جایگاه وضوابط قانونی مربوط به حفظ میراث فرهنگی در ایران با نگاهی بر تمهیدات جهانی

انتخاب كلمات یك تعریف، كار حساس وقابل تأملی است زیرا هر كلمه یا عبارت می‌تواند عاملی تعیین كننده درشناسایی، ارزیابی وحفاظت از بقایای تاریخی باشد. همچنین عوامل مهمی در هر تعریف وجود دارد كه كلمات كلیدی انتخابی برای آن باید توانایی  پاسخگویی به جنبه‌های مختلف آن را داشته و حتی المقدور متضمن آگاهی‌های لازم در آن وجه باشند. در این مبحث برآنیم تا با شناخت مفاهیم مربوطه، تعاریف ارائه شده ازمیراث فرهنگی را مورد مطالعه قرار دهیم.

از سوی دیگر با توجه به نقش اساسی وفزاینده‌ای كه شناخت مبانی هر پدیده یا رویدادی دردرك ماهیت و سیرتكاملی آن دارد، مبحث دوم به بررسی این موضوع اختصاص یافته است.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                         صفحه

 مقدمه   الف) طرح موضوع

ب) اهداف و فرضیات

ج) روش تحقیق

بخش اول: مفاهیم، مبانی و تاریخچه حقوق میراث فرهنگی

فصل اول: مفاهیم و مبانی ....................................................................................................................... 2 مبحث اول: مفاهیم .................................................................................................................................... 2

1ـ مفهوم فیلولوژیك (زبان شناسانه) ......................................................................................... 2

2ـ میراث فرهنگی به مفهوم عام .................................................................................................. 4

3ـ میراث فرهنگی به مفهوم خاص (میراث فرهنگی معنوی) ................................................... 8

4ـ تعریف میراث فرهنگی در قوانین ایران ................................................................................. 11

5ـ تعریف میراث فرهنگی در كنوانسیون‌های بین‌المللی ......................................................... 13

مبحث دوم: مبانی ..................................................................................................................................... 18

1ـ مبانی ارزشی ............................................................................................................................. 18

2ـ مبانی قانونی .............................................................................................................................. 24

3ـ مبانی حفظ، پژوهش و معرفی میراث فرهنگی ..................................................................... 26

فصل دوم: تاریخچه ................................................................................................................................... 31 مبحث اول: تاریخچه حمایت از میراث فرهنگی در حقوق بین‌المللی ...................................... 31

1ـ پیشینه قراردادی ....................................................................................................................... 31

2ـ پیشینه سازمانی ........................................................................................................................ 36

مبحث دوم: تاریخچه حمایت از میراث فرهنگی در حقوق ایران .............................................. 41

1ـ حمایت از میراث فرهنگی در ایران قبل از انقلاب اسلامی .................................................. 41

2ـ حمایت از میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب اسلامی ................................................. 50

 بخش دوم: حمایت از میراث فرهنگی در حقوق ایران فصل اول: میراث فرهنگی در قوانین و مقررات ایران ........................................................................ 61 مبحث اول: میراث فرهنگی در قوانین بنیادی ................................................................................ 61

1ـ میراث فرهنگی در قانون اساسی ............................................................................................ 61

2ـ میراث فرهنگی در قانون برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی .......................... 65

3ـ میراث فرهنگی در قوانین شهری ............................................................................................ 68

4ـ میراث فرهنگی در قوانین و مقررات مالی ............................................................................ 75

 مبحث دوم: ضوابط حفاظتی ناظر بر میراث فرهنگی ................................................................. 81

1ـ حفاری ......................................................................................................................................... 82

2ـ ورود و صدور .......................................................................................................................... 87

3ـ خرید و فروش ........................................................................................................................... 92

فصل دوم: حمایت دولت از میراث فرهنگی .......................................................................................... 97 مبحث اول: سازمان‌های حامی .............................................................................................................. 97

1ـ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری .................................................................................... 98

2ـ  پژوهشگاه میراث فرهنگی ..................................................................................................... 101

3ـ مركز آموزش عالی ................................................................................................................. 103

4ـ انجمن‌های میراث فرهنگی ........................................................................................................ 105

مبحث دوم: ثبت میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ................................................................. 107

1ـ ثبت آثار غیر منقول .................................................................................................................. 108

2ـ ثبت آثار منقول .......................................................................................................................... 114

مبحث سوم: پیوستن به معاهدات و سازمان‌های بین‌المللی ..................................................... 117

1ـ الحاق به معاهدات بین المللی .................................................................................................. 117

2ـ عضویت در سازمان‌های بین‌الملی......................................................................................... 120

 بخش سوم: حمایت از میراث فرهنگی در حقوق بین‌المللی فصل اول: معاهدات بین‌المللی ................................................................................................................ 123 مبحث اول: كنوانسیون حمایت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه (1954 یونسكو) 123

1ـ موضوع و دامنة شمول ........................................................................................................... 123

2ـ روش‌های حمایت از اموال فرهنگی ........................................................................................ 125

3ـ قلمرو اجرایی كنوانسیون ........................................................................................................ 130

4ـ تشكیل كمیته مشورتی ملی .................................................................................................... 133

مبحث دوم: كنوانسیون اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از ورود و صدور و انتقال مالكیت غیر قانونی اموال فرهنگی (1970)....................................................................................................................................................................... 134

1ـ موضوع و دامنة شمول ........................................................................................................... 134

2ـ مقررات شكلی و اجرایی........................................................................................................... 136

 3- تعهدات دول عضو كنوانسیون............................................................................................... 138

مبحث سوم: كنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان (1972) ........................ 142

1ـ موضوع و دامنة شمول ........................................................................................................... 142

2ـ ابعاد حمایت از میراث فرهنگی................................................................................................. 145

3ـ مقررات شكلی و اجرایی .......................................................................................................... 150

فصل دوم: سازمان‌های بین‌المللی ............................................................................................................... 152 مبحث اول: شورای بین‌المللی موزه‌ها ( ایكوم) ............................................................................ 152

1ـ تعریف و اهداف ........................................................................................................................ 152

2ـ عضویت در ایكوم .................................................................................................................... 154

3ـ اركان ایكوم ................................................................................................................................ 155

مبحث دوم: مركز بین‌المللی مطالعه، مرمت و حفاظت از اموال فرهنگی (ایكروم).............. 163

1ـ تعریف و اهداف ........................................................................................................................ 163

2ـ عضویت در ایكروم .................................................................................................................. 163

3ـ اركان ایكروم ............................................................................................................................. 164

مبحث سوم: شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌های فرهنگی (ایكوموس) ........................... 168

1ـ تعریف و اهداف ........................................................................................................................ 168

2ـ عضویت در ایكوموس ............................................................................................................. 169

3ـ اركان ایكوموس ........................................................................................................................ 170

نتیجه‌گیری ........................................................................................................................................................ 176

كتابنامه         

فقه و حقوق اسلامی