تبیین رابطه بین ساختار مالکیت و نقدشوندگی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران

چكیده:

بنابر تئوری بازار کارآ یکی از خصوصیات بازار کارآ و ایده آل عدم وجود هزینه های معاملاتی و در نتیجه قابلیت نقدشوندگی بالاست . با افزایش نقدشوندگی هزینه معاملات به شکل چشمگیری پائین خواهد آمد . نقدشوندگی همچنین نقش مهمی را در فرآیند کشف قیمت بازی می کند . با توجه به اهمیت نقدشوندگی شناخت عوامل موثر بر آن می تواند به بهبود آن یاری رساند. هدف این تحقیق بررسی ارتباط بین ساختار مالکیت و نقدشوندگی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. دوره زمانی مورد مطالعه طی سالهای 1384تا 1388 است و در مجموع 74 شرکت فعال بورسی به عنوان نمونه انتخابی در نظر گرفته شد. با استفاده از نرم افزار ره آورد نوین داده ها جمع آوری شده و به کمک نرم افزارEXCEL محاسبه گردیده اند و از نرم افزار SPSS برای آزمون فرضیه ها و انجام تجزیه و تحلیل های آماری استفاده شده است.

در این تحقیق تأثیر ساختار مالکیت از دو جنبه نوع مالکیت و تمرکز مالکیت برنقدشوندگی سهام بررسی شده است.نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان می دهد که بین سطح مالکیت نهادی، سطح مالکیت مدیریتی و میزان تمرکز مالکیت با نقدشوندگی سهام رابطه معکوس(منفی) وجود دارد. و بین سطح مالکیت شرکتی و نقدشوندگی سهام رابطه مستقیم(مثبت) وجود دارد. درمورد مالکیت خارجی اطلاعاتی که بیانگر مالکیت سرمایه گذاران خارجی درشرکت های نمونه آماری باشد،مشاهده نگردید. با توجه به نتایج بدست آمده می توان نتیجه گرفت که یکی از عوامل تأثیر گذار بر نقدشوندگی سهام ساختار مالکیت شرکت ها می باشد.

واژه های کلیدی: نقدشوندگی سهام ، ساختار مالکیت ، حاکمیت شرکتی ، عدم تقارن اطلاعاتی

مقدمه:

موضوع نقد شوندگی در سالهای اخیر توجه زیادی را در مطالعات دانشگاهی و همچنین در نشریات مهم به خود معطوف نموده اند . نقدشوندگی یک دارایی عبارتنداز: قابلیت خرید و فروش آن دارایی در کمترین زمان و هزینه ممکن بنابرتعریف نقدشوندگی در صورت عدم حضور هزینه های معاملاتی به تحقق می پیوندد. نقدشوندگی نقش مهمی را در فرآیند کشف قیمت بازی می کند و معیاری برای کارآیی بازار به خصوص به لحاظ اطلاعاتی است ،آمیهود،  2005،علاوه بر جنبه ی تئوری به لحاظ عملی و با توجه به واقعیت های موجود همانند پدیده صف های خرید و فروش و مشکلات بسیار دیگر توجه به نقدشوندگی و تلاش برای حل این مشکل ضروری می باشد. یکی از عوامل تاثیرگذار بر نقدشوندگی سهام ساختار مالکیت شرکت ها می باشد که در این تحقیق به دنبال شناختی در خصوص نقش ساختار مالکیت در کاهش مشکلات نقدشوندگی سهام هستیم .

فهرست مطالب:

