آسیب‌شناسی عوامل درونی و بیرونی نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم با استفاده از مدل SWOT

چکیده:

پژوهش حاضر به دنبال بررسی آسیب‌شناسی عوامل درونی و بیرونی نظام برون‌سپاری خدمات شهری با استفاده از مدل SWOT می‌باشد. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش تحقیق توصیفی – پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش، مدیران و کارشناسان ارشدخبره شهرداری قم است که تعداد آنها در زمان انجام تحقیق 30 نفر می‌باشد. برای جمع‌آوری داده‌های مربوط به مبانی نظری و استخراج عوامل و شاخص‌های اولیه از شیوه مصاحبه، منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی و جهت گردآوری اطلاعات و داده‌های موردنیاز به‌منظور بررسی نظر خبرگان از پرسشنامه استفاده‌شده است. به‌منظور تائید روایی، از روایی محتوایی (صوری) استفاده شده (استفاده از نظر خبرگان پیرامون موضوع و به‌منظور تائید پایایی (اعتبار) از آزمون آلفای کرونباخ استفاده‌شده که میزان آن برای عوامل درونی (متغیر نقاط قوت 854/0، متغیر نقاط ضعف 900/0) و عوامل بیرونی (فرصت‌ها 922/0، تهدیدها 840/0) و برای کل پرسشنامه 892/0 است. به‌منظور بررسی شاخص‌ها از آزمون میانگین پاسخ‌ها و همچنین فریدمن جهت رتبه‌بندی شاخص‌ها استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند در ارزیابی عوامل بیرونی نمره تهدیدها (386) از نمره فرصت‌ها (195) بیشتر است و در ارزیابی عوامل درونی نمره قوت‌ها (327) از نمره ضعف‌ها (182) بیشتر است؛ بنابراین نتایج حاکی از آن است که در ارزیابی عوامل بیرونی، نقاط تهدید بر فرصت‌ها و در ارزیابی عوامل درونی، نقاط قوت بر ضعف‌ها غلبه دارد و همچنین نتایج مصاحبه‌ها با نتایج پرسش‌نامه هم سو است؛ بنابراین، می‌توان گفت در تدوین راهبردها، مطلوب آن است که نظام برون‌سپاری خدمات شهری با بهره‌گیری از قوت‌های درونی و افزایش فرصت‌ها، از عوامل درونی و بیرونی محیط، استفاده لازم را ببرد. همچنین لازم است نظام برون‌سپاری خدمات شهری در صورت امکان راهبردهایی برای کاهش اثرات منفی تهدیدها تهیه و تدوین کند.

کلیدواژه: آسیب‌شناسی، عوامل درونی (نقاط قوت و ضعف)، عوامل بیرونی (فرصت‌ها و تهدیدها)، برون‌سپاری، خدمات شهری، شهرداری قم

مقدمه:

مقام معظم رهبری فرمودند: در امر تحقیق و نوآوری به‌هیچ‌وجه انحصارطلبی نکنید... از بیرون مجموعه هر چه می‌َتوانید استفاده کنید... حقیقتاً از این ظرفیت موجود در کشور استفاده کنید.

امروزه مسائلی چون افزایش فشارهای رقابتی، دشواری‌های کسب‌وکار، محدودیت منابع، پیچیدگی‌های فنّاورانه، تخصصی شدن کارها، شتاب تحولات محیطی، عدم اطمینان به آینده افزایش هزینه‌ها، بزرگ شدن بیش‌ازاندازه برخی از سازمان‌ها (به‌ویژه در بخش عمومی) و نیز محدودیت‌های قانونی سبب شده است تا سازمان‌ها در الگوهای مدیریتی خود تجدیدنظر کرده و برای دست‌یابی به مزیت‌های رقابتی در دنیای کنونی کسب‌وکار، به استراتژی‌های جدید روی‌آورند. یکی از این استراتژی‌ها، تمرکز بر شایستگی‌های اصلی و واگذاری انجام بسیاری از فعالیت‌ها به منابع خارج از سازمان (برون‌سپاری) است.

برون‌سپاری راهی نوین برای حل مشکلات سازمان‌ها است و موجب کوچک شدن همراه با کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و کیفیت خدمات، ایجاد اشتغال مؤثر در بخش خصوصی،‌انتقال فناوری، جذب سرمایه‌گذار، ایجاد درآمد می‌گردد. برون‌سپاری ابزاری قدرتمندی است که در صورت استفاده درست، می‌تواند کامیابی سازمان را به همراه داشته باشد؛ اما چنانچه در استفاده از این ابزار قدرتمند دقت و تأمل کافی صورت نگیرد، نه‌تنها هیچ‌یک از منافع مورد انتظار حاصل نمی‌شود، بلکه آسیب‌ها و خسارات جبران‌ناپذیری بر منافع (بلندمدت) سازمان وارد می‌شود.

