بررسی رابطه بین هوش معنوی و سلامت روانی

اهمیت معنویت و رشد معنوی در انسان، در چند دهه گذشته به صورتی روز افزون توجه روان شناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب كرده است. پیشرفت علم روان شناسی از یك سو و ماهیت پویا و پیچیده جوامع نوین از سوی دیگر، باعث شده است نیازهای معنوی بشر در برابر خواسته ها و نیازهای مادی قد علم كنند و اهمیت بیشتری بیابند. چنین به نظر می رسد كه مردم جهان، امروزه بیش از پیش به معنویت و مسائل معنوی گرایش دارند و روان شناسان و روان پزشكان نیز به طور روز افزون در می یابند كه استفاده از روش های سنتی و ساده، برای درمان اختلالات روانی كافی نیست (شهیدی و شیر افكن، 1383).

در طول چند دهه گذشته، نظریه های هوش چندگانه، فهم ما را از هوش در بین شناخت سنتی وسیع تر ساخته است، خصوصاً توانایی های منطقی و زبانی با تست هوش شناختی، هوش هیجانی[1] ، خلاق، عملی، اجتماعی، وجودی و معنوی را در بر گرفته است (بار[2] در 2000، گاردنر[3] 1983 و 2000، امونز[4] 1999 هالاما و استرانیز[5] 2004، كلمن[6]2001، میلر و سولاوی[7] 1993، استرنبرگ[8] 1997). همراه با هر شكل هوش، یك مدل نظری وابزار سنجش توسعه یافته و برای سنجش مناسب ساختار هوش جدید روا شده است .

به موازات توسعه ساختار هوش هیجانی، هوش معنوی[9] (SI) شامل مجموعه ای از توانایی هایی است كه از منابع معنوی نشات می گیرد،ساختارهای معنویت و هوش را وارد ساختار جدیدی می كند. هوش معنوی مستلزم توانایی هایی است كه موارد معنوی را برای پیش بینی عملكرد، تطابق و ایجاد محصولات و دستاوردهای ارزشمند بكار می گیرد (امونز،1999). می توان گفت، هوش معنوی مجموعه ای از توانایی هایی است كه افراد برای بكار بردن، شكل دادن و دربرگرفتن منابع معنوی به ارزش ها و كیفیت ها به روشی كه به عملكرد خوب روزانه و بهزیستی روانی دست یابند، بكارمی برند که شامل پنج حوزه: هوشیاری، لطف حق، معنا، برتری و حقیقت است (امرم و دریر[10]، 2007).

با توجه به این تعریف، می توان نتیجه گرفت که هوش معنوی موجب افزایش کیفیت عملکرد و بهزیستی روانی افراد می شود و در پژوهشها نشان داده شده است، هوش معنوی با سلامت افراد رابطه مثبت دارد. بنابراین، پژوهش حاضر تلاشی برای پاسخ به این سوالات است كه آیا می توان ابزاری دقیق و استاندارد تهیه كرد که بتواند این مولفه (هوش معنوی) را اندازه بگیرد؟ آیا این ابزار در کشور عزیزمان ایران كاربرد عملی دارد؟ آیا این ابزار معتبر است؟ آیا این تست دارای روائی است؟ آیا می توان چنین ابزاری را نرم كرد؟ آیا می توان از این تست در پژوهش های آتی استفاده لازم را بعمل آورد؟ با توجه به موارد مطرح شده پژوهش حاضر در پی آن است که پرسشنامه هوش معنوی را که 83 گویه دارد و توسط یوزی امرم و کریستوفر دریر در 2007 ساخته شده است، ترجمه و سپس در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان زنجان هنجاریابی كند.

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه پژوهش

مقدمه

بیان مساله

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهداف پژوهش

سؤالات پژوهشی

تعریف مفاهیم و اصطلاحات

فصل دوم:  بررسی پیشینه پژوهش

مقدمه

هوش و مفهوم هوش های چند گانه

هوش هیجانی

هوش معنوی به عنوان هوشی متمایز از هوش عمومی

مفهوم سازی هوش معنوی

هوش معنوی در ارتباط با آگاهی متعالی

نقش آگاهی فردی[1] در ابراز هوش معنوی

آگاهی از یك وجود الهی[1] و رابطه آن با هوش معنوی

هوش معنوی و رابطه آن با مسائل وجودی

هوش معنوی و تصویر بزرگتر[1]

نقش زیست شناسی در كنش هوش معنوی

اندازه گیری هوش معنوی

هوش معنوی و تفاوت های فردی

الگوهای معمول در تجربه و بیان هوش معنوی

رابطه میان هوش معنوی و سلامت

خطرات بالقوه جستجوی هوش معنوی

جمع بندی

فصل سوم: روش پژوهش

مقدمه

جامعه آماری وگروه نمونه مورد پژوهش

ابزار پژوهش

اعتبار ابزار پژوهش

روایی ابزار پژوهش

روش گردآوری داده ها

روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم: یافته های پژوهش

مقدمه

اعتبار یابی ابزار پژوهش

روایی ابزار پژوهش

روایی سازه

روایی همگرا

مشخصه آماری نمره های آزمون اضطراب بارداری

نرم یابی مقیاس اضطراب بارداری

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

خلاصه

 محدودیت های پژوهش

پیشنهادهای پژوهش

پیوست

پیوست الف: پرسشنامه هوش معنوی

پیوست ب: ماتریس عاملی، عامل های چرخش یافته سیاهه هوش معنوی

منابع