مقایسه راهبردهای یادگیری دانش آموزان موفق و ناموفق
محیط پیرامون ما با وجود افراد، اشیاء و رویدادهای متعدد ومتنوع بسیار پیچیده است بعلاوه كنش متقابل وتغییرات مداوم موجود در عوامل مختلف پیچیدگی فزایندهای را بر زندگی انسان تحمیل میكند. و انسان برای مقابله با این همه تغییرات بدنبال یافتن راهحلهای مناسب برای سازگاری است.
از آنجائیكه منابع خطر و ارضاء نیاز ما نیز پیوسته در حال تغییرند. لازمة زندگی پویایی در سازگاری ارگانیسم با محیط است. و فرایندهای یادگیری پویایی لازم برای ارگانیسم را فراهم میكند تا بتواند با شرایط محیطی گوناگون به زندگی خود ادامه دهد. یعنی علاوه براینكه محركهای مختلف مثبت، منفی یا خنثی را بشناسد. رفتارهای مناسب مقابل هر كدام از محركها را یاد بگیرد واین یادگیری به طرق مختلف از ابتدای زندی نوع بشر صورت گرفته است اما امروزه با تكامل زندگی بشر یادگیری عمومی و كسب دانش از طریق آموزش بخش مهمی از اطلاعات لازم برای سازگاری را در اختیار قرار میدهد. (السون[1] و هرگنهان[2]،1997)
حجم اطلاعات از هر نوع كه باشد،چنان رو به افزایش است كه هر فرد در هر شغل و مقامی برای رفع نیازهای فردی و شغلی خود نیاز به مطالعه و صرف وقت زیاد برای آن دارد. به این ترتیب مطالعه وسیلة ارتقاء نوع بشر و ابزار انتقال علم ودانش است. ولی متأسفانه در جامعة ما هنوز فرهنگ مطالعه به عنوان یك نیاز واقعی برای مردم به حساب نمیآید. و حتی دانشآموزان ودانشجویان ما نیز كه مطالعه جزء اصلی و حرفه وزندگی آنهاست درست مطالعه نمیكنند. روش مطالعه فعال را نمیدانند، كند میخوانند، به اندازه كافی مطالب را درك نمیكنند، به خوبی به یاد نمیآورند. نمیدانند چه بخوانند؟ چگونه بخوانند؟ و چگونه به خاطر بسپارند؟ از همه بدتر نمیدانند كه بد میخوانند و اینهمه باعث گریز از مطالعه و عدم یادگیری مناسب از آن است.
بیان مسئله
وقتی دانشآموزان تحت آموزش رسمی قرار میگیرند. پاسخهای متفاوتی نسبت به محركهای محیطی از جمله فرایندهای یاددهی – یادگیری از خود بروز میدهند. برای درك تفاوتهای دانشآموزان در آموزش یكسان لازم است ویژگیهای ورودی یادگیرندگان مورد مطالعه قرار بگیرد. ویژگیهای عاطفی، فیزیولوژیكی و شناختی یادگیرندگان در نحوه واكنش آنها بر محركها تأثیر دارد وشیوههای یادگیری[3] از جمله این ویژگیهاست. و از موضوعاتی است كه در دهههای اخیر به خصوص توسط نظریهپردازان شناختی مورد توجه واقع شده است.
امروزه نظریههای شناختی در یادگیری، به دنبال تبیین فعالیتهای پیچیده شناختی مانند درك مطلب، یادآوری وراهبردهای یادگیری هستند تا بدینوسیله بتوانند به سوالهایی مانند اینكه چگونه یادگیری اتفاق میافتد؟ چگونه میتوانیم درباره نحوه یادگیری خودآگاهی داشته باشیم؟ و چگونه مطالب آموخته شده در حافظه نگهداری میشوند پاسخ گویند.
