كنترل فرآیند آماری در شركت طراحی مهندسی شتابكار (ساپكو)

 

مقدمه:

          اصل بقای هرسازمانی، ارایه محصولات و خدمات با كیفیت، مطابق با استانداردهای جهانی و خواست مشتری است. شركت شتاب كار با بینش جهانی شدن در زمینه تولید قطعات خودرو و ایجاد سازمانی نمونه، پیشرو و تأثیرگذار دراقتصاد ایران یكی از شركت‌هایی است كه كیفیت، رضایت مشتری و بهبود مستمر، پایه تمامی فرآیندهای آن می‌باشد و باتوجه به اینكه اهتمام كلیه كاركنان ارایه محصولات و خدمات با كیفیت است، لذا اجرای پروژه SPC در دستور كار واحدهای تولیدی این شركت قرارگرفته است. دراین راستا شركت شتاب كار كنترل فرآیند آماری (SPC) را درخط استكان تایپت واحد شماره یك خود به صورت آزمایشی اجرا نموده و پس از حصول نتایج موردنظر و با استفاده از تجربیات اكتسابی این ابزار را به سایر خطوط و واحدهای تولیدی خود تعمیم داد.

          دراین مقاله سعی گردیده تا ضمن معرفی شركت شتاب كار و بیان تاریخچه اجرای SPC در آن، مراحل اصلی انجام SPC دراین شركت و نتایج حاصله از آن به اختصار بیان گردد. به امید آنكه این نوشتارگامی هرچند كوچك درجهت معرفی و اشاعه فرهنگ استفاده از این ابزار دربین صنایع این مرز و بوم گردد.

                                                                                                انشاء‌الله

 

1-               آشنایی با شركت شتاب كار

شركت شتاب كار با هدف تأمین بخشی از نیازهای صنعت خودروی كشور و با سرمایه‌گذاری صددرصد شركت طراحی مهندسی و تأمین قطعات خودرو داخلی (ساپكو) تأسیس گردیده است. این شركت درسال 1362 با عنوان ساپكو 4 فعالیت خود را ادامه داد و در تاریخ 20/5/76 شركت چدن نشكن (سهامی خاص) به ثبت رسیده و از سال 1375 به شكل رسمی به شركت شتاب كار تغییرنام داد.

فعالیت‌های شركت تولیدی شتاب كار در چهاركارخانه به شرح زیر انجام می‌گیرد:

واحد شماره یك

          تولید استكان تایپت، انگشتی(چپ و راست)، پایه انگشتی، میل فرمان كوتاه پیكان دركارخانه شماره یك واقع درجاده آبعلی، خیابان سازمان آب، خیابان خورشید صورت می‌گیرد.

واحد شماره دو

          تولید شاتون، پلوس، مونتاژ شاتون و پیستون و پروژه انژكتور و كیت گازسوز دركارخانه شماره دو واقع دركیلومتر 7جاده مخصوص كرج صورت می‌پذیرد.

واحد شماره سه

          تولید محفظه آب جلو سرسیلندر پژو و پیستون روی فنر سوپاپ پژو و پیستون روی فنر سوپاپ پژو دركارخانه شماره سه واقع درشهرستان تاكستان انجام می‌شود.

واحد شماره چهار

          مونتاژ جعبه فرمان پژو در كارخانه شماره 4 واقع دركیلومتر 17 جاده مخصوص كرج صورت می‌پذیرد.

 

2-               تاریخچه پروژه SPC در شركت شتاب كار

اجرای پروژه SPC در راستای تحقق اهداف زیر از اسفندماه 77 در واحد شماره یك آغاز گردید:

1-    كاهش ضایعات و دوباره كاری‌ها

2-     كاهش میزان نوسانات محصولات و خدمات

3-     فراهم آوردن فرصت برای تمامی كاركنان جهت مشاركت درامر بهبود مستمر

4-     كمك به مدیریت و كاركنان درامر اتخاذ تصمیمات اقتصادی درباره فرآیند

دراین پروژه خط تولید استكان تایپت بدلیل داشتنن بیشترین درصد ضایعات و حجم بالای تولید بعنوان خط نمونه انتخاب و كار بر روی آن آغاز گردید تا درصورت مثبت بودن نتایج و تجربیات حاصله به سایرخطوط تسری یابد.

