شاخص های بورس اوراق بهادار

مقدمه

یكی از الزامات اساسی برای ره پیمودن به سمت توسعه و پیشرفت ، توجه به سرمایه و سرمایه گذاری است و در لوای سرمایه گذاری است كه امور دیگر مانند افزایش تولید ، افزایش رفاه و ایجاد اشتغال محقق خواهد گردید. بورس اوراق بهادار ، یكی از عناصر اصلی در بازار سرمایه هر كشور است و شاخص به عنوان یكی از ابزارهای اصلی در جهت شناسایی بورس به شمار می رود . مقاله حاضر در راستای اهمیت شاخص بازار بورس ، به توضیحاتی در  این زمینه پرداخته است .

سرمایه به عنوان یكی از نهادهای مهم تولید، در كنار دیگرنهادهای تولید مثل نیروی كار، منابع طبیعی، فن آوری، مدیریت و فرهنگ از اهمیتی فراوان برخوردار است. پویایی بازار سرمایه هر كشوری نشان دهنده وضعیت این نهاد مهم تولید و نشان گر درصد توسعه یافتگی آن كشور است. بورس اوراق بهادار تهران به عنوان مهمترین و اساسی ترین بازارهای سرمایه ایران، فعالیت خود را از دهه 1340 آغاز نموده و تا به حال راه پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است.

یكی از معیارهای مهم در ارزیابی مالی كشورهای مختلف چگونگی وضعیت شاخص است. بورس تهران اگرچه سابقه ای دیرینه (متجاور از چهاردهه) دارد، تنها از سال 1368 به محاسبه شاخص كل قیمت و از سال 1376 به بعد به محاسبه شاخص های فرعی دیگر پرداخته است.

متن حاضر به بررسی پرداخته است از جمله موضوعاتی كه مورد بررسی قرار گرفته است. كلیاتی در مورد بازارهای مالی و ابزارهای مورد معامله در آنها، بررسی شاخص در سطح بین الملل و بررسی شاخص سهام در بورس تهران می باشد.

1- ابزارهای بازاز پول مثل : اوراق خزانه قراردادهای بازخرید

2- ابزارهای بازار سرمایه، مثل اوراق سهام و قرضه

3- ابزارهای شفته : اوراق اختیار و تاخت

ابزارهای قابل معامله

طبقه بندی كلی بازارها و ابزارهای مالی

    دارائیهای مالی

سرمایه گذاری غیرمستقیم

(صندوق های سرمایه گذاری)

(در بازارهای سازمان یافته)

بازار پول

تقسیم بندی های بازار سرمایه

بازار سرمایه

از نظر سررسید ابزار مورد معامله

از نظر عمر ابزار مورد معامله :

1- بازار اولیه : بازاری كه در آن وام گیرنده اوراق بهادار جدیدی را منتشر می كند و در ازای وجه نقد به سرمایه گذار (خریدار) می فروشد.

2- بازار ثانویه : بازاری كه در آن اوراق بهادار منتشره در بازارهای اولیه داد و ستد می شود، مثل بازار بورس

3- بازار سوم : شامل كلیه بازارهای خارج از بورس است كه در آن اوراق بهاداری كه در بورس پذیرفته شده اند، داد و ستد می شوند.

4- بازار چهارم : هنگامی كه به وجود می آید كه دو سازمان بزرگ (افراد ثروتمند) بدون دخالت كارگزار اوراق بهاداری را مستقیماً معامله می كنند.

بنابراین در بحث مربوط به شاخص ها در این جا بازار بورس و اوراق سهام و قرضه مد نظر هستند.

شاخص :

واژه شاخص (index) به معنای نمودار، نماینده، نشان دهنده و نمایاننده می باشد. از نظر كاربری شاخص كمیتی است كه نماینده چند متغیر همگن می باشد. شاخص وسیله ای برای اندازه گیری و مقایسه پدیده هایی است كه دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند. بنابراین بر مبنای شاخص می توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یك دوره بررسی نمود.