فهرست مطالب

چکیده:    1

مقدمه:    2

فصل اول: کلیات تحقیق        3

1-1- مقدمه فصل   4

1-2- بیان مسئله    4

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق          10

1-4- هدف‌های تحقیق         13

1-4-1- هدف کلی  13

1-4-2- هدف‌های ویژه        14

1-5- سؤال‌های تحقیق         14

1-5-1- سؤال کلی  14

1-5-2- سؤال ویژه 14

1-6- نوع روش تحقیق         15

1-7- نحوه و ابزار گردآوری داده‌ها      15

1-7-1- جامعه آماری و نمونه تحقیق    16

1-8- نحوه و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 16

1-9- قلمرو تحقیق  17

1-9-1- قلمرو موضوعی      17

1-9-2- قلمرو زمانی           17

1-9-3- قلمرو مکانی          18

1-10- واژگان کلیدی تحقیق  18

فصل دوم:  ادبیات موضوع    23

2-1- مقدمه          24

2-2- تاریخچه برون‌سپاری در حوزه شهری شهرداری قم    24

2-3- ماهیت و مفهوم برون‌سپاری       26

2-4- تعاریف برون‌سپاری    30

2-5- دلایل عمده برون‌سپاری 34

2-5-1- مزایای برون‌سپاری  36

2-5-2- معایب برون‌سپاری   42

2-6- تفاوت برون‌سپاری، پیمانکاری، خصوصی‌سازی و کوچک‌سازی           43

2-6-1- خصوصی‌سازی      44

2-6-2- کوچک‌سازی          45

2-7- درون‌سپاری  46

2-8- برون‌سپاری از دیدگاه بهره‌وری   46

2-9- انواع برون‌سپاری       49

2-10- فرآیند برون‌سپاری     52

2-11- اهمیت ضرورت آسیب‌شناسی نظام برون‌سپاری      53

2-12- مفهوم آسیب‌شناسی سازمانی     55

2-12-1- کانون‌های آسیب‌زا  58

2-12-2- عوامل ایجادکننده آسیب‌ها     59

2-12-3- کاربرد مدل‌های سازمانی      60

2-13- فرآیند آسیب‌شناسی سازمانی     62

2-13-1- الگوهای آسیب‌شناسی سازمانی           64

2-14- ماهیت آسیب‌شناسی برون‌سپاری خدمات شهری      65

2-15- شناسایی فرصت‌ها‌، تهدیدات و شرایط محیطی از دیدگاه اسلام 69

2-16- مدل SWOT به‌عنوان الگوی تحقیق        70

2-16-1- ابزار تحلیل SWOT           72

2-16-2- بررسی محیطی     74

2-16-3- نقاط قوت            78

2-16-4- نقاط ضعف          78

2-16-5- تهدیدها   79

2-16-6- فرصت‌ها            79

2-17- کاربرد مدل SWOT در آسیب‌شناسی نظام برون‌سپاری          79

مروری بر مطالعات گذشته    82

الف: تحقیقات داخلی            82

ب: تحقیقات خارجی            92

فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش          94

3-1- مقدمه          95

3-2- نحوه اجرای تحقیق      95

3-3- روش و ابزار گردآوری داده‌ها     97

3-3-1- اطلاعات کتابخانه‌ای 97

3-3-2- روش دلفی- پانل صاحب‌نظران 98

3-3-3- پرسشنامه  98

3-3-4- مصاحبه   98

3-4- روش دلفی به‌عنوان روشی برای انجام تحقیق           99

3-5- فرایند طراحی مدل تحقیق          102

3-6- سؤال اصلی تحقیق      104

3-7- طرح تحقیق  104

3-8- روش تعیین پانل خبرگان           105

3-9- روایی روش دلفی        106

3-10- پایایی روش دلفی      107

3-11- روش‌های تجزیه‌وتحلیل اطلاعات           109

فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل داده‌ها        111

4-1- مقدمه          112

4-2- فهرست ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های اولیه   112

4-3- تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از دور اول    114

4-4- تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از دور دوم    117

4-5- تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از دور سوم   122

4-6- ضریب اهمیت عوامل مدل SWOT          126

4-7- محاسبه امتیازات عوامل چهارگانه مدل SWOT        130

فصل پنجم: نتایج و راهکارهای تحقیق  132

5-1- مقدمه          133

5-2- خلاصه و نتیجه تحقیق 133

5-3- مقایسه تحقیق حاضر با پژوهش‌های قبلی    141

5-4- تحلیل و بحث 142

5-5- تدوین ماتریس SWOT  148

5-6- ماتریس تدوین راهبردهای نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم  149

5-7- پیشنهادهای عملیاتی     151

5-8- پیشنهادهایی برای محققان آینده    154

5-9- محدودیت‌های تحقیق    154

منابع و مأخذ:        157

پیوست‌ها: 165

فهرست جدول‌ها

جدول 2-1: مزایا برون‌سپاری            41

جدول 2-2: معایب برون‌سپاری          42

جدول 2-3: چرخه حیات برون‌سپاری گاتنر        49

جدول 2-4: انواع برون‌سپاری بر اساس طبقه‌بندی حوزه‌ای  50

جدول 2-5: انواع برون‌سپاری بر اساس معیارهای طبقه‌بندی            51

جدول 2-6: انواع آسیب‌های سازمانی    60

جدول 3-1: مراحل پژوهش   96

جدول 3-2: خصوصیات و ویژگی‌های اعضای پانل          106

جدول 3-3: آزمون آلفای كرونباخ برای پایایی عوامل و ابعاد پرسشنامه            108

جدول 3-4: آزمون آلفای كرونباخ برای پایایی کل پرسشنامه 109

جدول 4-1: فهرست متغیرها، ابعاد مؤلفه‌ها و شاخص‌های اولیه         113

جدول 4-2: نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل پرسشنامه دور اول   115

جدول 4-3: نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل پرسشنامه دور دوم   119

جدول 4-4: نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل پرسشنامه دور سوم  123

جدول 4-5: ضریب اهمیت عوامل       127

جدول 5-1: اهم نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت           149

جدول 5-2: ماتریس عوامل درونی و بیرونی       150

فهرست شکل‌ها

شکل 2- 1: ارکان اصلی آسیب‌شناسی سازمانی    63

شکل 2-2: الگوی جامع مدیریت استراتژیک       70

شكل 3-1: فرآیند انجام یك پژوهش دلفی 102

شکل 4-1: محاسبه امتیازات عوامل چهارگانه مدل SWOT 131

شکل 5-1: ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی        147

عنوان :

فرمت :dok

تعداد صفحات :202