی بهینه جهت کاهش خسارت در برابر زلزله

جزئیات:

توضیحات: فصل دوم پژوهش کارشناسی ارشد و دکترا (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همرا با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)

2-1- مقدمه 13

2-2- مفاهیم و اصطلاحات 13

2-2-1- بلایا 13

2-2-1-1- بلایای انسانی 13

2-2-1-2- بلایای طبیعی 14

2-2-2- بحران 14

2-2-3- مدیریت بحران 15

2-2-3-1- مدیریت بحران شهری 15

2-2-3-2- چرخه مدیریت بحران 15

2-2-3-3- چرخه اصلی مدیریت بحران 16

2-2-3-4- مراحل مدیریت بحران 16

2-2-4- زلزله 17

2-2-5- ایمنی 17

2-2-6- آسیب‌پذیری 17

2-2-7- شهر 18

2-2-8- آسیب پذیری شهری 18

2-2-8-1- عوامل مؤثر در آسیب پذیری شهر 20

2-2-8-2- ساختار شهر و آسیب­پذیری 21

2-2-8-3- بافت شهر و آسیب­پذیری 21

2-2-8-4- شکل شهر و آسیب پذیری 23

2-2-8-5- تراکم­های شهری و آسیب پذیری 23

2-2-8-6- آسیب پذیری تأسیسات و زیر ساختهای شهری 24

2-2-9- مدیریت شهری 24

2-2-10- برنامه­ریزی 25

2-2-10-1- برنامه­ریزی فضایی 25

2-2-10-2- برنامه­ریزی شهری 25

2-2-10-2-1- نقش برنامه­ریزی شهری در کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر خطرات زلزله 26

2-2-11- کاربری اراضی شهری 26

2-2-11-1- برنامه ریزی کاربری اراضی شهری 26

2-2-11-2- ارتباط بین کاربری زمین و آسیب­پذیری در برابر زلزله 27

2-2-12- امداد رسانی 28

2-2-12-1- فضاهای امدادرسانی هنگام زلزله 28

2-2-13- دسترسی 29

2-2-14- شبکه ارتباطی شهر 29

2-2-14-1- آسیب پذیری شبکه ارتباطی 29

2-2-15- مکان‌یابی 30

2-2-16- سیستم اطلاعات جغرافیایی 31

2-3- رهیافت­ها و رویکردها 31

2-3-1- رهیافت‌های گوناگون پیرامون آسیب­پذیری 31

2-3-1-1- رهیافت غالب 32

2-3-1-2- رهیافت اقتصاد سیاسی 32

2-3-2- دیدگاه­های آسیب­پذیری 33

2-3-2-1- دیدگاه زیست فیزیکی 33

2-3-2-2- دیدگاه ساخت اجتماعی 33

2-3-2-3- دیدگاه ترکیبی 34

2-3-3- دیدگاه­های مدیریت بحران 34

2-3-3-1- دیدگاه سنتی 34

2-3-3-2- دیدگاه قانون طبیعی 34

2-3-3-3- دیدگاه تعاملی 35

2-3-4- رویکردهای مدیریت بحران 35

2-3-4-1- رویکرد بحران گریزی 35

2-3-4-2- رویکرد بحران ستیزی 36

2-3-4-3- رویکرد بحران پذیری 36

2-4- مدل­های ارزیابی آسیب­پذیری 36

2-4-1- مدل‌های وزن دهی به معیارها : 36

2-4-1-1- فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 37

2-4-1-2- مدل تحلیل شبکهای (ANP) 38

2-4-2- مدل‌های ریاضی تلفیق لایه های اطلاعاتی 39

2-4-2-1- مدل منطق بولین : 40

2-4-2-2- مدل منطق فازی : 41

2-4-2-3- مدل TOPSIS 43

2-4-2-4- مدل VIKOR 44

2-4-3- مدل تحلیل شبکه 45

2-4-4- شاخص میانگین نزدیک‌ترین همسایه 46

1-1- مقدمه

مطالعات علمی نشان داده است که این امکان وجود دارد که سیاست‌های عمومی در کاهش اثرات ناشی از زلزله کمک نماید و دیگر این برداشت وجود ندارد که طبق روش سنتی، این سیاست‌ها به کاهش اثرات فاجعه و بازسازی پس از بحران محدود شود. دستاوردهای علمی و مهندسی کاربرد حیاتی در پیشگیری و پیش­بینی خسارت‌های زلزله فراهم کرده است (Gibbons, 1980: 6). نباید فراموش کرد که ایمنی در مقابل حوادث طبیعی از مهم‌ترین عناصر محیط شهری است. به خصوص زلزله که در یک جا اتفاق نمی‌افتد. توسعه سریع و شهرنشینی بدون توجه به ایمنی در مقابل حوادث طبیعی به معنای توسعه، به خصوص در کشورهای در حال توسعه نیست (Nakabayashi, 1994: 4).

