ارتباط بین فرهنگ سازمانی و سبک رهبری با خلاقیت اعضای هیأت علمی گروه های تربیت بدنی

امروزه عصر نوین مدیریت، كلیه مسئولان و دست‌اندركاران سازمان‌ها را متوجه این واقعیت نموده است كه برای دستیابی به حداكثر اثربخشی سازمانی به فكر استفاده از اندیشه‌های خلاق باشند. كامینگز و اولدهام (1997) دریافتند كه حمایت مدیریت از افكار جدید با مشخصه‌های خلاقیت به ویژه در كاركنانی كه مستعد خلاقیت می‌باشند، ارتباط دارد. آمابیل و گریسكیویز (1987) بر این عقیده‌اند كه مدیران به عنوان عنصر مهمی از عوامل زمینه‌ای در محیط كار می‌باشند كه بر خلاقیت اثر می‌گذارند. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است كه آیا فرهنگ سازمانی و سبك رهبری در دانشكده‌ها و گروه‌های تربیت بدنی می‌توانند از اجزاء پیش‌بینی كننده و عوامل مرتبط با خلاقیت اعضای هیأت علمی باشند؟ هدف كلی از انجام این تحقیق، بررسی وجود یا عدم وجود ارتباط معنی‌دار بین فرهنگ سازمانی و سبك رهبری مدیران با خلاقیت اعضای هیأت علمی گروه‌های تربیت بدنی در دانشگاه‌های منتخب كشور است تا از این طریق و پس از مشخص شدن میزان خلاقیت و موارد پیش‌بین آن بتوان گام مؤثری در افزایش خلاقیت، در جامعه موردنظر برداشت. این پژوهش بر مبنای تئوری تریانیدز و سبک رهبری رابینز طراحی شده است. جامعه مورد مطالعه، شامل کلیه ی اساتید رشته تربیت بدنی دانشگاههای آزاد اسلامی منتخب کشور بودند. که تقریبا 360 نفر می باشند. که از بین آنها تعداد 186 نفر بعنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت در جامعه تحت بررسی رابطه معنی داری وجود دارد همچنین بین سبک رهبری، فرهنگ سازمانی و خلاقیت در جامعه تحت بررسی رابطه معنی داری وجود دارد اما بین فرهنگ سازمانی و سبک رهبری رابطه معنی داری وجود نداشت. فرهنگ سازمانی و سبک رهبری آن پیش بینی کننده معنی داری برای خلاقیت در جامعه تحت مطالعه هستند که سهم عامل فرهنگ در پیش بینی خلاقیت در سازمان 40 درصد و سهم عامل فرهنگ سازمانی 27 درصد می باشد.

فهرست مطالب

چکیده

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه:....................................... 2

1-2- بیان مسئله:.................................. 6

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:.................. 10

1-4- اهداف تحقیق:................................ 12

1-4-1- هدف كلی:.................................. 12

1-4-2- اهداف ویژه:............................... 13

1-5- فرضیه‌های تحقیق:............................. 13

1-6- پیش‌فرض‌های تحقیق:............................ 14

1-7- محدودیت‌های تحقیق:........................... 14

1-7-1- محدودیت‌هایی كه توسط محقق اعمال شده:....... 14

1-7-2- محدودیت‌های خارج از كنترل محقق:............ 14

1-8- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی:............... 15

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1- مبانی نظری تحقیق:........................... 19

