پاورپوینت-اجرای قالب‌های لغزنده درعمران-

 قالب های لغزنده

اجرای قالب های لغزنده بر این اساس است که قالب به ارتفاع 1 تا 1/5 متر در فواصل زمانی متناوب توسط پشت بندها و جک به بالا کشیده میشود. هم زمان با بالا کشیدن قالب عملیات بتن ریزی و آرماتوربندی نیز ادامه میابد و دائماً مخلوط بتن از بالا به درون قالب ریخته شده و ضمن حرکت قالب به سمت بالا بتن سخت شده از قسمت زیرین قالب جا میماند. سرعت حرکت قالب به نحوی تنظیم میشود که بتن در زمان خارج شدن از قالب ضمن تحمل وزن خود، جهت حفظ شکل خود از مقاومت کافی برخوردار باشد. قالب بندی لغزان را میتوان بر اساس حرکت پیوسته انجام داد و یا آن را طوری برنامه ریزی کرد که در ارتفاع معینی متوقف گردد و سپس حرکت لغزان خود را مجدداً از سر گیرد. معمولاً حرکت قالب لغزان با سرعتی یکنواخت صورت میگیرد.

قالب لغزنده در امتداد قائم با سرعتی یکنواخت حرکت میکند و این سرعت به اندازه ای است که هر مقطع از بتن در طول مدت زمان لازمی که برای گیرش اولیه نیلز دارد درون قالب میماند. قالب های لغزان توسط جک هائی به بالا حرکت داده میشوند که بر روی میله های صاف یا لوله های سازه ای کار گذاشته شده در بتن سخت عمل میکنند. این جک ها ممکن است از نوع دستی، بادی، برقی و یا هیدرولیکی باشند. سکوهای کار و داربست های کارگران پرداختکار نیز به قالب بندی متصل و به همراه آن حرکت میکنند.

 اجزاء قالب لغزنده:

 یوغ

پشت بندهای افقی (کمرکش)

قالب بدنه

یوغ دو وظیفه اصلی دارد، مقاومت در مقابل فشارهای جانبی بتن، و انتقال بارها به محل میله جک ها. وظیفه پشت بندها نیز دادن مقاومت خمشی به قالب بدنه و انتقال فشار قالب ها به یوغ ها میباشد. سکوی ترمیم و عرشه بتن ریزی به پشت بندهای افقی متصل میشوند. اتصال پشت بندها به یوغ باد قادر به حمل این بارها باشد. قالب بدنه که میتواند از الوارهای چوبی، پانل های فلزی و یا پانل های ساخته شده از چندلائی باشد، مستقیماً به پشت بندهای افقی متصل میشود. قالب های لغزان بیشتر در دیوارهای برشی ساختمان های بلند مرتبه، سیلوها، دودکش ها و مخازن مایعات و برج ها و شفت های قایم و ... مورد استفاده قرار میگیرند.

 مزایای استفاده از قالب لغزنده:

 سازه اجرا شده کاملاً یکپارچه بوده و عاری از وجود درزهای ساختمانی افقی و عمودی است.

سرعت اجرای سازه بسیار بالا است.

اقتصادی است.

گرچه در صورت دقت در عملیات، نمای بتن بسیار خوب و قابل قبول خواهد بود، بنابراین امکان انجام عملیات نماکاری بر روی سازه بلافاصله بعد از بتن ریزی وجود دارد که باعث میشود ملات نمای کار با بتن تازه ریخته شده چسبندگی بهتری داشته باشد.

نیازی به اجرای داربست نما به روش های کلاسیک نیست.

امکان اجرای قسمت های دیگری از کار اجرای سازه از قبل بالا کشیدن خرپاهای سقف و غیره به طور همزمان با اجرای قالب لغزنده وجود دارد.

  قالب های لغزنده (Slip Forms)