پس از گذشت 4ماه از آغاز پروژه درخط استكان تایپت و دستیابی به نتایج قابل قبول و بكارگیری SPC درسایر خطوط تولید مدنظر قرارگرفت. دراین راستا SPC درخطوط تولیدی انگشتی چپ و راست با هدف كاهش ضایعات تا حد 8/0 درصد آغاز گردید.

با بكارگیری تكنیكهای SPC و ایجاد سیستم‌های انگیزشی مناسب در راستای اهداف SPC ، این پروژه درسایر خطوط نیز به نتیجه مطلوب رسید.

درحال حاضر نیز باتوجه به تجارب كسب شده درواحد شماره یك، استفاده از ابزار SPC به سایر واحدهای تولیدی توسعه داده شده است.

3-               مراحل انجام پروژه SPC درشركت شتاب كار

مراحل اصلی انجام پروژه SPC درشركت شتاب كار به شرح ذیل می‌باشد:

1-     بررسی نیاز به انجام SPC در سازمان

2-     تشكیل كمیته اجرایی

3-     انتخاب فرآیندی كه بیشتری ضایعات را داراست (خط استكان تایپت)

4-     تهیه زمانبندی اجرای پروژه بمنظور استفاده بهینه از زمان

5-     امكان‌سنجی پروژه

6-     ایجاد سیستم جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات (شامل ضایعات و دوباره كاریها)

7-     آموزش كلیه پرسنل و افراد مرتبط با SPC

8-     شناسائی و مستندكردن مراحل انجام كار(رسم OPC و تعیین مشخصه‌های كیفی)

9-     ثبت تغییرات و تأثیرات تغییرات درفرآیند

10- تدوین دستورالعملهای لازم در SPC

11- تهیه و تدوین راهنمای استفاده از ابزارهای هفتگانه جهت دستیابی به راه‌حل بهینه

12- تهیه و بررسی آمار ضایعات

13- تهیه نمودار پاراتو وشناسائی مراحل اساسی منجر به ضایعات

14- شناسائی حدود كنترلی مشخصه‌های كیفی و تعیین مشخصه‌های بحرانی

15- مشخص كردن ابزار انداز‌ه‌گیری و حصول اطمینان از دقت ابزار و مهارت مسئول اندازه‌گیری (تست IC)

16- تهیه نمودارهای RUN CHART و اعمال حدود USL و LSL

17- تحلیل نمودار روند و شناسائی اقدامات اصلاحی

18- انجام اقدامات اصلاحی

19- بررسی اثر بخشی اقدامات اصلاحی انجام شده

20- تهیه نمودارهای كنترلی مناسب (XBAR R-CHART, P-CHART)

21- تدوین سیستم انگیزشی در راستای اهداف SPC

22- بهبود مستمر

23- اجرای SPC در سایر خطوط

در ادامه مراحل كلی انجام پروژه SPC بصورت شماتیك نشان داده شده است.

 

3-1- نیاز به انجام پروژه SPC در سازمان:

اعتقاد به بهبود كیفیت مستمر دركیفیت و بهره‌وری در راستای سوددهی سازمانی یك امرحیاتی است. استانداردهای دیروز مانند (AQI) كافی نیستند. برای عرضه محصولات در بازارهای جهانی نیاز به كیفیت برتر درسطح جهانی است مصرف‌كنندگان درجستجوی خرید محصولی با كیفیت برتر و قیمت كمتر هستند. هرسازمانی باید كلیه پرسنل را متعهد به پیروی از روشهای مؤثر درانجام فرآیندهای تولیدی و یا ستادی كند تا بهره‌وری وكیفیت درتولید محصولات رقابتی باشد.

