گزارش كارآموزی رنگرزی، چاپ و تكمیل كالای نساجی در واحد طرح و توسعه ریسندگی و بافندگی كاشان

مقدمه

مجموعه ای كه در پیش رو دارید، خلاصه ای از فعالیتهای اینجانب در شركت ریسندگی و بافندگی كاشان واحد طرح توسعه و تكمیل می باشد.

در این گزارش، ابتدا كل مراحل تكمیل به صورت كامل توضیح داده شده و سپس نوع فعالیت هر ماشین تشریح شده است.

همچنین در این گزارش به تعداد پرسنل و نوع تخصص و شرایط این مجموعه‌ی نوپا و مدرن نیز اشاره شده است.

در قسمت بعدی كلیه‌ی قسمتهای موجود در كارخانه از قبیل قسمت رنگ سازی، نمونه گیری، طراحی و طاقه بندی و فعالیتهای هر قسمت مورد بررسی قرار گرفته است.

در قسمت آخر فعالیتهای كارآموزی كه تقریباً مختص به كارهای تحقیقاتی آزمایشگاه از قبیل چاپ، رنگرزی، كنترل كیفیت و… می باشد ذكر شده است.

مشخصات واحد صنعتی طرح توسعه

مشخصات پرسنلی:

تا كنون كلیه پرسنل شاغل در این واحد صنعتی نوپا بالغ بر 200 نفر است كه در قسمتهای مختلف تولیدی، خدماتی و فنی مشغول به كار می باشد. ضمناً با توجه به سیاستهای كلان شركت هم اكنون خط تولید به صورت چهار شیفت اداره می شوند.

تجهیزات:

واحد شامل رنگرزی، چاپ و تكمیل است كه كلاً شامل 13 ماشین با تكنولوژی بالا می باشد. این ماشین ها عموماً از كمپانیهای معتبری مثل GOLLER، MONFORTS، STORK، MENZEL، ZIMMER می باشد. تمام ماشینها قابل برنامه ریزی توسط كامپیوتر هستند.

خط تولید:

با توجه به ماشین های موجود پیش بینی حداقل 000/120 متر طولی در روز متصور است. با توجه به تاكید مدیریت ارشد شركت در گزینش نیروهای كاری بخصوص متخصصین دقت زیادی شده به گونه ای كه می توان ادعا نمود كه پرسنل موجود در رابطه با تخصص های رنگرزی چاپ و تكمیل جز بهترین های مجموعه ریسندگی و بافندگی كاشان می باشند تا راندمان خط تولید به حداكثر مقدار خود برسد.

آزمایشگاه تحقیقاتی:

با توجه به سیاستهای كلان شركت در رابطه با محوریت كارهای تحقیقاتی، آزمایشگاهی و طراحی هم اكنون تیم های مختلفی در زمینه های عنوان شده شركت را یاری می دهند كه این تیم ها با موسسات علمی و دانشگاهی نیز ارتباط دارند.

شكل

تكمیل:

مراحل اولیه تكمیل عبارتند از:

1- پرزسوزی

Singeing

2- آهارگیری

Desizing

3- پخت یا شستشو

Scouring (keir boiling یا boiling out)

4- مرسریزه كردن

Mercerising

5- سفیدگری

bleaching

1- پرزسوزی Singeing:

پارچه های پنبه ای بعلت اینكه از الیاف Staple تشكیل شده اند دارای سطح پرزدار و كركدار هستند و هدف از پرزسوزی از بین همین پرزهای سطحی است كه از نخ یا سطح پارچه بیرون زده و آنرا غیر جذاب می كند.

برای زدودن این پرزها پارچه را از یك محفظه شعله مانند عبور می دهند تا پرزهای سطحی آن سوزانده شوند و در دوخت یا سایر مراحل تكمیل ایجاد مشكل ننمایند.

چنانچه این پرزها در رنگرزی باقی بمانند بیشتر رنگ جذب می كنند و سطح كالا را پر رنگ تر می نمایند اصولاً در اینگونه عملیات و چاپ نیز پرزسوزی نقش اساسی دارد.

در حالت كلی پرزسوزی برای پارچه هایی صورت می گیرد كه باید تكمیل
Clear Finish (یا سطح براق) در آنها صورت گیرد. بنابراین جهت پارچه هایی مثل پتو، قلانل،… مناسب نیست. قبل از پرزسوزی پارچه را برس زده و تراش می زنند كه در این عمل الیاف سطحی پارچه در یك ارتفاع معین كوتاه می گردند.

در ماشین های پرزسوزی مقداری از ناخالصی های نباتی هم سوزانده می شود و این عمل به مراحل بعدی تكمیل از جمله سفیدگری و… كمك می نماید. در استفاده از این ماشین كالا باید قبلاً از ماشین برس و تراش عبور كرده باشد. ممكن است بجای ماشین تراش از ماشین سمباده نیز استفاده گردد كه در این صورت باید دقت گردد تا پارچه خسارت نبیند.