چكیده:      1

مقدمه:      2

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1 مقدمه                4

2-1تاریخچه مطالعاتی             6

3-1 بیان مساله تحقیق:            8

4-1 چارچوب نظری :            10

5-1 فرضیات تحقیق:              15

6-1 اهداف تحقیق : 16

1-6-1 اهداف علمی :              16

2-6-1اهداف کاربردی :          16

7-1 اهمیت و ضرورت تحقیق :             16

8-1حدود مطالعاتی  17

1-8-1 قلمرو  مکانی تحقیق    18

2-8-1 قلمرو زمانی تحقیق      18

3-8-1 قلمرو موضوعی تحقیق                18

9-1 تعریف واژه ها واصطلاحات تحقیق                18

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق

1-2 مقدمه                22

2-2 گفتار اول: ساختار مالکیت               23

1-2-2 مالکیت و مدیریت واحدهای اقتصادی         23

2-2-2 حاکمیت شرکتی           25

1-2-2-2 تعریف حاکمیت شرکتی           29

2-2-2-2 مکانیسم های حاکمیت شرکتی برای حمایت از سهامداران :   29

3-2-2 گروه بندی های مختلف سهامداران:             31

1-3-2-2 انواع سهامداران با توجه به میزان کنترل بر هیأت مدیره:      32

2-3-2-2 انواع سهامداران با توجه به نوع وابستگی به شرکت سرمایه پذیر:        32

3-3-2-2 انواع سهامداران با توجه به درصد مالکیت :          33

4-2-2 ساختارهای مالکیت      33

1-4-2-2 سرمایهگذاران نهادی               34

1-1-4-2-2 فرضیه های مربوط به نقش نظارتی سهامداران نهادی :    38

2-1-4-2-2 سرمایه گذاران نهادی حساس به فشار و غیرحساس به فشار :            39

2-4-2-2  سرمایهگذاران شرکتی            39

3-4-2-2  سرمایهگذاران مدیریتی           41

4-4-2-2 سرمایهگذاران خارجی             45

1-4-4-2-2 قانون تشویق و حمایت سرمایهگذاری خارجی     46

2-4-4-2-2 جایگاه قانون تشویق و حمایت سرمایهگذاری خارجی         46

5-2-2- تئوری نمایندگی          47

6-2-2 رابطه ساختار مالكیت با كارآیی بازار سرمایه             49

3-2 گفتار دوم : نقدشوندگی سهام            49

1-3-2 نقدشوندگی   49

2-3- 2 معیارهای نقدشوندگی :               52

1-2-3-2 معیارهای مبتنی بر سفارشات سهام :       53

1-1-2-3-2 معیار تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش :     53

2-1-2-3-2 اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش :             54

3-1-2-3-2 مبنای نظری اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش اوراق بهادار :  54

4-1-2-3-2 اجزای اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام :        56

5-1-2-3-2 مدل های تخمینی اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش :                58

