بررسی و کاربرد سرمایه فکری در ارزیابی عملکرد مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

چكیده:.. 1a

مقدمه:.. 2

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1-مقدمه : 4

2-1 بیان مسئله 5

3-1 بیان ضرورت تحقیق. 6

4-1 چارچوب نظری تحقیق. 7

5-1 فرضیه اصلی تحقیق : 8

6-1 متغیرهای مورد مطالعه 8

7-1 اهداف تحقیق. 9

8-1-تعریف واژه ها و اصطلاحات.. 9

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق

1-2- مقدمه 11

2-2 اقتصاد دانشی. 11

3-2 تعریف دانش.. 12

4-2 پدیدار شناسی کسب و کار در اقتصاد دانش پایه 13

5-2 اشکال جدید منابع سازمانی. 15

6-2 دارایی های نامشهود 16

7-2 تاریخچه ی سرمایه ی فکری. 20

8-2 اجزاء مدل سرمایه فکری. 25

9-2 تعاریف مختلف سرمایه ی فکری. 29

1-9-2-شاخص های اندازه گیری سرمایه فکری. 32

10-2 مدل های اندازه گیری سرمایه فکری. 38

11-2 مدل های توصیفی سرمایه ی فکری. 39

12-2 مدل های اندازه گیری سرمایه ی فکری و ارائه دهنده آن ها 40

1-12-2 مدل های مبتنی بر سرمایه ی بازار. 40

2-12-2 مدل های مستقیم سرمایه ی فکری. 41

3-12-2 مدل های بازده دارایی ها 41

4-12-2 مدل های کارت امتیازی. 41

1-4-12-2 مدل مقایسه ی ارزش بازاری و ارزش دفتری (ام – بی – وی) 42

2-4-12-2 مدل کیوی توبین. 43

3-4-12-2 مدل عملکردی شرکت دانش پایه (نوکورپ) 44

4-4-12-2 مدل کارگزار فناوری ( تی – بی) 46

5-4-12-2  مدل سنجش ا رزش گذاری جامع (آی – وی – ام) 47

6-4-12-2 مدل ا رزش افزوده اقتصادی ( ای – وی – اِی ) 48

7-4-12-2 شاخص سرمایه ی فکری. 49

8-4-12-2 کارت امتیازی زنجیره ارزش 50

9-4-12-2 کارت امتیازی متوازن. 50

10-4-12-2 رهیاب سرمایه ی فکری اسکاندیا 52

11-4-12-2 مدل ارزش نامشهود محاسبه شده (سی – آی – وی) 53

12-4-12-2 مدل شاخص ایجاد ارزش (وی – سی – آی) 54

13-4-12-2 مدل طبقه بندی سرمایه ی فکری. 56

13-2 طبقه بندی روش های اندازه گیری سرمایه فکری. 57

14-2 نقاط قوت و ضعف روش های اندازه گیری سرمایه فکری. 59

15-2 استاندارد حسابداری‌ شماره‌ 6 گزارش عملكرد مالی‌ 60

16-2 مفهوم سود از دیدگاه حسابداری. 68

17-2 مفهوم اقتصادی سود 68

18-2 تحقیقات  داخلی و خارجی صورت گرفته 69

1-18-2 تحقیقات خارجی. 69

2-18-2 تحقیقات داخلی. 71

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

1-3- مقدمه: 73

2-3روش تحقیق. 73

3-3  نوع روش تحقیق : 74

1-3-3 روش گرد آوری اطلاعات: 74

2-3-3 ابزار گرد آوری اطلاعات : 74

3-3-3  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات : 75

4-3 قلمرو مکانی و زمانی و موضوعی. 75

5-3 مدل تحلیلی تحقیق. 75

6-3  جامعه ونمونه آماری. 76

7-3  محدودیت های تحقیق. 77

8-3 روش گرد آوری اطلاعات و داده های تحقیق : 77

9-3 روش های آماری و تجزیه و تحلیل داده ها : 77

10-3 همبستگی. 78

11-3 ضریب تعیین. 78

12-3  مدل رگرسیون تحقیق. 79

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داه ها

1-4-‏ مقدمه‏: 81

2-4  بررسی نرمال بودن متغیر پاسخ. 81

3-4   بررسی همبستگی بین سود خالص و ارزش دفتری. 83

4-4  بررسی رگرسیون بین سود خالص و ارزش دفتری. 84

5-4 رگرسیون و همبستگی به تفکیک سال. 85