ماشین های پرزسوزی بر دو نوعند:

1- ماشین پرزسوزی شعله ای.

2- ماشین پرزسوزی با سطح داغ.

در نوع دوم از یك المنت الكتریكی استفاده می گردد.

در هر دو نوع ماشین پارچه به سرعت از جلوی سطح سرخ شده و یا شعله عبور داده می شود. سرعت باید بنحوی تنظیم گردد كه بدون اینكه به كالا آسیبی وارد شود پرزهای سطحی سوزانیده گردد. حتی نباید كالا كاملاً آب را از دست داده باشد تا زیر دست آن محفوظ بماند.

ممكن است یك یا هر دو سطح آن پرزسوزی گردد.

در ماشین های شعله ای منبع سوخت گاز است، در نوع مشعلی ممكن است بین 6-1 شعله داشته باشد در این نوع ماشین ها استوانه ای وجود دارد كه یك شیار سرتاسری دارد و جریان گاز با شعله در آن جریان دارد. در ماشین های با صفحات داغ معمولاً دو صفحه هلالی وجود دارد كه برای داغ كردن آنها از الكتریسیته و یا گاز استفاده می گردد. در هر دو ماشین در ابتدای ورود پارچه به ماشین یك سیلندر داغ كه از داخل آن بخار عبور می كند گذرانیده می شود تا سطح داغ باعث شود سطح پارچه دارای رطوبتی یكنواخت گردد و از سوختن نایكنواخت آن جلوگیری گردد در غیر اینصورت مواضع خشك تر بیشتر می سوزد و بالعكس.

بعد از عمل پرزسوزی پارچه به قسمت خاموش كننده جرقه برده می شود كه در این مرحله ممكن است از آب و یا بخار استفاده شود.

استفاده از آب بهتر است زیرا در این ماشین می توان عملیات آهارگیری را نیز تواماً انجام داد سرعت ماشین های پرزسوزی معمولاً حدود 180 بوده و بستگی به تعداد مشعل دارد در پرزسوزیهایی كه برای پارچه های پشمی بكار برده می شود جرقه خاموش كن مخصوص بكار برده می شود.

پارچه بعد از عبور نباید چین و چروك داشته باشد زیرا در رنگرزی ایجاد مشكل می‌نماید. در الیاف مصنوعی معمولاً پرزسوزی بعد از عمل رنگرزی نباید صورت گیرد زیرا باعث تصعید رنگهای دیسپرس می گردد و در نتیجه احتمال نایكنواختی وجود خواهد داشت. ضمناً در این نوع الیاف بدلیل ذوب شدن نوك الیاف سطح پارچه كمی زبر می گردد.

در ماشین های شعله ای جهت احتراق كامل از هوادهی استفاده می گردد در این عمل هوای كافی با گاز مخلوط شده و از دهنه مشعلها به صورت شعله خارج می گردد این ماشین ها بصورت اتوماتیك می باشند و در صورت قطع گاز، هوا و یا پارچه عملیات متوقف می شود.

ماشین های پرزسوزی در محل های لیزوله‌ای كه امكان آتش گیری سایر كالاها در آن خیلی كم باشد قرار داده می شوند.

2- آهارگیری Desizing:

نخهای تارچون تحت كشش و حركت نوسانی زیادی قرار می گیرند بنابراین احتمال پارگی در آنها زیاد است. بنابراین آهار برای كاهش پارگی و پرزدهی و افزایش راندمان بكار برده می شود. مواد آهاری لایه ای از سطح پارچه تشكیل می دهند كه این مواد بدلیل سفت و سخت بودن از قابلیت جذب و نفوذ رنگ و آب به داخل الیاف جلوگیریمی كنند. مقداری نشاسته در آهار نخ بكار می رود و بعد مقداری چربی به آن اضافه می گردد كه در عمل رنگرزی، چاپ و تكمیل ایجاد اشكال می كند. بنابراین قبل از عملیات تكمیلی این ماده را باید از پارچه جدا كرد.

آهار مصرفی دو منشاء دارد اگر از جنس پلیمرهای محلول در آب باشد معمولاً با یك شستشوی ساده می تواند از بین برود (با استفاده از آب گرم و صابون كربنات). مانند پلیمرهای محلول در آب مثل پلی ویتیل الكل P.V.A، كربوكسی متیل سلولز C.M.C مواد پلی كلریلیك.

اما اگر در آنها بكار رفته مبنای نشاسته ای موجود باشد بر طرف كردن آن مشكل خواهد بود زیرا نشاسته در آب محلول نیست.

