تاریخچه سرامیک:
آشنایی انسان با مواد سرامیکی و استفاده از آنها ، قدمتی بطول تاریخ دارد. سفالینههای کشف شده در مناطق باستانی دنیا نشان میدهد که انسان در دوران باستان ، گل رس و چگونگی کار با آن و پخت و مقاومسازی آن آشنا بوده است. اما امروزه سرامیک ، کاربردهای بسیار فراتر از ظروف سفا لی یا چینی دارد و در صنعت و تکنولوژی ، استفادههای فراوانی از آن میشود.
برخیها آغاز استفا ده و ساخت سرامیکها را در حدود ۷۰۰۰ سال ق.م. میدانند در حالی که برخی دیگر قدمت آن را تا ۱۵۰۰۰ سال ق.م نیز دانستهاند. ولی در کل اکثریت تاریخنگاران بر ۱۰۰۰۰ سال ق.م اتفاق نظر دارند.
(بدیهی است که این تاریخ مربوط به سرامیکهای سنتی است.)
واژهٔ سرامیک از واژهٔ یونانی کراموس گرفته شدهاست که به معنی سفال یا شیء پختهشدهاست.
تاریخچه سفال و سرامیک تاریخچه سرامیك در ایران : سفال یكی از مهم ترین و قدیمی ترین دست ساخته های هنر بشری است كه از آغاز كار سفالگری تا كنون هم چنان پایدار مانده است. مردم سرزمین ایران به سبب موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن بر سر راه شاهراه تمدن ها, نه تنها از نخستین سازندگان آثار سفالی بوده اند بلكه چیره دست ترین سازنده به شمار می رفته اند. در ایران در چهار منطقه مسكونی, سفالگری رواج داشته است: 1- منطقه غرب كوه های زاگرس نزدیك كرمانشاهان 2- كرانه های جنبی دریای خزر 3- شمال غرب اذربایجان 4- جنوب شرق ایران در حا شیه كویر و نواحی مركزی ایران نیز سفال هایی با قدمت هشت هزار ساله به چشم می خورد. كهن ترین اشیائ سفا لی بدست آمده در كاوش های باستانی ایران اثار مكشوفه از گنج دره تپه در استان كرمانشاه است كه به هزاره هشتم قبل از میلاد بر می گردد.
همین طور مناطقی چون غتری در جنوب مازندران نزدیكی بهشهر (هشتم قبل از میلاد) و در مرحله دوم منطقه زاغه دردشت قزوین, چشمه علی نزدیك تهران و تپه سیلك كاشان. سفال های مكشوفه از نقاط مذكور خشن و دارای مغز نرم است كه موای مانند كاه خرد شده و سبزیجات ریز برای چسبندگی به مخلوط اولیه یعنی آب و خاك افزوده اند و چرخ سفالگری هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است و همین طور حرارت كوره قابل كنترل نبوده است و سفال كاملا سخت و یكرنگی بدست نمی آمده است و گاهی مغز به علت كمی درجه حرارت خاكستری متمایل به سیاه باقی مانده است ( هزاره ششم ق.م.). مرحله بعد سفالسازی تكامل بیشتری می یابد و و از شن نرم و پودر شن بهمراه خا ك استفاده می كردند تا
ظروفی با جداره بسیار ظریف و نازك بسازند. در این دوره ساخت ظروف با كف مقعر و بدنه محدب آغاز شد. در هزاره چهارم ق. م. با اختراع چرخ سفالگری و استفاده از آن در شكل بخشیدن به ظروف سفا لی تحولی جدید در صنعت سفالسازی آغاز می شود و هم چنین تزیینات روی ظروف تنوع بیشتری پیدا می كند.
در چند سال اخیر با رشد و توسعه چشم گیر صنایع كاشی در ایران و راهاندازی كارخانجات متعدد، این صنعت از بُعد تكنولوژی، تنوع در طرح و تولید نیز دچار تحول چشمگیر شده است. افزایش تولید كارخانههای كاشی علاوه بر تأمین نیاز عمرانی كشور، زمینه مساعدی را جهت صادرات این محصول فراهم آورده است.
درسال1378 صادرات صنعت كاشی كشور به5.5 میلیون مترمربع به ارزش 16.3 میلیون دلار بالغ گردید. این میزان
نسبت به سال 1377 از نظر میزان و ارزش به ترتیب 8.3 و6.8 درصد كاهش نشان میدهد،علل عمده آن ركودجهانی و كاهش قیمتهای جهانی میباشد. سهم صادرات از تولید در این سال 9 درصد بوده است.
صادرات كاشی ایران بیشتر به كشورهای حوزه خلیج فارس، آسیای میانه، آفریقا، كانادا و به كشورهای اروپایی از جمله انگلیس، آلمان، ایتالیا، فرانسه و دانمارك بوده است.
سرامیکها معمولا به استثنای فلزات آلیاژهای فلزی و مواد آلی ، شامل تمام مواد مهندسی میشوند که از نظر شیمیایی جزو مواد معدنی هستند و بعد از قرار گرفتن در دمای بسیار بالا ، شکل اولیه خود را حفظ کرده و مقاومتر میشوند
ظروف سفالی ، چینی و چینیهای بهداشتی و غیره ، جزو این گروه میباشند
کاربرد
امروزه سرامیک در زندگی روزمره انسان کاربرد فراوانی دارد. انواع ظروف ، سرویسهای بهداشتی و مصالح ساختمانی از کاربردهای روزانه سرامیک میباشند. در نیروگاههای اتمی از قطعات ضخیم سرامیکی به عنوان محافظهای راکتورها برای جلوگیری از نشر پرتوهای رادیواکتیو به بیرون از راکتور استفاده میشود و در صنایع الکترونیکی برای ساختن خازن مورد استفاده قرار میگیرد.
مواد اولیه سرامیکها :
سرامیکها ، از سه ماده اولیه خاک رس ، فلدسپارها و ماسه تهیه میشود. خاک رس ، همان سیلیکاتهای آلومینیوم هیدراته است که به صورت کانیهای مختلفی یافت میشوند.
نقش اجزای سهگانه در سرامیک
خاک رس: موجب نرمی و انعطاف و تشکیل ذرات بلوری سرامیک میشود
ماسه: قابلیت چین خوردن ، پس از خشک و گرم شدن و تشکیل ذرات بلوری سرامیک را کاهش میدهد
فلدسپار: در کاهش دادن دمای پخت و تشکیل توده شیشهاى و چسباننده ذرات بلوری سرامیک موثر است
عمران و ساختمان