شرکت تعاونی در حقوق ایران

كلمه «تعاونی» از تركیب كلمه «تعاون» عربی بر وزن تفاعل و از ریشه عون با حرف «یای» نسبت فارسی به وجود آمده و معادل كلمه co انگلیسی است. واژه «تعاون» در مفاهیم مختلف مورد استفاده قرار می‏گیرد از جمله اینكه تعاون به معنای همكاری یكدیگر را مدد رساندن و تشریك مساعی در جهت ارضای نیازی مشترك به كار برده شده است كه در این معنی بیشتر مفهوم «همكاری» یعنی با هم كار كردن را به ذهن متبادر می‏كند. تعاون به معنی یاری رساندن و كمك كردن به دیگری نیز مورد استفاده واقع شده است. كلماتی مانند معاون (كمك كننده)، معاونت (كمك كردن) اعانه (كمك كردن) مبین مفهوم اخیر تعاون است و در این معنا تعاون را مترادف «دیگر یاری»[1] به كار می‏برند. تعاون را گاهی معادل «خودیاری» دانسته‏اند البته اگر مشخصه اصل «خودیاری»[2] را كمك به خود از طریق دیگران بدانیم، در این صورت تعاون مفهومی خاص پیدا می‏كند. مفهومی كه از آن هر كس خیر خود را می‏جوید. تعاون را گاهی مترادف با «همیاری»[3] دانسته‏اند و سرانجام اینكه تعاون به مفهوم عملی كه در داخل یك شركت تعاونی صورت می‏گیرد نیز استعمال می‏شود.[4] مرحوم دهخدا در تعریف كلمه تعاون آورده‏اند كه این لغت به معنی یكدیگر را یاری كردن است. همچنین ایشان در تعریف شركت آورده‏اند كه این لفظ به معنی همدست شدن در كاری و اتحاد چند نفر برای غرض عام یا خاص به كار رفته است.[5]
واژه «تعاون» در شكل فعالیت رسمی و برای موسساتی كه بر مبنای اصول و قواعد تعاونی فعالیت می‏نمایند به كار برده می‏شود. این واژه معمولاً معادل شركت تعاونی استعمال می‏گردد. در تعریف «شركت تعاونی» می‏توان آن را به معنی تجمع افراد برای همكاری دانست و چون همكاری افراد با یكدیگر می‏تواند صور مختلفی داشته باشد، مانع از این است كه بتوان تعریف كاملی كه از هر جهت در برگیرنده این همكاریها باشد، برای شركت‏های تعاونی ارائه نمود؛ به همین دلیل هنوز تعریف جامع و مانعی از شركت تعاونی كه بتواند تمام اشكال و مختصات آن را دربرگیرد ارائه نشده است. [6] «لوئیس اسمیت» استاد مشاور تعاونیها در انگلستان نیز اعتقاد دارد نمی‏توان تعریف مشخص و روشنی از تعاونی ارائه داد زیرا معمولاً هر كس تعاون را بدان گونه كه خود می‏خواهد و یا به گون‏های كه در كشوری معین وجود دارد، تعریف می‏كند.

فهرست مطالب:
فصل اول:
مبحث اول- تعریف
مبحث دوم- ماهیت حقوقی شركت تعاونی
مبحث سوم پیشینه شركت تعاونی
بنداول – سیر اندیشه تعاون در اروپا
بند دوم : پیشینه تعاون در ایران
مبحث چهارم: قانون حاكم بر شركت‏های تعاونی
مبحث پنجم: انواع شركت‏های تعاونی
فصل دوم:
موسسین و اعضای شركت تعاونی
مبحث اول: موسسین شركت تعاونی
بند اول: مفهوم موسس
بند دوم. موقعیت حقوقی موسیسن
بند سوم. مسوولیت موسسین
بند چهارم. حق الزحمه موسسین
مبحث دوم. اعضای شركت تعاونی
بند اول. تابعیت جمهوری اسلامی ایران
بند دوم: داشتن شخصیت حقیقی و یا شخصیت حقوقی غیر دولتی
بند سوم. پرداخت حداقل  مبلغ اسمی سهام
بند چهارم: عدم ممنوعیت قانونی
بند پنجم: عدم حجر
بند ششم: درخواست كتبی عضویت و تعهد رعایت مقررات اساسنامه تعاونی
بند هفتم: عدم عضویت در تعاونی مشابه
مبحث سوم: تعداد اعضای شركت تعاونی
مبحث چهارم: حقوق و تكالیف اعضای شركت تعاونی
بند اول. حقوق اعضای شركت تعاونی
بند دوم. حقوق غیر مالی اعضای شركت تعاونی
مبحث پنجم. مسوولیت و تكالیف اعضای شركت تعاونی
بند اول: مسوولیت
بند دوم. تكالیف اعضای شركت تعاونی
ب- اعضای متخصص شركت تعاونی تولید
الف- اعضای معمولی شركت
فصل سوم:
سرمایه شرکت تعاونی
مبحث اول. تركیب سرمایه
بند اول: آورده نقدی
بند دوم: آورده جنسی
مبحث دوم: تامین سرمایه
بند اول: تامین سرمایه توسط اعضا
بند دوم: تامین سرمایه توسط دستگاه‏های عمومی
بند سوم: استفاده از ذخیره قانونی
مبحث سوم. كاهش سرمایه
بند اول: كاهش اختیاری سرمایه
بند دوم: كاهش اجباری سرمایه
بند سوم: كاهش سهام توسط اعضا
بند چهارم: خروج عضو