برای از بین بردن نشاسته باید این ماده را تبدیل به مواد قابل حل در آب نمود و بدین منظور باید DP آنها را كاهش داده و بدینوسیله حلالیت را افزایش داد.

استفاده از آنزیم ها در آهارزدایی:

آنزیمها بیوكاتالیزورهای مخصوصی هستند از منشاء آلی كه بوسیله اورگانیزم‌های موجود در سلولهای حیاتی ایجاد می شوند و باعث تسریع واكنش می گردند.

آنزیمها عمل سلكتیویتی انجام می دهند یعنی بدون اینكه به سلولز تشكیل دهنده كالا آسیب برسانند نشاسته را تجزیه می كنند.

ماشین پرزسوزی و آهارگیری GOLLER:

این ماشین سوزاندن پرزهای سطحی همراه با آهارگیری توسط آنزیم انجام می دهد. ماشین از چهار قسمت تشكیل شده:

1- تغذیه:

پارچه مورد نظر توسط غلتكهای راهنما به ماشین تغذیه می شود.

2- برس زننده:

در این مرحله پرزهای سطح پارچه به حالت عمودی در آمده و همچنین بر اثر نیروی گریز از مركز ضایعات همراه پارچه به بیرون پرتاب شده و توسط مكنده از این قسمت خارج شده و پارچه وارد مرحله بعدی می شود.

3- جعبه اختناق:

در این قسمت پارچه با سرعت حداقل 60m/min عبور می كند و پرزها سوزانده می شوند. این عمل می تواند در یك روی پارچه و یا در هر دو روی آن انجام شود. (شكل a,b)

سرعت ماشین حدود 100m/min می باشد و پارچه های نازك با بافت كم تراكم مناسب این عمل نیستند. بعد از این مرحله دوباره پارچه برس زده شده و پرزهای سوزانده شده از سطح آن جدا می شوند در این مرحله و برس بعد از آن مكنده جداگانه‌ای وجود دارد تا پرزهای مشتعل و هوای داغ را خارج كند تا باعث آتش سوزی نشوند.

در این قسمت سه تنظیم روی شعله وجود دارد:

الف) جهت و زاویه شعله.

ب) قدرت شعله.

ج) عرض شعله.

4- آنزیم زنی:

ظرفیت این قسمت 1000 Lit بوده و پارچه در آنجا با آنزیمی كه در درجه حرارت و PH مناسب عمل می كند با فشار فولارد 100% پد شده و روی غلتك پیچیده شده و به مدت حداقل 8h توسط پلاستیك پیچیده می شود. غلتك حاوی پارچه به منبع روغن وصل شده و با توجه به فشار روغن وارده می چرخد تا پارچه یكنواخت آغشته شود.

مواد مصرفی در این قسمت به نسبتهای لازم تركیب شده و در تانكرهای 1000 Lit قرار می گیرند سپس به قسمت بالای ماشین تغذیه شده و تحت تأثیر وزن خود با توجه به برنامه ای كه به آنها داده شده به محفظه آنزیم زنی وارد می شوند.

ماشین نامبرده در عرض حداكثر 3m بكار می رود و همچنین دو باند نیز می تواند عمل كند به این صورت كه دو پارچه كم عرض در كنار هم وارد ماشین شده و جداگانه روی غلتك خروجی پیچیده می شوند.

تنظیمات كل ماشین كامپیوتری انجام می شود.

شكل

شكل

3- شستشو Scouring:

شستشو عملی است كه در آن میزان پروتئین ها، پكتین ها، واكس الیاف و بعضی ناخالصی های معدنی به حدی كاهش پیدا می كند كه به طور جدی در سفیدگری و رنگرزی بعدی ایجاد اشكال ننماید. عمل شستشو می تواند بر روی الیاف بصورت باز، نخ و یا پارچه انجام بگیرد.

جهت شستشوی پنبه ئیدروفیل كه بیشتر جنبه پزشكی دارد اگر كالا بصورت نخ باشد شستشو می تواند بصورت كلاف و یا بر روی بوبین انجام گیرد.

در مورد پارچه نیز شرایط تقریباً مساوی وضعیت فوق است. عمل در حالت كلی بستگی به شرایط فیزیكی و نوع ماشین دارد.

شرایط شستشو ممكن است بعضی جاها ضعیف و بعضی جاها قویتر باشد مثلاً در پنبه ئیدروفیل و زیر پوش ها و… كه باید جاذب الرطوبه باشند شرایط شستشو قویتر خواهد بود. بنابراین شدت شستشو بستگی به مصرف پارچه نهایی دارد مثلاً در پارچه‌های راه راه و رنگی از كربنات سدیم بعنوان قلیایی ضعیف استفاده می گردد اگر شستشو به‌منظور سفیدگری صورت می گردد باید كاملاً قوی باشد. در مورد پارچه‌های رنگی راه راه چون مقداری از نخها قبلاً به طور مختصر پخت داده شده و بقیه سفید می باشند چنانچه از قلیایی قوی استفاده گردد رنگ پارچه از بین خواهد رفت و به همین منظور از كربنات سدیم استفاده می شود.