كنترل فرآیند آماری: یك ابزار برای بهبود مستمر كلیه فرآیندهای سازمانی است.

3-2- تشكیل كمیته اجرائی و مهندسی:

هدف: كمیته مهندسی جهت تصمیم‌گیریهای كلان پروژه و تشكیل كمیته اجرائی جهت اجرای تصمیمات گرفته شده و پیگیری امور SPC

اقدامات انجام شده:

-         تشكیل كمیته مهندسی

-          تشكیل كمیته اجرائی

تشكیل جلسات هفتگی كمیته اجرائی برای اجرای SPC و تصمیم‌گیری درخصوص نحوه ادامه SPC

نتایج بدست آمده:

                      · بررسی مشكلات و موانع اجرائی و سعی درجهت حل آنها

                      · تدوین برنامه كاری هفتگی جهت اجرا

                      · تحلیل اطلاعات جمع‌آوری شده

3-3- انتخاب فرآیندی كه بیشترین ضایعات را داراست:

هدف: تعیین یكی از خطوط تولید برای پیاده‌سازی SPC و كاهش ضایعات ماشینكاری و اطلاع از چگونگی جریان مواد درایستگاههای كاری خط انتخاب شده

اقدامات انجام شده:

-         تعریف كل پروژه (اهداف و رویه…)

-          شناسائی فعالیتهای لازم برای هرفعالیت و زمان كل پروژهگ

-          تهیه برنامه زمانبندی اجرای پروژه وسیله نرم‌افزار M.S.PROJECT

نتایج بدست آمده:

                      · شناسائی فعالیت بحرانی

                      · درصد پیشرفت فیزكی پروژه درمقاطع مختلف زمانی

                      · پیش‌بینی زمان اتمام پروژه باتوجه به فعالیتهای انجام شده درهرمقطع زمانی

3-4 تهیه زمانبندی اجرای پروژه به منظور استفاده بهینه از زمان:

          هدف: استفاده بهینه از زمان جهت اجرای پروژه وكنترل روند انجام آن.

اقدامات انجام شده:

تعریف كل پروژه (اهداف و رویه‌ها ….)

ـ شناسایی فعالیتهای لازم جهت انجام پروژه

ـ تهیه زمانهای لازم برای هرفعالیت و زمان كل پروژه

ـ تهیه برگه‌های FMEA جهت تشخیص علل بالقوه بروز عیب

ـ ثبت آثار خرابی بوجود آمده و علل بوجودآورنده آنها در برگه‌های FMEA

ـ ثبت كنترلهائی كه باید جهت جلوگیری از بروز مشكل انجام شود.

ـ تهیه ماتریس CP بعنوان شناسنامه‌ای جهت اقدامات اصلاحی و پیشگیری

 نتایج بدست آمده:

درطرح كیفیت آورده شده است.

3-5- امكان‌سنجی اقتصادی پروژه

هدف: اطمینان از اقتصادی بودن انجام و یا ادامه پروژه

اقدامات انجام شده:

-         لیست قطعات ورودی و ضایعات ماشینكاری خروجی هرمرحله و تهیه فرمهای موردنیاز

-          محاسبه كل هزینه‌های مربوط به هرمرحله

-          میزان صرفه‌جوئی در هزینه‌ها جهت دو دوره سه ماهه اجرای SPC

-          محاسبه هزینه‌های انجام پروژه

 نتایج بدست آمده:

                      · پروژه ازنظر اقتصادی بودن مقرون به صرفه است.

3-6- ایجاد سیستم جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات

شامل ضایعات برگشتی از مشتری و تعداد مردودیها و دوباره كاریها می‌باشد.