امروزه برای ساخت سازه های بلند و با طول زیاد نظیر سیلوها، برج های مخابراتی، هسته های برشی ساختمان های بلند، برج های خنک ساز، دودکشها، پایه های پله، کف تونلها، کانال های آب، کف جاده ها و سازه های مشابه که اجرای آنها در گذشته نیاز به داربست بندی سنگین در اطراف سازه داشت، ‌از روشی استفاده می گردد که قالب لغزنده نام دارد. با استفاده از روش قالب لغزنده بسیاری از داربست بندی های اطراف سازه حذف گردید و سرعت اجرای کار به همراه نمای بهتر برای کار افزایش می یابد.
قالب های لغزنده قائم
اساس روش اجرای قالب لغزنده عمودی این است که قالب به ارتفاع 1 تا 1.5 متر در فواصل زمانی متناوب به بالا کشیده می شود. در ضمن بالا کشیدن قالب عملیات بتن ریزی و آرماتور بندی نیز ادامه می یابد و دائما مخلوط بتن از بالا به درون قالب ریخته شده و ضمن حرکت قالب به سمت بالا بتن سخت شده از قسمت زیرین قالب جا می ماند. سرعت حرکت قالب به نحوی تنظیم می شود که بتن در زمان خارج شدن از قالب ضمن تحمل وزن خود، جهت حفظ شکل خود از مقاومت کافی برخوردار باشد. قالب بندی لغزان قائم را می توان بر اساس حرکت پیوسته انجام داد و یا آن را طوری برنامه ریزی کرد که در ارتفاع معینی متوقف گردد و سپس حرکت لغزان خود را مجددا از سر گیرد. معمولا حرکت قالب لغزان با سرعتی یکنواخت صورت می گیرد.
در صورتی که قالب لغزان دارای توقف باشد درزهایی به وجود می آیند که با درزهای میان  مراحل بتن ریزی در عملیات ساختمانی با قالب ثابت فرقی ندارد.

قالب لغزنده در امتداد قائم با سرعتی یکنواخت حرکت می کند و این سرعت به اندازه ای است که هر مقطع از بتن در طول مدت زمان لازمی که برای گیرش اولیه نیاز دارد درون قالب می ماند. روش قالب لغزنده عمودی برای سازه های پوسته ای با ضخامت جدار ثابت و یا تقریبا ثابت به کار می رود. قالب های لغزان قائم توسط جکهایی به بالا حرکت داده می شوند که بر روی میله های صاف یا لوله های سازه ای کار گذاشته شده در بتن سخت عمل می کنند. این جکها ممکن است از نوع دستی، بادی، برقی و یا هیدرولیکی باشند. سکوهای کار و داربست های کارگران پرداختکار نیز به قالب بندی متصل و به همراه آن حرکت می کنند.

قسمتهای اصلی یک قالب لغزنده
دیواره‌های قالب: دیواره‌های قالب باید به اندازه کافی محکم و مقاوم باشند. جنس این دیواره‌ها ممکن است چوبی و یا فلزی باشند. قالبهای فلزی به مراتب سنگین‌تر از قالبهای چوبی‌اند ولی در عوض استحکام بیشتری داشته و تعداد دفعات استفاده از آنها بیشتر است. تعمیرات و یا تغییرات احتمالی قالبهای فلزی نیز نسبت به قالبهای چوبی دشوارتر است در عوض تمیز کردن آنها آسانتر و نمای بتن پس از باز کردن قالب صاف‌تر است.

خود قالب ها را می توان در سه بخش در نظر گرفت :
• یوغها
• پشت بندهای افقی (کمرکش)
• قالب بدنه 
یوغها دو وظیفه اصلی دارند: جلوگیری از باز شدن قالب ها در قالب در برابر فشارهای  جانبی بتن و انتقال بار و فشار به جکها.
پشت بندها نیز برای تقویت مقاومت خمشی بدنه قالب ساخته شده و بار قالب ها را به یوغ  ها منتقل می کنند. سکوی نازک کاری، عرشه اجرایی و سکوی طره ای به پشت بندهای افقی متصل می شوند. اتصال پشت بندها به یوغ باید قادر به حمل این بارها باشد.

قالب بدنه که نیز می تواند از پانلهای فلزی، پانلهای چند لایه و یا الوارهای چوبی باشد مستقیما به پشت بندهای افقی متصل می شود.
طوقه‌ها: برای نگهداری سکوی کار و انتقال آن و همچنین نگهداری و تحمل وزن قالب و  کابل جک در نظر گرفته می‌شوند. طوقه‌ها معمولاً فلزی و به صورت پروفیلهایی مناسب طرح و در نظر گرفته می‌شوند.