1-2- مفاهیم و اصطلاحات

1-2-1- بلایا

به حوادثی كه بروز آن‌ها موجب به بار آمدن خسارات و تلفات زیادی خواهد شد (بلا) یا (فاجعه) گفته می‌شود. (ای. درایك و دیگران،2:1383). بلایا وقایعی هستند که شرایط عادی موجود را به هم ریخته و باعث می‌شوند جامعه حادثه دیده رنجی فراتر از ظرفیت خود را تحمل کند. حوادث وقتی بلایا نامیده می‌شوند که انسان‌ها درگیر آن باشند (کاظمیان، 1383: 163).

1-2-1-1- بلایای انسانی

بلایایی هستند كه انسان‌ها به گونه‌ای در ایجاد آن نقش داشته باشند این نقش ممكن است عمدی و یا ارادی و غیر عمدی و بدون اراده باشد. بلایای انسانی را می‌توان به گروه‌های مختلفی تقسیم كرد.

-       فاجعه یا بلایای تكنولوژیك: نتیجه دخالت‌های ناآگاهانه بشر در طبیعت.

-       بلایای سیاسی: اقدامات آگاهانه و محاسبه شده انسان كه موجب از بین رفتن جان انسان‌ها و تخریب كلی جامعه می‌شود، مانند جنگ و حملات اتمی، شیمیایی و ...

-       بلایای اكولوژیكی: که در نتیجه اقدامات مستقیم بشر و استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی روی می‌دهد (ای، درایك و همکاران،1383: 3).

1-2-1-2- بلایای طبیعی

هر اتفاق غیر مترقبه ناگهانی كه موجبات تضعیف و از بین رفتن توانمندی‌های اقتصادی، اجتماعی و فیزیكی مانند خسارات جانی و مالی، تخریب تأسیسات زیربنایی و كاهش زمینه های اشتغال در جامعه را فراهم آورد، به عنوان بلایای طبیعی معرفی می­شود (حسنی، 1384: 75).

حوادثی که در ارتباط با طبیعت نظیر زلزله، سیل، خشکسالی، پیشروی آب دریا، آتشفشان، ریزش کوه، آفات طبیعی و غیره، حادث می‌شوند حوادث طبیعی نام دارند. شناخت این پدیده‌ها به دلیل ماهیت چند بعدی آن، مطالعات چند رشته ای می‌طلبند ( Paton & Fohnston, 2001:23). 

1-2-2- بحران

بحران یک حادثه طبیعی یا ساخته‌ دست بشر است که به طور طبیعی منجر به مرگ، جراحت و ویرانی می­شود، به نحوی که نمی­توان آن را از طریق اقدامات معمول، منابع و تجهیزات محلی مهار کرد. این­گونه رخدادها نیاز به پاسخ فوری، هماهنگ و مؤثر برای برآوردن نیازهای دارویی، تجهیزاتی و روانی افراد آسیب دیده که به وسیله بخش دولتی و یا خصوصی اعمال می­شود را دارد ( Brower & Charles, 2000: 12). به سخن دیگر بحران به موقعیتی اطلاق می­شود که بیانگر درجه­ای از تهدید نسبت به جان مردم، سلامتی آن­ها و امکانات زندگی ایشان است ( Waugh, 2000: 24).

ریشه واژه Crisis از کلمه یونانی Krinein  به معنی نقطه عطف به مخصوص در مورد بیماری است، همچنین به معنی بروز زمان خطر در مورد مسایل سیاسی- اقتصادی است. در عین حال، بحران به عنوان نقطه حساس تلقی می‌شود، که در نهایت ممکن است ناشی از یک تحوّل مناسب یا نامناسب باشد. مانند مرگ و زندگی، تعادل یا ناپایداری (اسماعیلیان، 1390: 134).

1-2-3- مدیریت بحران

مدیریت بحران فرآیندی است برای پیشگیری از بحران و یا به حداقل رساندن اثرات آن به هنگام وقوع، برای انجام این فرآیند باید بدترین وضعیت­ها را برنامه­ریزی و سپس روش­هایی را برای اداره و حل آن جستجو کرد (Bertrand & Hawarence, 1986: 15). بر اساس نظریه پیرسون و کلایر، مدیریت بحران عبارت است از تلاش نظام­یافته توسط اعضای سازمان همراه با ذی­نفعان خارج از سازمان، در جهت پیشگیری از بحران­ها و یا مدیریت اثربخش آن در زمان وقوع می‌باشد (Mc, Conkey, 1987: 8). همچنین مدیریت بحران را می­توان برنامه­ریزی، سازماندهی، رهبری، هماهنگی، کنترل و پشتیبانی تعریف کرد (Mitchell et al, 1989: 391).