بررسی شأن نزول آیه افک

روزها گرم بودند مانند تمام روزهای دیگر عربستان امّا گویی این گرمای رزمندگان اسلام بود که هوا را گرم­تر می­کرد. سپاهیان چند روزی بود که مشغول فراهم نمودن ادوات جنگی بودند. قافله به راه افتاد. پیامبر در آن سفر ماریه‌ی را نیز همراه بردند. در حین راه او از کاروان عقب ماند. بعد از مدّتی سپاهیان و رسول(صلی­الله­علیه­و­آله­و­سلم) فهمیدند که ماریه در بینشان نیست. در راه مردی ماریه را یافت و او را به مدینه بازگرداند.

از آن­جا که روزگار هیچ وقت از یاوه­گویان تهی نخواهد شد، پرسشی مطرح کردند این چنین:  « این خانم کجا بود، چرا عقب ماند و آن­که او را آورد که بود؟ »

قرآن اینجاست که با لحنی شدید، مسلمانان را عتاب می­کند و می گوید: چرا در مقابل این یاوه گویی شدّت عمل به خرج ندادید؟ در پایان خداوند می گوید: خدا به شما اندرز می دهد، اگر مؤمنید، دیگر گرد این سخن نگردید.

در قرآن مسأله این نیست که « آن زن ماریه بوده یا عایشه،حتی مطرح نیست که زن پیامبر بوده است». آن­چه مهّم است این است، که تهمت زدن به یکدیگر را روا نمیدارد مگر این­که بتواند چهار گواه بر ادعای خود آرد. هم­چنین قرآن، عذاب سخت خویش را بر مشرکان یادآور می­شود.

گروهی از صحابه رسول خدا به یكی از زنان پیامبر تهمت زنا زدند و مطالب زیادی مطرح شد تا این­كه از جانب خدا آیه زیر در برائت همسر رسول خدا(صلی­الله­علیه­و­آله­و­سلم) از زنا نازل شد

«إِنَّ الَّذِینَ جَاءُوا بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ لَا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَكُمْ بَلْ هُوَ خَیْرٌ لَكُمْ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اكْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ وَالَّذِی تَوَلَّى كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِیمٌ.»

در حقیقت ، كسانى كه آن بهتان  ( داستان اِفك) را ( در میان ) آوردند ، دسته اى از شما بودند . آن  ( تهمت ) را شرّى براى خود تصوّر مكنید بلكه براى شما در آن مصلحتى (بوده) است . براى هر مردى از آنان  ( كه در این كار دست داشته) همان گناهى است كه مرتكب شده است ، و آن كس از ایشان كه قسمت عمده آن را به گردن گرفته است عذابى سخت خواهد داشت .

اما نسبت به شأن نزول این آیه، كه در شأن عایشه یا ماریه قبطیه است و چه زمانی نازل شده است و آیا نزول این آیه فضیلتی برای عایشه یا ماریه می­آورد بحث­ها و اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد كه در ادامه به آن می­پردازیم.

پیش گفتار           5 … …………………………….

فصل اول                                                                   

داستان إفک ...............................................................................6                        چرا این تهمت را بازگو کردید .............................................................. 61

ویزگی های اخلاقی پیامبر................................................... 10                       شایعه ساز باید از عذاب خدا بترسد ..................................................... 62

داستان...................................................................................... 10                        شایعه سازان پیرو شیطان هستند ..........................................................62

چکیده...................................................................................... 10                         احسان و گذشت به کسانی که نسبت به انسان بد می کردند ..... 63

داستان بر نظریه اهل سنت................................................. 11                       تهمت و کیفر آن .......................................................................................63

آیا شیعه به عایشه تهمت می زند ؟....................................15                       بحث روائی المیزان فی تفسیر القرآن ................................................ 65

إفک از دیدگاه شیعه...............................................................16                        اشکالات مرحوم طباطبائی به هر دو روایت ...................................... 69

ماجرای إفک.............................................................................21                        اشکال اول در روایات إفک .................................................................... 69

پرسش و پاسخ.........................................................................29                        اشکال دوم در روایات إفک  .................................................................. 70

شأن نزول آیه برای عایشه.....................................................29                        اشکال سوم در روایات إفک .................................................................. 72

نقد و بررسی روایت عایشه....................................................30                        رأی و نظریه درست در رابطه با آیات إفک و آیه قذف ................. 73

شأن نزول آیه إفک برای ماریه ...........................................31                        انوار درخشان ج . 11 ص 338. .........................................................74

إفک یعنی چه ؟......................................................................35                         ترجمه مفردات ج . 1 ص 179 ..........................................................75

آنچه از رخداد قضیه ی إفک می آموزیم ........................38                         ترجمه مجمع البیان فی تقسیر القرآن ج . 17 ص  106...........76

ماریه قبطیه و فرزندش ابراهیم ........................................ 39                         تفسیر القمی ج . 2 ص 99 ...................................................................79

نام کتاب آشنائی با قرآن کریم...........................................41                         تفسیر نور ج . 8 ص 152 .....................................................................79

اعتبار روایات معصومان ( ع ) در تفسیر قرآن ............... 46                     پیام ها ..........................................................................81

فصل دوم                                                                                               الدر المنثور فی تفسیر الماثور ج . 5 ص 24 .............. 81

اخلاق القرآن ج . 3 ص 1348 ...........................................55                       اکشف البیان عن تفسیر القرآن ج . 7 ص 72 .........83

أسباب نزول ( حجتی ) ص 112.........................................57                      مجمع البحرین ج . 5 ص 255 .........................................84

نکاتی که در این آیه مطرح می باشد ..................................60                      مفاتیح الغیب ج . 23 ص 337 ........................................84

چرا چهار شاهد اقامه نکردند .................................................61

اهمیت این تهمت ................................................................... 61