مفهوم ضمان معاوضی در کنوانسیون و حقوق ایران

بخش اول: کلیات

در این بخش ابتدا مفهوم و قلمرو ضمان معاوضی در کنوانسیون و حقوق ایران بررسی می شود و سپس به مقایسه تئوری ضمان با سایر مفاهیم می پردازیم.

 فصل اول: مفهوم و شرایط ضمان معاوضی

در این فصل ضمان معاوضی تعریف می شود و با تعریف بعمل آمده مشخص می‌گردد که چه حوادثی در قلمرو تعریف ضمان قرار می گیرند و منجر به انفساخ عقد می‌شوند.

مبحث اول: مفهوم و شرایط اعمال قاعده در کنوانسیون

در ذیل به بررسی مفهوم ضمان در کنوانسیون و تعاریفی که شارحین در این رابطه ارائه داده اند می پردازیم.

گفتار اول : تعریف ضمان:

ماده 66 كنوانسیون وین بجای تعریف ضمان به نتیجه انتقال ضمان از بایع به خریدار اشاره می‌نماید، از این روتعاریفی كه شارحین كنوانسیون از ضمان ارائه داده‌اند به اختصار بیان می‌گردد:

گروهی از شارحین معتقدند مفهوم ضمان در كنوانسیون در معنای مضیق و سنتی خود بكار رفته است و تنها بر زیانهای حادث شده از هرگونه صدمات به كالا كه ناشی از تقصیر بایع (فعل یا ترك فعل بایع  - قسمت اخیر ماده 66) نباشد، اختصاص دارد. با این توضیح كه گاهی ضمان، ناشی از تقصیر طرف قرارداد است ، و گاه شامل خساراتی است که ناشی از تقصیر طرف قرارداد نمی‌باشد. این مفهوم وسیع ضمان در مقابل مفهوم مضیق آن یعنی انحصار ضمان معاوضی به تلف قهری و بدون تقصیر بایع می باشد.همچنین آمده است: قواعد مربوط به ضمان مشخص می‌كنندكه كدام طرف ملزم به تحمل تلف یا خسارات سماوی وارد به كالاست.

این مسأله كه خواه بایع یا خریدار می‌بایست ضمان تلف را تحمل كنند، یكی از مهمترین مشكلاتی است كه نیاز به چاره اندیشی دارد،…. قواعدی كه ضمان تلف را به خریدار یا فروشنده اختصاص می‌دهند، مشخص می‌كنند كدامیك از طرفین وظیفه اقامه دعوا و اثبات ادعا علیه بیمه‌گر را دارند. و تلف مبیع در فاصله میان انعقاد عقد و اجرای آن بر عهده کدامیک از طرفین عقدمی باشد.

ضمان معاوضی در یک تعریف ساده عبارت از یك حقیقت كاملاً شناخته شده در زندگی می‌باشد و اینكه كالاها در برخی مواقع بخاطر آتش‌سوزی، طوفان، سرقت و … تلف شده یا زیان می‌بینند، از نظر منطقی خسارات وارده توسط مالك آن متحمل می‌گردد اما در صورتیكه همین شخص مالك با انعقاد قراردادی كالا را به دیگری می‌فروشد، تعیین این مسأله كه چه كسی (خریدار یا فروشنده) عهده‌دار مسئولیت ضمان ناشی از تلف یا زیان كالا می‌باشد، اهمیت می‌یابد. مفهوم ضمان در قراردادهای تجاری بین‌المللی به این سؤال كه، چه كسی مسوؤلیت نهایی خسارت یا تلف وارده به كالاها را در جریان ترانزیت متحمل می‌شود پاسخ می‌دهد. تعیین فرد مسئول در زمان تلف مبیع واجد اهمیت زیادی در معاملات بین‌المللی می‌باشد. مفهوم حقوقی ریسک «Risk»بویژه درمبادلات ومعاملات بین المللی به معنای«مسئولیت»،«قبول مخاطره»،«خطرات»،«معامله یاحمل کالابه شرط مسئولیت صاحب کالا»می باشدودراین مفاهیم بیشتربه صورت ترکیب باسایرکلمات به کارمیرودکه درکنوانسیون وین،«Risk» به مفهوم ضمان (مسئولیت خسارت وخطرات احتمالی کالا)می باشد.