سکوی کار: معمولاً سه سطح کار در نظر می‌گیرند. یکی که بالاتر از طوقه‌ها و در ارتفاعی در حدود دو متر و بالاتر از انتهای دیوار قرار گرفته و برای استفاده از بست های فلزی ثابت‌کننده به کار می‌روند. دیگری سکویی است که در بالای کف و هم‌تراز بالای قالب قرار می‌گیرد و برای قرار دادن ظرف بتن و انبار کردن مصالح و وسایل تراز کردن و همچنین وسایل کنترل جک مورد استفاده قرار می‌گیرد و بالاخره سومین سکو به صورت چوب‌بست آویزان و یا یکسره که معمولاً در دو طرف دیوار قرار گرفته و برای دسترسی به نمای قسمتی از دیوار، که به تازگی قالب آن را باز کرده و ترمیم احتمالی آن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جکهای هیدرولیکی: جکهای هیدرولیکی مورد استفاده معمولاً با ظرفیت خود، نظیر جکهای سه تنی و یا شش تنی مشخص می‌شوند.
قالب بندی دیوار های بتنی به روش لغزنده
از جمله مزایای این روش قالب‌بندی که برای دیوارهای نسبتا بلند استفاده می‌شود تعداد دفعات بیشتر استفاده از قالب و سرعت عمل بیشتر آن است. در اولین استفاده از قالب دو دیواره قالب با تکیه به پاخور بتنی (رامکا) به صورت معکوس قرار می‌گیرد. پس از ریختن بتن و سخت شدن آن، قسمتهای داخلی قالب را تا حد نهایی بتن ریخته شده بالا می‌برند و پس از محکم کردن آن قسمت دوم دیوار را بتن ریزی می‌کنند. پس از سخت شدن بتن، قالب را باز کرده و نظیر دفعه اول عمل می‌کنند. عمل قالب‌بندی و بتن‌ریزی را به همین ترتیب تا انتهای کار و اتمام بتن‌ریزی دیوار ادامه می‌دهند. 
قالب ها ی لغزنده و افقی
این نوغ قالب برای ریختن بتن دیوارهای طولانی، کف و جداره کانال های بزرگ، بتن ریزی شیبها، کف تونلها و سطح راه ها به کار می رود. به دلیل اینکه اکثر قالب بندی های افقی لغزان بر روی تکیه گاه ثابت قالب مانند سنگ یا خاک انجام می شود، این عملیات اصولا عملیات تحکیم، شمشه کشی، پرداختکاری است. ماشین قالب لغزان معمولا بر روی ریل یا سکوی شکل داده شده حرکت می کند. بخش دریافت بتن ماشین ناوه ای است که برای توزیع یکنواخت بتن در تمامی بخشهای قالب طراحی شده است. متراکم ساختن بتن توسط لوله لرزانی انجام می شود که با لبه جلویی قالب موازی و کمی جلوتر از آن قرار دارد. متراکم کردن بتن سازه را می توان با ویبراتورهای دستی نیز انجام داد. لوله های بتنی در جای یکپارچه نیز با استفاده از روش قالب بندب لغزان افقی تولید می شوند. ساخت پوششی کامل تونل با قالب بندی لغزان نیز انجام شده است.
قالب های رونده
قالب های رونده یا قالب های بالا رونده قالب هایی هستند که پس از هر بار بتن ریزی از سطح بتن فاصله گرفته و به صورت خزنده (با فشار جک و یا با استفاده از کارگر و جرثقیل) جابجا می شوند. این قالب ها معمولا برای اجرای دیوارهای بلند کاربرد دارند. در اجرای سنتی دیوارهای بلند لازم است که دو طرف دیوار داربست بندی گردد اما در شیوه قالب های رونده، قالب هر مرحله به مرحله قبلی متکی شده و قالب همانند یک صخره نورد به سمت بالا صعود کرده و مراحل فوقانی دیوار را به اجرا در می آورد، بدون اینکه نیاز به داربست جانبی داشته باشد. هر مرحله از اجرای دیوار به این شیوه را لیفت می گویند. در این قالب ها از دو سری قالب استفاده می شود و در هر مقطع یک سری قالب بر بالای سر قالب سری قبل استقرار پیدا می کند. بدین ترتیب که در حدود 50 تا 70 سانتی متر از بالای قالب، سوراخی کار گذاشته می شود و قالب توسط جرثقیل بلند شده و پای آن در سوراخ مذکور توسط بولت محکم می شود و قالب توسط جک در وضعیت شاقول تثبیت می شود. سوراخ لیفت اول در لیفت دوم نیز ایجاد می گردد تا در اجرای لیفت سوم مورد استفاده قرار گیرد.
قالب های پرنده
اصطلاح قالب پرنده به سیستمی اطلاق می شود که اجزا آن به یکدیگر متصل شده و یک واحد بزرگ را تشکیل می دهند که به آن عرشه می گویند. این سیستم برای قالب بندی دال بتنی در ساختمانهای چندین طبقه مورد استفاده قرار می گیرد. پس از آکه بتن هر طبقه ریخته شده و مقاومت لازم را کسب کرد،‌ قالب پرنده (بدون جاسازی اجزا) از بتن جدا شده و به صورت افقی به سمت بیرون ساختمان حرکت داده می شود و در بیرون ساختمان بالا کشیده می شود تا در موقعیت جدید برای یک دال دیگر مورد استفاده مجدد قرار گیرد. اصطلاح "قالب عرشه پرنده" از آنجا گرفته شده است که این قالب به سمت بیرون ساختمان حرکت داده می شود (پرواز می کند) و به سمت بالا کشیده می شود تا در تراز طبقه بالاتر مورد استفاده قرار گیرد. هر واحد قالب پرنده از اجزا سازه ای مختلفی از جمله: خرپاها، تیرها، ‌تیرچه ها و رویه فلزی یا پلاستیکی تشکیل و مونتاژ می شود تا چندین بار مورد استفاده قالب بندی دالهای ساختمان قرار گیرند. این قالب ها را میتوان برای نگاه داشتن تیرها و شاه تیرها، دالها و سایر اجزا سازه ای مورد استفاده قرارداد.