هدف: به صفر رساندن ضایعات و حداقل كردن دوباره كاریها

اقدامات انجام شده:

-    دریافت قطعات برگشتی از مشتری و تهیه نظرات كارشناسان مربوطه جهت تهیه دلایل بوجود آمدن عیوب و انجام اقدامات اصلاحی

-          طراحی و مكانیزه كردن سیستم ثبت اطلاعات ایستگاههای كاری

نتایج بدست آمده:

                      · آمار ضایعات طی بهمن و اسفندماه (آغاز پروژه SPC) متوسط 10/81 درصد بوده

                      · آمار ضایعات پایان تیرماه (پایان فاز اول پروژه) 3/75 درصد بوده است.

3-7- آموزش كلیه پرسنل و افراد مرتبط با SPC

          هدف: رسیدن به سطح اطلاعاتی مطلوب پرسنل مرتبط با SPC

اقدامات انجام شده:

-         برگزاری كلاسها و جلسات آموزشی برای پرسنل و كارآموزان درگیر با پروژه

-          تهیه جزوات و اطلاعات مربوط به SPC

-          كنترل و نظارت بركار آموزش پرسنل و كارآموزان

نتایج بدست آمده:

فراگیری پروژه درسطح بالای اطلاعاتی برای پرسنل و كارآموزان SPC

3-8- شناسائی و مستندكردن مراحل انجام كار

هدف: شناسائی و مستندكردن مراحل انجام كار و تفكیك رده‌های مختلف، مشخصه‌های كیفی استكان تایپت و تعیین محدوده پذیرش و اهمیت آنها و مستندسازی این اطلاعات

اقدامات انجام شده:

-         تهیه O.P.C. از قطعه خام تا محصول نهائی

-          شناسائی و رده‌بندی مشخصه‌های كیفی محصول

 نتایج بدست آمده:

مشخص شدن سه رده اولویتی به شرح زیر:

رده A : مشخصه كیفی بسیار مهم دركیفیت محصول

رده B : مشخصه كیفی كه وجودش برای محصول اهمیت دارد و عدم وجود آن باعث معیوب شدن قطعه نهائی می‌شود.

رده C : مشخصه‌های بی‌اهمیت

3-9- ثبت تغییرات و تأثیرات تغییرات درفرایند

هدف: تشكیل ماتریس CP بعنوان تاریخچه‌ای از اتفاقات و اقدامات انجام شده

اقدامات انجام شده: خط استكان تایپت برای كاهش ضایعات انتخاب شد و پس از بررسی نتایج و تجارب حاصله spc را روی خطوط دیگری نیز اعمال خواهیم كرد.

3-10- تدوین دستورالعملهای لازم در SPC 

هدف: ارائه رویه‌ای جهت اطمینان از توانمندی فرآیند درامر تولید محصواتی مطابق با نیازمندیهای مشتری اقدامات انجام شده:

-         اطمینان از مهارت مسئول اندازه‌گیری

-          محاسبه قابلیت فرآیند

-          اطمینان از صحت عملكرد ابزار اندازه‌گیری

-          سیستم اقدامات اصلاحی پیشگیرانه

-          سیستم تحت كنترل درآورنده فرآیندهای خارج از كنترل

 نتایج بدست آمده:

سیستم را كاملاً تحت كنترل درآورده و پس از آن با انجام اقدامات لازم این حالت را تثبیت كرده و كاردرجهت بهبود می‌باشد.

3-11- تهیه و تدوین راهنمای استفاده از ابزارهای هفتگانه

 هدف: تنظیم و تشریح چگونگی استفاده از ابزارهای حل مشكل

اقدامات انجام شده:

كتاب هفت گام طلائی‌ حل مشكل تهیه شده است.

نتایج بدست آمده:

آشنائی بیشتر با مراحل كار SPC و حل مشكلات پیش آمده درحین كار

3-12- تهیه و بررسی آمار ضایعات:

هدف: این قسمت جهت كاهش ضایعات انجام می‌گیرد.

اقدامات انجام شده:

تهیه نمودارهای كنترلی و تجزیه و تحلیل در راستای كنترل خط تولید.

