بررسی علل خشونت مردان در كانون خانواده بر علیه زنان

خشونت خانوادگی[1]پدیده ای جدید نیست اما توجه به آن به عنوان مسئله اجتماعی جدید است .

در كشورهای غربی از حدود سی سال پیش و در ایران از چند سال پیش نگاه افراد متخصص به این پدیده جلب شده است .

در حال حاضر در ایران بسیاری از مسائل و آسیبهای اجتماعی در رابطه با خانواده وجود دارد .

می توان از مشكل دختران فراری و افزایش خودكشی و خودسوزی در میان زنان و افزایش طلاق و خشونت خانوادگی نام برد .

به احتمال زیاد شرایط زندگی در خانواده ها مشكلاتی برای اعضای خود به وجود می آورد برای حل مشكلات خانوادگی نمی توان تنها به پند و نصیحت یا نظارت بر رفتار افراد اكتفا كرد بلكه در عین حال باید به رابطه متقابل میان جامعه و خانواده نیز توجه داشت اگر ساختار جامعه بر اساس اقتدار و نابرابری میان اعضا شكل گرفته باشد قوانین[2] آداب[3] و رسوم،
باورها[4] و نگرشهای اجتماعی سلسله مراتب موجود را تایید می كنند و بازتاب آن در خانواده نیز مشاهده می شود و اقتدار و نابرابری و استفاده از خشونت برای پیشبرد امیال فرد مقتدر در خانواده به عنوان رفتاری طبیعی در نظر گرفته می شود. نتیجه خشونت خانوادگی نه فقط باعث ایجاد مشكلات اجتماعی و تشدید روابط اقتداری در جامعه خواهد شد كه بار دیگر در خانواده ها انعكاس خواهد یافت .

از آنجا كه خشونت علیه زنان به ویژه در محیط خانواده پیامدهای جدی و جبران ناپذیری در خانواده و جامعه بر جای می گذارد لذا توجه به زنان جهت كاهش آسیبهای اجتماعی به روشهای مختلف لازم و ضروری به نظر می رسد خشونت علیه زنان از موانع جدی برای دستیابی به اهداف توسعه و صلح است و بررسی آن ضروری است .

نتایج[5] بررسی ها نمایشگر این امر بوده اند كه خشونت های خانگی در جوامع مختلف از گستردگی زیادی برخوردارند و در میان كلیه طبقات اجتماعی و فرهنگ های مختلف دیده می شود و عواملی مانند فشارها و تنشهای اجتماعی یا بحرانهای خانوادگی نیز در ظهور آنها دخالت دارند زیرا خشونت فقط در میان خانواده های مساله دار مشاهده نمی شود .

خشم در انسان وجود دارد اما اگر در مسیر صحیح هدایت نشود امنیت خانواده را مختل می كند و موجب بروز رفتارهایی از قبیل كودك آزاری و زن آزاری خواهد شد زن آزاری اغلب در خانواده بصورت رقابت، حمله كلامی و آسیب بدنی است كه باعث در هم كوبیدن شخصیت زن و در نتیجه عكس العمل های نابهنجار بر كودكان می شود .

زن آزاری ( همسر آزاری ) یكی از آفتهایی است كه از گذشته تا كنون متوجه جوامع بوده و یكی از مخربترین عواملی است كه كانون خانواده را مورد هجوم قرار می دهد .

زنان ایران در میان انواع 9 گانه خشونت خانگی بیشتر تحت خشونتهای روانی و كلامی قراردارند .

7/52 درصد از كل پاسخگویان در پژوهش ملی بررسی خشونت خانگی دقیقاً اعلام كرده اند كه از اول زندگی مشترك تا كنون قربانی این نوع خشونت كه شامل به كاربردن كلمات ركیك ، دشنام و داد و فریاد، بهانه گیری های پی درپی بوده اند (اعزازی، 1380 : 30) .

میانگین وقوع این نوع خشونت برای زنانی كه درگیر آن بوده اند 10 بار است .

رتبه بعدی از آن خشونت فیزیكی از نوع دوم است كه 8/37 درصد از زنان ایرانی از اول زندگی مشترك خود آن را تجربه كرده اند كه شامل سیلی زدن زدن با مشت یا چیز دیگر، لگدزدن و...است. متوسط میزان تجربه این نوع خشونتها برای زنان درگیر درخشونت خانگی برابر با 46/2 بار است. رتبه[6] سوم با رقم 7/ 27 درصد متعلق به خشونتهایی است که مانع از رشد اجتماعی و فكری و آموزشی است كه شامل ایجاد محدودیت در ارتباطهای فامیلی – دوستانه و اجتماعی، كاریابی و اشتغال و ایجاد محدودیت در ادامه تحصیل و مشاركت در انجمنهای اجتماعی است كه 3/72 درصد از زنان اظهار كرده اند كه از اول زندگی مشترك تا كنون در معرض این نوع از خشونتهای همسران خود نبوده اند .