2-2- فرهنگ سازمانی:.............................. 20

2-2-1- تعریف فرهنگ:.............................. 20

2-3-1- تعریف فرهنگ سازمانی:...................... 23

2-3-2- اهمیت فرهنگ سازمانی:...................... 24

2-3-3- سطح فرهنگ سازمان:......................... 26

2-3-4- الگوی وظایف فرهنگ سازمانی:................ 28

2-4- انواع فرهنگ سازمانی:........................ 29

2-4-1- طبقه‌بندی هاریسون و هندی:.................. 29

2-4-2- طبقه‌بندی جفری سانی فیلد:.................. 30

2-4-3- طبقه ‌بندی اقتضایی:........................ 31

2-4-4- طبقه‌بندی كتز دوریس و میلر:................ 32

2-5- فرهنگ حاكم و خرده فرهنگ‌های سازمانی:......... 34

2-6- الگوهای اساسی فرهنگ سازمانی:................ 36

2-6-1- الگوی پارسونز:............................ 36

2-6-2- الگوی اوشی:............................... 37

2-6-3- الگوی لیت وین و استرینگر:................. 38

2-6-4- الگوی كرت لوین:........................... 39

2-6-5- الگوی رابینز:............................. 39

2-6-6- الگوی حسن زارعی متین:..................... 39

2-6-7- الگوی منوچهر كیا:......................... 40

2-6-8- الگوی مارشال ساشكین:...................... 41

2-7- فرهنگ و خلاقیت:.............................. 43

2-8- سبك‌های رهبری:............................... 45

2-8-1- تعاریف رهبری:............................. 46

2-8-2- شایستگی‌های رهبری:......................... 47

2-8-3- مكاتب رهبری:.............................. 48

2-9- مكتب صفات شخصی:............................. 51

2-9-1- نگرش ابرمرد:.............................. 51

2-9-2- نگرش ویژگی‌های شخصی:....................... 51

2-10- مكتب رفتاری:............................... 53

2-11- مكتب اقتضایی:.............................. 60

2-12- خلاقیت:..................................... 70

2-12-1- تعریف خلاقیت:............................. 71

2-12-2- تفاوت خلاقیت و نوآوری:.................... 74

2-13- نظریه‌های خلاقیت:............................ 74

2-13-1- نظریه كهن:............................... 75

2-13-2- نظریه‌ی تداعی‌گرایی و رفتارگرایی:.......... 75

2-13-3- نظریه انسان‌گرایی:........................ 77

2-13-4- نظریه عصب‌شناختی:......................... 77

2-14- فرآیند خلاقیت:.............................. 78

2-14-1- فرآیند خلاقیت از نظر مالاگا:............... 80

2-14-2- عوامل توسعه خلاقیت:....................... 80

2-14-3- عوامل مؤثر بر خلاقیت سازمانی:............. 81

2-14-4- نقش مدیریت در خلاقیت:..................... 83

2-15- خلاصه و نتیجه‌گیری از مبانی نظری تحقیق:...... 84

2-16- پیشینه تحقیق:.............................. 86

2-16-1- تحقیقات انجام شده در ارتباط با موضوع تحقیق:87

2-16-1-1- تحقیقات مربوط به فرهنگ سازمانی و سبك رهبری: 87

2-16-1-2- تحقیقات مربوط به خلاقیت، فرهنگ سازمانی و سبك رهبری:94

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- روش تحقیق:................................. 121

3-2- روش تحقیق همبستگی دو متغیری:............... 121

3-3- روش تحلیل رگرسیون.......................... 122

3-3-روش اجرای تحقیق:............................ 122

3-4- جامعه آماری:............................... 123

3-5- روش نمونه گیری:............................ 123

3-6- روش برآورد حجم نمونه:...................... 123

3-7- جمع آوری داده ها:.......................... 123

3-8- ابزار گردآوری داده‌ها:...................... 124

3-8-1- پرسشنامه خلاقیت:.......................... 124

3-8-2- پرسشنامه فرهنگ سازمانی:.................. 125

3-9- روایی پرسشنامه :........................... 126

3-10- اعتبار پرسشنامه:.......................... 126

3-11- روش‌های تجزیه و تحلیل داده‏ها:.............. 126

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-2-1- فرضیه اول :.............................. 137

4-2-2- فرضیه دوم :.............................. 138

4-2- بررسی فرضیات :............................. 136

4-2-3- فرضیه سوم :.............................. 139

4-2-4- فرضیه چهارم :............................ 140

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه:..................................... 142

5-2- خلاصه تحقیق:................................ 142

5-3- یافته های تحقیق:........................... 145

5-4- بحث و نتیجه گیری:.......................... 147

5-6- پیشنهادهایی برای محققین دیگر:.............. 153

فهرست منابع و مآخذ.............................. 154

منابع فارسی:.................................... 154

منابع لاتین:..................................... 163

چکیده لاتین

 فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول شماره 2-1- فرهنگ‌های سازمانی و انواع شخصیت... 34

جدول شماره 2-2- مقایسه ارزش‌های فرهنگی در مؤسسات ژاپنی، آمریكایی نوع Z ............................................... 38

جدول شماره 2-3- طبقه‌بندی تئوری‌های رهبری.......... 50

جدول شماره 2-4- ویژگی‌های شخصی و خصوصیات شخصیتی رهبری52

جدول شماره 1-4- گروه نمونه به تفکیک وضعیت تاهل.. 128

جدول شماره 2-4 گروه نمونه به تفکیک جنسیت........ 129

جدول شماره 3-4 گروه نمونه بر حسب مرتبه علمی..... 130

جدول شماره 4-4 گروه نمونه به تفکیک تحصیلات....... 131

جدول شماره 5-4 گروه نمونه بر حسب سابقه خدمت..... 132

جدول شماره 6-4 گروه نمونه بر حسب سابقه تدریس.... 133

جدول شماره 7-4 گروه نمونه به تفکیک سن........... 134

جدول شماره 8-4 میانگین و انحراف معیار در گروه نمونه135

جدول شماره 9-4 آزمون کالموگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن داده ها با جامعه نرمال.................................. 136

جدول شماره 10-4 ضریب همبستگی پیرسون............. 137

جدول شماره 10-4 ضریب همبستگی پیرسون............. 138

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شكل شماره2-3- مدل پنج عاملی فرهنگ سازمانی........ 40

شكل شماره2-4- فرهنگ به عنوان زمینه‌ای برای رفتارهای خلاق 44

شكل شماره 2-1- سطوح فرهنگ سازمانی................ 27

شكل شماره 2-2- وظایف فرهنگ سازمانی............... 28

شكل شماره 2-4- شبكه مدیریت بلیك و موتون.......... 58

شكل شماره 2-5- زنجیره رهبری «تانن بام و اشمیت»... 61

شكل شماره 2-6- مدل رهبری وضعی هرسی و بلانچارد..... 64

شكل شماره 2-7- رابطه سبك‌های رهبری مطلوب و عوامل سه‌گانه موقعیت 65

شكل شماره 2-8- اجزاء اصلی تئوری مسیر- هدف........ 67

شكل شماره 2-9- افزودن بعد اثربخشی................ 69

شكل شماره 2-10- تأثیر فرهنگ سازمانی بر خلاقیت و نوآوری سازمانی 83

 فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار شماره 1-4 گروه نمونه به تفکیک وضعیت تاهل. 128

نمودار شماره 2-4 گروه نمونه به تفکیک جنسیت...... 129

نمودار شماره 3-4 گروه نمونه بر حسب مرتبه علمی... 130

نمودار شماره 4-4 گروه نمونه به تفکیک تحصیلات..... 131

نمودار شماره 5-4 گروه نمونه بر حسب سابقه خدمت... 132

نمودار شماره 6-4 گروه نمونه بر حسب سابقه تدریس.. 133

نمودار شماره 7-4 گروه نمونه به تفکیک سن......... 134