نتایج بدست آمده:

براساس این آمار متوسط درصد ضایعات ماشینكاری درخط تولید استكان تایپت طی دوماه پایانی سال 8 و 10% بوده است.

3-13- تهیه نمودار پاراتو و شناسائی مراحل اساسی منجر به ضایعات: (محل ایجاد ضایعات و علل ایجاد ضایعات)

هدف: اولویت‌بندی كار بر روی ایستگاههای كاری باتوجه درصد ضایعات آنها

اقدام: نمودارها پاتو برای محل ضایعات خط استكان تایپت، تعدادی قطعه به دستگاه تكمیل كادر داده شده و تعداد ضایعات ناشی از هریك از علل محاسبه شده است.

نتایج بدست آمده: معلوم شده كه مهمترین علت بروز ضایعات درتكمیل كار موقعیت STOP می‌باشد و همچنین علت بعدی وجود شیب دركف قطعه بود كه در دستگاه كفساب فیكسچر جدیدی برای رفع این عیب طراحی و نصب شد.

3-14- تهیه نمودار فرآیند علمیات:

هدف: اطلاع از چگونگی جریان مواد در ایستگاههای كاری خط انتخاب شده.

اقدامات انجام شده: برای این خط نمودار جریان فرآیند و نمودار فرآیند عملیات تهیه شده.

3-15- شناسائی حدود كنترلی مشخص‌های كیفی و تعیین مشخصات بحرانی:

هدف: تعین و شناسائی حدود كنترلی هریك از مشخه‌های كیفی

اقدامات انجام شده: مشخصات بحرانی قطعه استكان تایپت به شرح زیر استخراج گردیده است:

ردیف                     

1                           سختی ناحیه چیل                            حداقل 58HCR

2                           ترك                                           فاقد ترك

3                           مك و حفره و لب پریدگی                 فاقد

4                           زنگ زدگی                                   فاقد

5                           شعاع كره كف بیرون                        1905-2540 mm

6                           قطر خارجی قطعه                           23.79-23.80mm

7                           صافی سطح بدنه                             0.375 µm     

8                           صافی سطح كف                             0.15-0.45 µm

9                           ارتفاعی نهائی                                49.28- 49.78

3-16- مشخص كردن ابزار اندازه‌گیری و حصول اطمینان از دقت ابزار (تست IC):

هدف: شناسائی ابزار و اطمینان از عملكرد صحیح آنها و اطمینان از ثابت بودن شرایط فرآیند و عدم تأثیر ابزار و اپراتور درمقادیر مشخصه‌های كیفی

اقداما انجام شده:

-         مشخص كردن مشخصه كنترلی و تعیین محدوده ابزار

-          مشخص كردن ابزار كنترلی و تواتر كنترلی

 ده است.

نتایج بدست آمده:

آشنائی بیشتر با مراحل كار SPC و حل مشكلات پیش آمده درحین كار

3-17- تهیه نمودار RUN CHART و اعمال حدود USL و LSL

هدف: ثبت و تغییرات اثر آنها درفرآیند

          اقدامات انجام شده:

          تهیه RUN CHART برای مشخصه ضخامت كف درمرحله تكمیل كار دستگاههای كف ساب و مشخصه قله كف و اختلاف دور در میكروفینیش

نتایج بدست آمده:

         · در T8 پس از بررسی RUNCHART معلوم شد كه اسپندل 3 بیشترین ضایعات را تولید می‌كند كه نیاز به اقدام اصلاحی داشت.

                      · دركفساب هم پس از بررسی RUNCHART ها فیكسچر جدید طراحی و جایگزین فیكسچر قبلی شد.

                      ·در نمودار میله‌ای تهیه شده برای T8  حدود 90درصد بین حدود كنترلی و 10درصد بالای USL قراردارد.

3-18- تحلیل نمودار روند وشناسائی اقدامات اصلاحی

هدف: با كمك از تحلیل نمودارهای روند به شناسائی اقدامات اصلاحی درخط می‌پردازیم.