2-2-3-2 معیارهای مبتنی بر معاملات : 59

3-3-2 ریسک نقدشوندگی:      63

4-3-2 ابعاد نقدشوندگی بازار: 64

5-3-2 عوامل موثر بر نقدشوندگی در بازارهای نو ظهور     65

6-3-2 عوامل تاثیرگذار برنقدشوندگی با توجه به سطح توسعه یافتگی بازارها     67

7-3-2 اقدامات لازم جهت افزایش نقدشوندگی بازار               68

8-3-2 مفهوم جهش برای نقدشوندگی      69

9-3-2 مالکیت نهادی و نقدشوندگی سهام                69

1-9-3-2 نظریات مدافع حضور مالکان نهادی       70

1-1-9-3-2 فرضیه نظارتی    70

2-1-9-3-2 فرضیه کارآیی اطلاعاتی     70

2-9-3-2 نظریات مخالف حضور مالکان نهادی     72

1-2-9-3-2  فرضیه کژگزینی 72

2-2-9-3-2 فرضیه کاهش سهام شناور   73

10-3-2 ساختار مالکیت و نقدشوندگی بازار           74

11-3-2 ترکیب مالکیت و سهام شناور آزاد             77

12-3-2 اهمیت و برخی ضرورت‌های بالا بودن سهام شناور آزاد در بازار           79

13-3-2 تأثیرات نامطلوب پایین بودن سهام شناور آزاد          80

14-3-2 علل تمایل به انحصار سهام در شرکت‌های عضو بورس          80

15-3-2 عدم تقارن اطلاعات و کارایی بازار          82

16-3-2 پیامد های عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه      84

4-2 گفتار سوم :پیشینه تحقیق:                87

1-4-2 تحقیق های خارجی:     87

2-4-2 تحقیق های داخلی :      99

فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق

1-3 مقدمه                108

2-3 روش تحقیق     108

3-3 جامعه مطالعاتی و نمونه آماری       109

4-3 مدل تحقیق       110

1-4-3 متغیر های مستقل:       111

2-4-3 متغیر وابسته                112

3-4-3 متغیر های کنترل:       113

5-3 روش های جمع اوری اطلاعات      113

6-3 روش تجزیه و تحلیل  اطلاعات       114

1-6-3 روش آزمون فرضیات: 114

1-1-6-3 روش آزمون فرضیه های اول تا چهارم: 115

2-1-6-3 روش آزمون فرضیه پنجم:       115

2-6-3 روش کلی آزمون فرضیات          116

7-3 مراحل عمومی تجزیه و تحلیل داده ها:           117

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

1-4 مقدمه‏                120

2-4 شاخص های توصیفی متغیر ها       120

3-4 روش آزمون فرضیه های تحقیق     122

1-3-4- بررسی اعتبار مدل     123

4-4 بررسی نرمال بودن متغیر های وابسته :         124

5-4 نتایج آزمون فرضیه اول :               125

1-5-4 مدل اول       125

2-5-4 مدل دوم        128

3- 5-4 مدل سوم      130

4- 5-4 مدل چهارم  133

5- 5-4 مدل پنجم     135

6- 5-4 نتیجهگیری کلی          138

6-4 نتایج آزمون فرضیه دوم :                138

1-6-4 مدل اول       139

2-6-4 مدل دوم        141

3-6-4 مدل سوم       143

4-6-4 مدل چهارم   146

6-6-4 نتیجهگیری کلی           151

7-4 نتایج آزمون فرضیه سوم :               151

1-7-4 مدل اول       152

2-7-4 مدل دوم        154

4-7-4 مدل چهارم   159

5-7-4 مدل پنجم      161

6-7-4 نتیجهگیری کلی           164

8-4 نتایج آزمون فرضیه چهارم :           164

9-4 نتایج آزمون فرضیه پنجم :              165

1-9-4 مدل اول       165

2-9-4 مدل دوم        168

3-9-4 مدل سوم       170

4-9-4 مدل چهارم   173

5-9-4 مدل پنجم      175

6-9-4 نتیجهگیری کلی           178

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

1-5 مقدمه                182

2-5 نتایج آزمون فرضیه ها    182

1-2-5 نتیجه آزمون فرضیه اول :          182

2-2-5 نتیجه آزمون فرضیه دوم :           184

3-2-5- نتیجه آزمون فرضیه سوم :        185

4-2-5 نتیجه آزمون فرضیه چهارم:        186

5-2-5- نتیجه آزمون فرضیه پنجم          186

3-5 نتیجه گیری کلی تحقیق   188

1-4- 5 پیشنهاد هایی مبتنی بر یافته های فرضیات تحقیق :   188

2-4-5- پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی             189

5-5- محدودیت های تحقیق     190

پیوست ها

پیوست الف : جامعه مطالعاتی تحقیق     192

پیوست ب:خروجی های نرم افزار:         196

منابع و ماخذ

منابع فارسی:           228

منابع لاتین:             231

چکیده لاتین             240

 فهرست جداول:

جدول 1-4 : آمار توصیفی متغیرهای تحقیق          121

جدول (2-4) نتایج آزمون نرمال بودن متغیر های وابسته (آزمون کولموگروف اسمیرنف)  124

جدول3-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته حجم معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی      126

جدول4-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته حجم معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی    127

جدول 5-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته ارزش معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی  128

جدول6-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته حجم معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی    129

جدول7-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته نرخ گردش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی  131

جدول8-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته نرخ گردش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی               132

جدول9-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته شکاف مطلق قیمت های پیشنهادی خرید و فرو ش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی                133

جدول10-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته شکاف مطلق قیمت های پیشنهادی خرید و فرو ش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی       134

جدول11-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته شکاف نسبی قیمت های پیشنهادی خرید و فرو ش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی       136

جدول12-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته شکاف نسبی قیمت های پیشنهادی خرید و فرو ش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت نهادی       137

جدول13-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته حجم معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی  139

جدول14-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته حجم معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی               140

جدول15-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته ارزش معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی               141

جدول16-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته ارزش معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی            142

جدول17-4 نتایج تحلیل آماری مدل متغیر وابسته نرخ گردش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی         144

جدول18-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته نرخ گردش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی           145

جدول19-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته شکاف مطلق قیمت های پیشنهادی خرید و فرو ش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی     146

جدول20-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته شکاف مطلق قیمت های پیشنهادی خرید و فرو ش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی     147

جدول21-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته شکاف نسبی قیمت های پیشنهادی خرید و فرو ش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی     149

جدول22-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته شکاف نسبی قیمت های پیشنهادی خرید و فرو ش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت شرکتی     150

جدول23-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته حجم معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی                152

جدول24-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته حجم معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی             153

جدول25-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته ارزش معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی             154

جدول26-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته ارزش معاملات براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی           155

جدول27-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته نرخ گردش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی            157

جدول28-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته نرخ گردش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی         158

جدول29-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته شکاف مطلق قیمت های پیشنهادی خرید و فروش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی   159

جدول30-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته شکاف مطلق قیمت های پیشنهادی خرید و فروش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی   160

جدول31-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته شکاف نسبی قیمت های پیشنهادی خرید و فروش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی   162

جدول32-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته شکاف نسبی قیمت های پیشنهادی خرید و فروش سهام براساس متغیر مستقل مالکیت مدیریتی   163

جدول33-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته حجم معاملات براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت   165

جدول34-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته حجم معاملات براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت 167

جدول35-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته ارزش معاملات براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت 168

جدول36-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته ارزش معاملات براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت 169

جدول37-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته نرخ گردش سهام براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت               171

جدول38-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته نرخ گردش سهام براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت            172

جدول39-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته شکاف مطلق قیمت های پیشنهادی خرید و فروش سهام براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت    173

جدول40-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته شکاف مطلق قیمت های پیشنهادی خرید و فروش سهام براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت    174

جدول41-4 نتایج تحلیل آماری آزمون مدل متغیر وابسته شکاف نسبی قیمت های پیشنهادی خرید و فروش سهام براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت    176

جدول42-4 نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل متغیر وابسته شکاف نسبی قیمت های پیشنهادی خرید و فروش سهام براساس متغیر مستقل تمرکز مالکیت    177

جدول 43-4 خلاصه نتایج تحلیل های آماری آزمون فرضیه های تحقیق             179

شکل 1-2 : سطوح نقدشوندگی               52

شکل 2-2 : نحوه به تعادل رسیدن عرضه و تقاضای اوراق بهاداردر بازار سرمایه             55

شکل3-2 : اختلاف قیمت پیشنهادی خرید وفروش  .             56

شکل 1-3 مدل مفهومی تحقیق               110

عنوان:

فرمت: doc

تعداد صفحات: 160