یكی از دیدگاههایی كه زیر بنای نظریات شناختی است رویكرد پردازش اطلاعات است. در این رویكرد به تبیین فرایندهای ذهنی اثر گذار از لحظه ورود اطلاعات تا یادآوری آنها پرداخته میشود. بدین ترتیب كه ابتدا محركهای محیطی (دروندادها) برارگانیزم (گیرندههای حسی) اثر میگذارند. سپس برای مدتی بسیار كوتاه (یك ثانیه) در حافظه حسی ذخیره میشود. بخشی كه مورد توجه قرار میگیرند وارد حافظه كوتاه مدت میشوند و بقیه از بین میروند. اطلاعات وارد شده به حافظه كوتاه مدت با استفاده از راهبردهای یادگیری مانند مرور ذهنی[4]، بسط دهی[5]، وسازماندهی[6] برای ثبتی پایدار به حافظه بلندمدت انتقال مییابند و در آنجا به صورت مقدارهای سازمان یافته برای تمام عمر باقی میمانند این نظام پردازش شامل دوبعد سخت افزار و نرم افزار است. ساختارهای حافظه حسی، كوتاه مدت و بلندمدت سخت افزارهای ذهن را تشكیل میدهند. كه فطری بوده و در همه افراد یكسان است. و فرایندهایی مانند مرور وبسطدهی معادل نرمافزار هستند كه افراد در چگونگی استفاده از آنها متفاوتند وبهرهگیری از آنها اكتسابی میباشد
فهرست
فصل اول
مقدمه........................................................................................................................ 2
بیان مسأله.................................................................................................................... 3
اهمیت و ضرورت پژوهش..................................................................................................... 7
اهداف پژوهش............................................................................................................... 9
گزارههای تحقیق (سؤالها / فرضیهها)......................................................................................... 10
معرفی نوع متغیرها و تعاریف عملیاتی.......................................................................................... 10
فصل دوم
مقدمه........................................................................................................................ 15
یادگیری از دیدگاه روانشناسی رفتارگرا.......................................................................................... 16
یادگیری از دیدگاه روانشناسی شناختی........................................................................................ 18
نظریه رشدشناختی پیاژه........................................................................................................ 20
نظریه یادگیری گشتالت........................................................................................................ 22
نظریه یادگیری معنیدار كلامی................................................................................................. 23
نظریه پردازش اطلاعات........................................................................................................ 26
راهبردهای شناختی - فراشناختی............................................................................................... 30
راهبردهای تكرار در تكالیف ساده یادگیری.................................................................................. 33
راهبرد مرور ذهنی در تكالیف پیچیده یادگیری................................................................................ 34
راهبرد بسط دهی در تكالیف پایه............................................................................................. 36
راهبرد بسط دهی در تكالیف پیچیده......................................................................................... 37
راهبرد سازماندهی در تكالیف پایه............................................................................................ 38
راهبرد سازماندهی در تكالیف پیچیده یادگیری................................................................................ 39
فراشناخت.................................................................................................................... 40
معلمان كارآمد................................................................................................................ 46
پرورش مهارتهای فكری..................................................................................................... 47
پرورش مهارتهای حل مسئله................................................................................................ 48
مهارتهای تدریس.............................................................................................................. 52
دستورالعملهای قبل از مطالعه............................................................................................... 57
دستورالعملهای بعد از مطالعه............................................................................................... 60
دستورالعملهای جهت گسترش حافظه....................................................................................... 61
دستورالعملهای بهسازی حافظه............................................................................................... 63
ادبیات پژوهش موجود در موضوع مورد مطالعه............................................................................... 65
فصل سوم
1-3- روش تحقیق........................................................................................................... 74
2-3- جامعة مورد مطالعه................................................................................................... 75
1-3-3- نمونه مورد مطالعه و روش نمونهگیری............................................................................... 75
2-3-2- ملاك انتخاب نمونه................................................................................................ 76
4-3- ابزار پژوهش........................................................................................................... 76
1-4-3- معرفی ابزار......................................................................................................... 76
2-4-3- اعتبار آزمون....................................................................................................... 78
5-3- روش نمرهگذاری....................................................................................................... 78
6-3- روش تجزیه و تحلیل آماری............................................................................................. 79
فصل چهارم
میزان درآمد خانواده........................................................................................................... 81
میزان تحصیلات پدر آزمودنیها................................................................................................ 82
میزان تحصیلات مادر آزمودنیها............................................................................................... 83
شغل پدر..................................................................................................................... 84
شغل مادر.................................................................................................................... 85
توزیع فراوانی دانشآموزان برحسب موفقیت تحصیلی.......................................................................... 85
میانگین انحراف استاندارد راهبردهای یادگیری در دو گروه موق و ناموفق...................................................... 87
بخش استنباطی................................................................................................................ 88
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در رشته ریاضی فیزیك با درس حسابان..................................... 89
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در رشته ریاضی فیزیك با درس فیزیك....................................... 91
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم تجربی با نمره درس شیمی...................................... 92
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم تجربی با نمره درس زیستشناسی.............................. 93
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم انسانی با درس جامعهشناسی................................. 95
نوع راهبردهای یادگیری كه دانشآموزان موفق و ناموفق در رشته ریاضی بكار میبرند چیست؟............................... 98
نوع راهبردهای یادگیری كه دانشآموزان موفق و ناموفق در رشته علوم تجربی بكار میبرند چیست؟........................... 99
تحلیل ممیز..................................................................................................................... 100
نوع راهبردهای یادگیری كه دانشآموزان موفق و ناموفق در رشته علوم انسانی به كار میبرند چیست؟........................ 101
تحلیل ممیز..................................................................................................................... 101
فصل پنجم
بحث و نتیجهگیری............................................................................................................ 104
محدویتها.................................................................................................................... 112
پیشنهادها..................................................................................................................... 113
منابع فارسی.................................................................................................................. 114
منابع انگلیسی................................................................................................................ 117
علوم تربیتی