6-4 بررسی رابطه میان مقادیر استاندارد شده در مقابل مقادیر پیش بینی شده 89

7-4   بررسی نرمال بودن خطا 92

8-4 جداول نهایی از آزمون های همبستگی و رگرسیون. 93

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

1-5-مقدمه: 95

2-5 خلاصه 95

3-5 بیان نتایج. 96

4-5 مقایسه نتایج تحقیق حاضر با نتایج تحقیقات قبلی انجام شده : 96

5-5 پیشنهادات : 98

1-5-5 پیشنهادت حاصل از تحقیق : 98

2-5-5 پیشنهادت جنبی : 98

3-5-5 پیشنهادات برای تحقیقات آینده 99

پیوستها

منابع و ماخذ

منابع فارسی: 110

منابع لاتین: 111

چکیده انگلیسی .......................................................................................................112

جدول 1-2 تاثیر گذارترین تلاش ها در دهه هشتاد میلادی پیرامون توسعه ی سرمایه ی فکری. 21

جدول 2-2 : تاثیر گذار ترین تلاش ها در دهه نود میلادی پیرامون توسعه ی سرمایه ی فکری. 22

جدول 3-2 تاثیرگذارترین تلاش ها در دهه ی حاضر پیرامون توسعه ی سرمایه ی فکری 24

جدول 4-2 تاثیرات ایجاد ارزش و از دست دادن ارزش.. 55

جدول 5-2 طبقه بندی روش های اندازه گیری سرمایه ی فکری 59

جدول 1-4- ضریب همبستگی پیرسون مابین دومتغیر سرمایه فكری وسود خالص... 83

جدول 2-4-رگرسیون به صورت کلی (پنج ساله) 84

جدول 3-4 جدول رگرسیون مابین دو متغیر سرمایه ی فکری و سود خالص پنج ساله 84

جدول 4-4 آزمون ضرایب جزئی رگرسیون ومقادیر آماره VIF. 85

جدول 5- 4 آزمون ضرایب جزئی رگرسیون ومقادیر آماره VIF سال 82. 86

جدول 6-4 همبستگی پیرسون به تفکیک سال از سال 82 تا 86. 93

جدول 7-4 رگرسیون به تفکیک سال از سال 82 تا 86. 93

نمودار1-2 چارچوب دارایی های دانشی از دیدگاه ماررو اسکیما 20

نمودار2-2 مدل نوکورپ 45

نمودار 3-2 چارچوب سرمایه ی فکری بروکینگ... 46

نمودار 4-2 مدل سنجش ارزشگذاری جامع. 47

نمودار 5-2 چارچوب سرمایه ی فکری در مدل شاخص سرمایه ی فکری 49

نمودار 6-2 چارچوب مدل کارت امتیازی متوازن 51

نمودار 7-2 چارچوب سرمایه ی فکری از دیدگاه اسکاندیا 52

نمودار 8-2 مدل نشانگر اسکاندیا 53

نمودار 9-2 مدل طبقه بندی سرمایه ی فکری. 56

نمودار 1-4 نمودار هیستوگرام متغیر سود خالص... 82

نمودار 2-4  هیستوگرام متغیر سود خالص پس از اعمال تبدیل. 82

نمودار3-4  پراکنش مقادیر استاندارد شده در مقابل مقادیر پیش بینی شده 89

نمودار 4-4  پراکنش مقادیر استاندارد شده در مقابل مقادیر پیش بینی شده در سال 82. 90

نمودار5-4  پراکنش مقادیر استاندارد شده در مقابل مقادیر پیش بینی شده در سال 83. 90

نمودار6-4  پراکنش مقادیر استاندارد شده در مقابل مقادیر پیش بینی شده در سال 84. 91

نمودار7-4  پراکنش مقادیر استاندارد شده در مقابل مقادیر پیش بینی شده در سال 85. 91

نمودار8-4  پراکنش مقادیر استاندارد شده در مقابل مقادیر پیش بینی شده در سال 86. 92

همه ما می دانیم آن چه که اندازه گیری می شود، انجام می شود. با این حال بسیاری از سازمان هایی که مدیریت دانش را دنبال می کنند فرآیندی برای اندازه گیری دارایی های دانش سازمانی و یا سرمایه ی فکری ندارند. گزارشگری مالی سنتی نمی تواند ارزش واقعی شرکت را محاسبه کند وتنها به اندازه گیری ترازنامه مالی کوتاه مدت و دارایی های ملموس اکتفا می کند .