 مزایا و معایب بكارگیری قالب لغزنده قائم و افقی

الف) مزایای اجرا توسط قالب لغزنده قائم

- سرعت پیشروی به سمت بالا با توجه به اجرای مداوم و شانه روزی

- عدم وجود درزهای اجرایی اعم از درز افقی یا قائم و یكپارچگی و پیوستگی بهتر بتن

- اقتصادی تر و ارزان تر شدن كار در صورت مرتفع بودن سازه (معمولاً در ارتفاع های بیش از 20متر و حتی بیش از 30متر)

- امكان پرداخت سطح بتن خارج شده از زیر قالب به علت نرمی و نیمه خمیری بودن بتن در صورت نیاز

- كاهش مصالح مصرفی در قالب بندی به ویژه حذف داربست

ب) معایب اجرا توسط قالب لغزان قائم

- برای سازه هایی با ارتفاع كمتر از 20متر و به ویژه كمتر از 15متر غیر اقتصادی خواهد بود.

- آماده سازی قالب و بستن آن در ابتدا بسیار وقتگیرتر از قالب عادی است.

- در مواردی كه پنجره، در یا بازشو وجود دارد كار مشكل می شود. اصولاً نباید زواید و قسمت های برجسته موضعی در سازه وجود داشته باشد وگرنه كار بسیار سخت یا غیر ممكن می گردد.

- در صورتی كه قطر، ضخامت مقطع و یا شیب تغیر كند كار مشكل تر است و به قالب و تجهیزات خاص و گران قیمت نیازمند است.

- ساخت قالب و سرمایه گذاری اولیه برای آن بسیار زیاد است.

- مدیریت اجرایی و فنی آن مشكل است. تداركات اولیه و حین اجرا بسیار حساس است. پرسنل متمركز و قابل توجهی بكار گرفته می شود كه باید در دو یا سه شیفت در طول شبانه روز كار كنند. نقدینگی زیادی برای شروع كار و در حین اجرا لازم است.

- تهیه محل اقامت و پذیرایی تمام وقت از پرسنل در حال كار و استراحت ضروری است. به طور كلی هزینه های تجهیز كارگاه زیاد می باشد.

- برای پرهیز از قطع شدن بتن سازی و بتن رسانی و ریختن آن نیاز به تأمین مرتب سیمان و مصالح دیگر وجود دارد. هم چنین باید وسایل ساخت و انتقال و ریختن و بالابر ذخیره را پیش بینی نمود و نیاز به برق اضطراری كافی وجود دارد.

- كنترل كیفی بتن و اجرای آن و میلگرد گذاری از مشكلات بیشتری برخوردار است و توقف كار برای كنترل های ضروری امكان پذیر نیست.

- مشكلاتی از نظر تغیر در زمان گیرش بتن در بخش های مختلف قالب (سمت آفتاب و مقابل آن) و در شب و روز و هم چنین در روزهای سرد و گرم در طول اجرا وجود دارد كه كار را سخت می كند.

- كنترل حركت قالب مشكل است و نیاز به افراد متخصص و با تجربه دارد.

- كار میلگرد گذاری از مشكلات خاصی برخوردار است و نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد.

- احتمال بیشتر كاهش كیفی نمای بتن و افزایش نیاز به پرداخت سطح

- مشكل بودن اجرای سقف ها به صورت همزمان. هرچند با تدابیری می توان این كار را انجام داد و سرعت اجرا را در مجموع بالا برد.

 7- ساز و كار كلی حركت قالب لغزنده قائم

برای این كه بتوانیم حركت قالب لغزان قائم را به درستی درك و احساس نماییم، معمولاً به بالا رفتن یك نفر از ستون یا درخت متوسل می شویم. در ابتدا فرد پاهای خود را به شدت به ستون ف