كه به مدت نیم ساعت پخته شده و اگر حداكثر سفیدگری و جذب رطوبت مورد نظر باشد در این حالت از سود استفاده می كنند غلظت آن %6-4 و حرارت حدود 120-115 خواهد بود.

نوع قلیایی مصرفی بستگی به پارچه مورد نظر دارد. بطور كلی قلیایی مصرفی در عملیات پخت در ابتدا آهك بوده، بعدها از كربنات سدیم استفاده شد ولی در عمل ثابت شده كه سود از همه اینها موثرتر می باشد. PH پایین تر ایجاد شده توسط كربنات نسبت به سود این ماده را برای پارچه های رنگی مناسب می كند و معمولاً PHهای بالا به رنگ صدمه می زند.

بعضی مواقع سود و كربنات را تواماً در عملیات پخت مورد استفاده قرار می دهند. از جمله مواد دیگری كه در عملیات شستشو بكار می رود یكسری مواد تعاونی از قبیل سیلیكات سدیم، Sequestring Agent چه بصورت آلی و چه بصورت معدنی، EDTA و… كه بیشتر برای زدودن یونهای آهن به كار می رود گهگاهی مقداری Detergent نیز اضافه می شود كه اغلب از صابونی شدن خود واكس ها استفاده می‌گردد.

Detergent هم باید دارای خاصیت پاك كنندگی خوب و هم خاصیت دیسپرس كنندگی خوب باشد و بر طبق شرایط دستگاهی استاندارد شده باشند مثلاً در درجه حرارت های بالا و تحت فشار ( 140-130) نباید Detergent تجزیه گردد.

Detergent های مصرفی باید در آب سخت پایدار باشند زیرا میزان مصرف آب در این مورد زیاد بوده و مقدار فوق را نمی توان از طریق تصفیه آب ایجاد كرد.

Sequestring Agent آهن را می گیرد و اثر زردشدگی آنرا بر روی پارچه از بین می‌برد. در این موارد می توان از Detergent های سینتیتكی هم استفاده نمود از این موارد می توان به الكلهای چوب سولفانه، آمید اسید چرب و پلی اكسی اتیلن ها كه راندمان شستشو را نیز بالا می برند اشاره نمود.

راندمان شستشو را به سه طریق ارزیابی می كنند:

1- تعیین واكش باقیمانده.

2- كاهش وزن.

3- Absorbency.

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                     صفحه

فصل اول: مشخصات واحد صنعتی

مقدمه.......................................................................................................................

مشخصات واحد صنعتی..........................................................................................

فصل دوم: عملیات تكمیلی

پرز سوزی...............................................................................................................

آهارگیری................................................................................................................

شستشو....................................................................................................................

مرسرایزینگ.............................................................................................................

سفیدگری................................................................................................................

فصل سوم: رنگرزی

رنگرزی پد- استیم..................................................................................................

رنگرزی ترموزول....................................................................................................

فصل چهارم: چاپ

چاپ........................................................................................................................

شستشوی بعد از چاپ.............................................................................................

فصل پنجم: تكمیل نهایی

سانفورایزینگ..........................................................................................................

استنتر.......................................................................................................................

فصل ششم: واحدهای خدماتی

طراحی.....................................................................................................................

شابلونسازی.............................................................................................................

نمونه گیری.............................................................................................................

رنگسازی.................................................................................................................

طاقه بندی................................................................................................................

فصل هفتم: تحقیقات و آزمایشات

آزمایشات قسمت آهارگیری....................................................................................

آزمایشات تیتراسیون................................................................................................

رنگرزی با رنگینه دیسپرس و تست سوبلیماسیون...................................................

آزمایشات رنگ همانندی.........................................................................................

آزمایشات رنگرزی..................................................................................................

آزمایش شناسی رنگهای راكتیو................................................................................

آزمایش C-P-B برای رنگهای راكتیو......................................................................

چاپ با رنگهای اكتیو...............................................................................................

چاپ روی پارچه پلی استر......................................................................................

بررسی قدرت پیگمنت............................................................................................

بررسی قدرت امولسیفایر.........................................................................................

بررسی قدرت بیندر.................................................................................................

بررسی قدرت و نوع صابون.....................................................................................

بررسی قدرت سفید كن نوری.................................................................................

بررسی قدرت ضد كف...........................................................................................

بررسی قدرت كاریر.................................................................................................

نساجی