 در حقیقت سرمایه فکری یک مدل جدید کاملی را برای مشاهده ارزش واقعی سازمان ها فراهم می آورد وبا استفاده ازآن می توان ارزش آتی شرکت را نیز محاسبه کرد . به دلیل تمایل به سنجش ولحاظ کردن ارزش واقعی دارایی های نامشهود سرمایه فکری بیش از پیش نزد شرکت ها ، سهامداران (سرمایه گذاران) و سایر گروههای ذینفع افزایش یافته است . در این تحقیق کاربردی ، ابتدا براساس روش استوارت ارزش سرمایه های فکری شرکت های بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی پنج ساله محاسبه، سپس در مرحله بعد ارتباط بین ارزش سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد ارزیابی قرار گرفت. در تحقیق حاضر روش آماری استفاده شده به منظور تجزیه و تحلیل داده ها روش مدل تحلیل رگرسیون  می باشد .

یافته ها حاکی از رابطه مثبت معنی دار بین سرمایه فکری وعملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران می باشد. باتوجه به این نتایج می توان بهره گیری شرکت ها، سهامداران ، سرمایه گذاران و سایر گروه های ذینفع در استفاده از این مدل رابرای کسب سود بالاتر در آینده قویا توصیه کرد.

توسعه اطلاعات در دهه های اخیر موقعیت های جدیدی را پیش روی افراد و سازمان ها قرار داده است. ازین رو تعاملات وارتباطات در گستره جهانی توسعه یافته و تعاریف جدیدی در ابعاد گوناگون زندگی فردی و اجتماعی بروز نموده است. دراین میان ، سازمان های کسب وکار بیشترین تاثیر را از وضعیت جدید پذیرا شده و خواسته یا ناخواسته ، در مسیر این دگرگونی مداوم قرار گرفته ، متحول شده ، به انحلال وادغام ،یا پذیرش موقعیت های جدید روی آورده اند . متناسب با این تغییرات موقعیتی، رویکردها و ادبیات جدیدی چون : سازمان های یادگیرنده ، معماری سازمان ، سازمان مجازی و مهندسی مجدد و... بر بستر رهیافت اطلاعاتی پدیدار شده است . رهیافتی که از کد ژنتیک تا ایزومرها ، از زبان شناسی تا کامپیوتر ، و از کارکرد مغز انسان تا مدیریت سازمان های کسب و کار را ، تفسیر می کند .

سازمان های امروزین ، بیش از نمونه های قدیمی آن ها با دیالکتیک مواجه اند : نیاز به خود مختاری (استقلال) در مقابل نیاز همزمان به ارتباطات (یکپارچگی) . پاسخ به این دیالکتیک مستلزم ایجاد فرصت یادگیری برای افراد سازمان است . چرا که از یکسو سازمان ها به ساختارهایی نیاز دارند تا خودمختاری و قابلیت حل مشکلات محلی را توسعه بخشند ، و از سوی دیگر برا دگرگونی فرهنگی ، به بهبود ارتباطات و ساختار مشارکتی تمایل دارند . با گسترش ارتباطات و عدم نیاز به جابجایی ، و تحت تاثیر پیدایش سازمان مجازی تنها عنصری که در سازمان باقی می ماند ، انسان ها یعنی افراد سازمان ها هستند . پیداست که در چنین شرایطی برای تبدیل سازمان ها به سازمان یاد گیرنده ، بایستی انسان ها تمایل به یادگیرندگی پیدا کنند . یادگیری در سازمان های جدید نیز به نوبه خود از رهیافت اطلاعاتی و از حلقه ی سایبرنتیکی فرد – سازمان – محیط – فرد ، پروی می کند و از رفتار نوآورانه، اطلاعاتی و دانشی در محیط تاثیر می پذیرد . در واقع از یکسو ، توسعه ارتباطات و تولید انبوه اطلاعات و دانش و از سوی دیگر کاهش نیم عمر رشته های گوناگون دانش بشری ، موجب شده تا اطلاعات به عنوان مهم ترین منبع سازمان ها و به عنوان مزیت رقابتی تلقی شود . همسان با سایر منابع سازمانی ، این منبع مهم نیز نیاز به مدیریت داشته و مدیریت آن در سایه فناوری محقق می شود. توجه روزافزون به دانشو اهمیت دانشگران سازمان به عنوان اصلی ترین سرمایه ی سازمان های دانشبر ، لزوم شناسایی و تشخیص دانش و اطلاعات ، و شکل گیری چارچوب هایی برای مدیریت دانش را در سازمان ها ضروری نموده است .