خشونت جنسی و ناموسی كه شامل مجبور كردن به دیدن عكسها و فیلمهای مبتذل یا اجبار به روابط زناشویی نا خواسته یا غیر متعارف می شود با رقم 2/ 10 درصد رتبه پایئنی را به خود اختصاص داده است .

آمارهایی كه ابعاد میزان وقوع خشونت خانگی را در سطح ملی نشان می دهد حاكی است كه 8 /89 درصد از زنان ایرانی گفته اند در طول زندگی مشترك تا كنون در معرض این نوع خشونت همسران خود نبوده اند (اعزازی، 1380 : 74).

بنابراین نتایج پژوهش بررسی خشونت خانگی [7]در28 مركز استان نشان می دهد كه وقوع خشونتهای جنسی و ناموسی در سطح ملی در مقایسه با خشونتهای دیگر كمتر گزارش شده است .

میانگین مرتب شده دوره های زندگی در بین پاسخگویان در سطح ملی بر حسب میزان وقوع خشونت خانگی نشان می دهد كه دوره های زیر به ترتیب پرخشونت ترین دوره ها برای زنان ایران محسوب می شوند .

1 – یك سال اول ازدواج

2 – دوران تنگناهای مالی

3 – پس از تولد فرزندان

4 – حداقل یكباردر ماه

5 – دوران میانسالی

6 – دوران بارداری

خلاصه یافته های بدست آمده از خشونت خانگی در 28 مركز استان كشور چنین نشان می دهد :

1 – مجبور كردن به انجام كارهای خلاف عرف و شرع و قانون ( 1/1 درصد )؛

2 – كتك كاری منجر به سقط جنین ( 2 /1 درصد ) ؛

3 – زدن تا حد نقص عضو ( 3 / 1 درصد ) ؛

4 – زدن تا حدی كه پرده گوش پاره شده است ( 5 /1 درصد )؛

5 – زدن تا حدی كه دست یا پا شكسته است ( 2 درصد ) ؛

6 – از دست دادن دندان ( 6 /1 درصد ) ؛

7 – زدن تا حدی كه فك یا بینی شكسته است ( 5 /1 درصد ) ؛

8 – ازدواج مجدد شوهر بدون رضایت همسر اول ( 2 درصد ) ؛

9 – جلوگیری از نگهداری فرزندان توسط زن در زمان متاركه ( 2 درصد ) ؛

10 – مجبور كردن به سقط جنین ( 5 /2 درصد ) ؛

11 – زدن تا حدی كه دندانها لق شده است ( 5 /2 درصد )؛

12 – عدم مراعات بهداشت زناشویی ( 6 / 2 درصد )(اعزازی، 1380 : 75).

فهرست مطالب

فصل اول :
- مقدمه ۱
- موضوع تحقیق ۹
- مساله تحقیق ۱۵
- اهداف تحققیق ۱۶
- ضرورت و اهمیت تحقیق ۱۷
- فرضیه های تحقیق ۲۱

فصل دوم : پیشینه تحقیق
- مروری بر مطالعات پیشین ۲۴
- مطالعات و تحقیقات داخلی ۲۵
- مطالعات و تحقیقات خارجی ۳۴
- شرایط اجتماعی زندگی زنان ۳۷
- تعاریف خشونت ۴۰
- تعاریف خشونت خانوادگی ۴۴
- اشکال خشونت علیه زنان ۴۵
- زن آزاری و موارد خشونت علیه زنان ۴۹
- اعمال جنسی خشن زیانبار علیه زنان ۵۲
- ختنه دختران ۵۵
- خشونت مربوط به تهیه جهیزیه ۵۸
- ازدواج زودهنگام ۵۹
- همسر آزاری در جامعه (زن آزاری) ۶۱
- سبب شناسی خشونت علیه زنان کتک خورده ۶۴
- آثار و عواقب خشونت علیه زنان ۷۲
- عواملی که خشونتهای مبتنی برجنسیت را دوام می بخشد ۷۶
- علل و انگیزه تزلزل در خانواده ۷۷
- خشونت نسبت به زنان ۷۹
- تعریف خانواده و انواع آن ۸۲
- انواع خانواده ۸۴
- وضعیت حقوقی زنان در ایران ۸۸
- قوانین مربوط به ضرب و شتم ۸۹
- روابط حقوقی زوجین ۹۱
- روابط حقوقی مادر با فرزند ۹۲
- انتخاب حرفه وشغل ۹۶
- تابعیت ۹۶
- سهم الارث زوجین از یکدیگر ۹۸
- ریاست خانواده ۹۹
- دستگاههای قضایی و اجرایی در ایران نسبت به خشونت ۱۰۰
- دادگاهها چگونه علیه زنان رای صادر می کنند ۱۰۲
- مراکز مشاوره ۱۰۷
- حمایت و نگرش خانواده ۱۰۸
- نظریه مربوط به خشونت شوهران علیه زنان ۱۰۹
- نظریه سطح خرد ۱۱۰
- نظریه منابع ۱۱۰
- نظریه یادگیری اجتماعی ۱۱۲
- نظریه سطح کلان ۱۱۶
- نظریه خرده فرهنگ خشونت ۱۱۷
- نظریه نظارت اجتماعی ۱۲۱
- نظریه ساختار اجتماعی ۱۲۳
- دیدگاه پدرسالاری ۱۲۵
- چهارچوب نظری ۱۲۹
- مدل فرضی تحقیق ۱۳۵

