بتنهای دیرگداز به مواد معمولاً غیرفلزی گفته میشوند که میتوانند در درجه حرارتهای بالا پایدار باشند. بنابراین جرمهای نسوز باید قابلیت حفظ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی را در درجه حرارتهای بالا و شرایط عمل داشته باشد. قدرت پایداری در درجه حرارتهای بالا اگر چه یک عامل تعیین کننده بوده ولی با این حال بتنهای دیرگداز باید در مقابل عوامل مخرب دیگری از جمله سایش، ضربه، شوک حرارتی، حمله شیمیایی و بار مکانیکی زیاد در شرایط دمایی بالا نیز مقاوم باشد. از طرفی دیگر طول عمر، قابل دسترس و شکل پذیر بودن، اقتصادی بودن و سهولت استعمال نسبت به دیگر مواد دیرگداز، عامل توسعه این جرم نسوز است که در حال، کاربرد وسیعی را برای خود در صنایع مختلف باز کرده است.
مهندسینی که با مواد دیرگداز سرو کار دارند از جمله بتنهای دیرگداز، دارای خواص و ویژگیهای خاص خود در نحوه تولید و کاربرد است. تکنولوژی مواد دیرگداز را میتوان به صورت در آوردن مواد به شکل دلخواه و سپس خشک کردن در یک مدت زمان طولانی و نهایتا در آتش قرار دادن ترسیم کرد. در حالیکه تکنولوژی بتنهای دیرگداز عبارت است تهیه مخلوط، ریختن و لرزش و سرانجام در زمان کوتاهی خشک میشود. استحکام مورد نیاز بدون پختن به دست می آید، بدین وسیله قادر به تولید شکلهای پیچیده و مختلف بدون ترک و تغییر فرم هستیم.
مشخصات و ویژگیهای بتنهای دیرگداز
مخلوطهای بتنی از نظر کارخانجات دیرگداز، مخلوطهای خشک شدنی در هوا هستند که از مواد اولیه مقاوم در برابر حرارت با اندازه دانه بندی(۳۰-۰) میلیمتر و سیمان تشکیل شدهاند. عاملهای چسبندگی در چنین بتنهایی، چسبهای هیدرولیکی (معمولاً سیمانها) یا چسبهای غیرهیدرولیکی (مثل چسب شیشه) است. این نوع بتنها، موادی هستند که دارای فسفات، چسب شیشه، ماگنزیا (پریکلاس) هستند. استحکام مورد نیاز بدون پخش بدست میآید و بدین وسیله قادر به تولید شکلهای پیچیده و مختلف از این بتنها هستیم. (سازه مونولیتیک)
خواص بتنهای دیرگداز
بتنهای دیرگداز خود خواص معینی را دارند که آگاه بودن از آنها نیز بسیار مهم است، بعلاوه در نظر داشتن آنها در هنگام انتخاب مواد و دستیابی به درک صحیح از رفتار بتن تحت شرایط کاری ضروری است. مهمترین این خواص در طبقه بندی زیر گنجانده شده است.
خواص فیزیکی و مکانیکی
مهمترین خواص فیزیکی و مکانیکی: چگالی، تخلخل، قابلیت هدایت حرارتی و انبساط حرارتی است.
وزن مخصوص: وزن مخصوص بتنهای دیرگداز (مقاوم در برابر حرارت) تابعی از ترکیب آنها، نمونه سیمان، پرکننده، مخلوط و نسبتهای آنها است.