اقدامات انجام شده:

-         شناخت اصلاحات درخط

-          تحلیل نمودارها و دستیابی درحل مشكل

 نتایج بدست آمده:

با بررسی بعمل آمده بر روی نمودارهای روند متوجه شدیم كه T9 احتیاج به پیچ تنظیم كروی دارد كه با هماهنگی انجام شده اقدام اصلاحی بوجود آمد.

3-19- انجام اقدامات اصلاحی

هدف: رسیدن به بهبود مستمر

اقدامات انجام شده:

اصلاحات فراوانی انجام گرفته كه اهم آنها عبارتند از:

                      · اقدام اصلاحی روی فیكسچر جدید برای كفساب

-         افزایش عرض و ارتفاع كه استكان تایپت داخل آن قرار می‌گیرد.

-          تهیه كانال زیر كفشك به عرض 14

 3-20- تهیه نمودارهای كنترلی مناسب

هدف: می‌توان با استفاده از این نمودارها بمیزان زیادی بر روی فرآیند كنترل داشت.

اقدامات انجام شده:

-         ایجاد و طراحی نمودار XR CHART

-          ایجاد و طراحی نمودار PCHART

-          ایجاد و طراحی نمودار XS CHART

 نتایج بدست آمده:

* با برنامه‌ریزی درست و دقیق روزانه میتوانیم با انجام این نمودارها فرآیند را تحت كنترل خود بگیریم.

 

4-               نتایج بدست آمده از انجام پروژه SPC

        · 1- كاهش ضایعات و دوباره كاری‌ها طبق نمودارهای پیوست 

        · 2- كاهش میزان نوسانات محصولات و خدمات طبق نمودارهای پیوست 

   · 3- بالارفتن قابلیت اطمینان فرآیند، بطوریكه بر روی ماشین‌آلات با بیشترین درصد ضایعات درابتدای پروژه به PCR بیش از 2 دست یافته‌ایم. 

   · دراین بخش به ارائه برخی از نتایج حاصل از بكارگیری تكنیكهای كنترل فرآیند آماری (SPC) در واحد شماره یك پرداخته می‌شود. اهم نتایج بدست آمده به شرح ذیل می‌باشد. 

        · 1-4: كاهش میزان ضایعات فرآیند درخطوط تولید 

   · با اجرای تكنیكهای فرآیند آماری (SPC) و سیستمهای انگیزشی مربوطه ضایعات خطوط تولید به میزان قابل توجهی كاهش یافته است.  

        · جدول شماره 1- برای ضایعات فرآیند قبل و بعد از اجرای SPC و مقایسه آن با اهداف پایان سال

خط تولید

ضایعات فرایند قبل

از اجرای SPC 

هدف ضایعات برای پایان پروژه

ضایعات فرایند ابتدایی پروژه

استكان تایپت پیكان

10.81

1.5

1.17

انگشتی راست پیكان

1.45

0.8

0.79

انگشتی چپ پیكان

3.4

0.8

0.5

پایه انگشتی پیكان

 

0.5

0.16

        ·درادامه مقایسه عملكرد پروژه SPC با برنامه، نمودار پاراتو ضایعات فرآیند قبل و بعد از اجرای SPC

        · و نمودارهای مقایسه‌ای ضایعات درخطوط تولید آورده شده است.

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                         ردیف

آشنایی با شركت شتاب كار .................................................................................

تاریخچه پروژه SPC در شركت شتاب كار...........................................................

مراحل انجام كار..................................................................................................

1-3 فصل اول ـ مفاهیم كلی.................................................................................

2-3 فصل دوم ـ مراحل پیاده‌سازی.......................................................................

3-3 فصل سوم ـ‌ نمودارهای كنترلی......................................................................

4-3 فصل چهارم ـ جمع‌بندی ـ نمودار و جدول....................................................

نتایج بدست آمده.................................................................................................

 

عمومی و آزاد