فصل سوم : مبانی روش شناسی تحقیق
- روش تحقیق ۱۳۷
- نمونه و روشهای نمونه گیری ۱۳۸
- تعریف نظری و عملیاتی متغیرها ۱۳۹
- تکنیک گردآوری داده ها و تجزیه وتحلیل داده ها ۱۴۷

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل آماری
جدول (۳-۱-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب تعداد فرزندان ۱۴۹
جدول (۳-۲-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب درآمد ماهیانه مرد ۱۵۰
جدول (۳-۳-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب استفاده از مواد مخدر یا الکل ۱۵۱
جدول (۳-۴-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب عدم رضایت زن در انتخاب همسر ۱۵۲
جدول(۳-۵-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب دخالت خویشاوندان ۱۵۳
جدول (۳-۶-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب تجربه خشونت در خانواده ۱۵۴
جدول (۳-۷-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان بدبینی در مرد ۱۵۵
جدول (۳-۸-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب اعتقادات مذهبی مرد ۱۵۶
جدول (۳-۱-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب تعداد فرزندان و ارتباط آن با خشونت مرد در خانه ۱۵۷
جدول (۳-۱-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان تعداد فرزندان و خشونت مرد علیه زن در خانه ۱۵۷
جدول (۳-۲-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب درآمد ماهیانه و ارتباط آن با خشونت در خانه ۱۵۸
جدول (۳-۲-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان درآمد ماهیانه و خشونت مرد علیه زن درخانه ۱۵۸
جدول (۳-۳-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب استفاده از مواد مخدر و ارتباط و ارتباط ان با خشونت مرد در خانه ۱۵۹
جدول (۳-۳-۲)محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان استفاده از مواد مخدر و خشونت مرد علیه زن در خانه ۱۵۹
جدول (۳-۴-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب رضایت در انتخاب همسر و ارتباط آن با خشونت مرد در خانه ۱۶۰
جدول (۳-۴-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان رضایت در انتخاب همسر و خشونت مرد علیه زن در خانه . ۱۶۰
جدول (۳-۵-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب دخالت خویشاوندان و ارتباط ان با خشونت مرد در خانه ۱۶۱
جدول (۳-۵-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان دخالت خویشاوندان و خشونت مرد علیه زن در خانه ۱۶۱
جدول (۳-۶-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب تجربه خشونت در خانواده و ارتباط ان با خشونت مرد در خانه ۱۶۲
جدول (۳-۶-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان تجربه خشونت در خانواده و خشونت مرد علیه زن در خانواده ۱۶۲
جدول (۳-۷-۲) توزیع جمعیت نمونه بر حسب بدبینی مرد وارتباط آن با خشونت مرد در خانه. ۱۶۳
جدول (۳-۷-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان بدبینی مرد و خشونت مرد علیه زن در خانه ۱۶۳
جدول (۳-۸-۲) توزیع جمعیت نمونه بر حسب اعتقادات مذهبی و ارتباط آن با خشونت مرد در خانه ۱۶۴
جدول (۳-۸-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان بدبینی مرد و خشونت مرد علیه زن در خانه ۱۶۴
نمودار (۳-۱-۱)مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب تعداد فرزندان ۱۶۵
نمودار(۳-۲-۱) مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب درآمد ماهیانه مرد ۱۶۶
نمودار(۳-۳-۱) مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب استفاده از مواد مخدر ۱۶۷
نمودار(۳-۴-۱)مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب رضایت زن در انتخاب همسر ۱۶۸
نمودار(۳-۵-۱) مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب دخالت خویشاوندان ۱۶۹
نمودار(۳-۶-۱) مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب تجدید خشونت در خانواده ۱۷۰
نمودار(۳-۷-۱) مربوط به توزیع جنسیت بر حسب بدبینی مردان نسبت به زنان ۱۷۱
نمودار (۳-۸-۱)مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب اعتقادات مذهبی مردان
۱۷۲

فصل پنجم:
- بحث ونتیجه گیری ۱۷۴
- مشکلات و محدودیتهای تحقیق ۱۸۰
- پیشنهادات ۱۸۱
- منابع ۱۸۴
- ضمائم