شاخص های بازار اوراق بهادار

معمولاً شاخص های بازار اوراق بهادار مربوط به سهام و اوراق قرضه هستند. با توجه به اهمیت و كاربرد فراوان شاخص های سهام، تمركز بیشتری بر شاخص های مذكور خواهیم داشت. متداول ترین سؤالی كه در خصوص بازارهای سهام پرسیده می شود این است كه وضعیت بازار امروز چگونه است؟ برای پاسخ به این سؤال نیاز به گزارش تركیبی از عملكرد بازار است كه به صورت میانگین ها و شاخص را نشان داده شده است. به خاطر تعدد زیاد بازارهای سهام (اعم از داخلی و خارجی) شاخص های متعددی برای بازار سهام وجود دارد كه در این بخش روش های محاسبه و مهمترین شاخص ها بررسی می شود.

شاخصهای قیمت سهام

شاخصهای قیمت سهام در تمامی بازارهای مالی دنیا، به مثابه یكی از مهم‌ترین معیارهای سنجش عملكرد بورس اوراق بهادار ، از اهمیت و توجه زیادی برخوردارند. شاید مهم‌ترین دلیل این توجه روزافزون ، این امر باشد كه شاخصهای مزبور از تجمیع حركتهای قیمتی سهام تمامی شركتها یا طبقه خاصی از شركتهای موجود در بازار بورس ، به دست می‌آیند و در نتیجه بررسی جهت و اندازه حركتهای قیمتی را در بازار سهام ، امكان‌پذیر می‌سازند. در واقع گسترش نظریه‌ها و نوآوریها مالی در یكی دو دهه اخیر بر پایه نقش محور ی توجه به حركت عمومی بازار به چند دلیل مفید و مهم است :

1- كاربرد اصلی و عمده شاخصها ، محاسبه بازدهی كل بازار، یا عناصر مشخصی از بازار در یك دوره معین ، و استفاده از نرخهای بازده محاسبه شده به مثابه مبنایی برای قضاوت درباره پرتفویهای مختلف است .

2- شاخصها همچنین برای توسعه و ایجاد پرتفوی شاخصی به كار می‌روند . برای اكثر مدیران سرمایه گذاری ، معمولا كسب بازدهی فراتر از بازدهی بازار در طولانی مدت و به طور مداوم مشكل می‌باشد .در این صورت یك راهكار ساده ، سرمایه‌گذاری در پرتفویی است كه قابل رقابت با پرتفوی بازارمی‌باشد . این ایده منجر به ایجاد صندوقهای شاخصی شده است كه هدف آنها پیگیری عملكرد شاخصهای مشخص بازار ، در طول زمان می‌باشد . 

3- قیمت سهام ، اغلب بیانگر انتظارات بازار از وضعیت اقتصادی شركتهاست . از این رو شاخصهای بازار نمایانگر وضعیت و عملكرد آتی كل اقتصاد می‌باشند . تحلیلگران اوراق بهادار ، مدیران پرتفوی و سایر متصدیان اقتصادی ، از شاخصهای بازار ، برای بررسی متغیرهاییكه حركت كل قیمتهای سهام را تحت تاثیر قرار می‌دهند ، استفاده می‌كنند . برای مثال میتوان به تحلیل رابطه بین بازده سهام یا اوراق قرضه در ایالات متحده ، ژاپن و المان اشاره كرد . 

4- سایر گروههای علاقمند به شاخصها ، تحلیلگران فنی هستند . آنها بر این باورند كه " تغییرات تاریخی قیمتها " می‌تواند برای پیش‌بینی حركات آتی آنها استفاده شود . برای مثال ، به منظور پیش‌بینی حركات قیمتی سهام در آینده، آنها نمودار قیمت و حجم تغییرات شاخصهای بازار  سهام ، همانند شاخص داوجونز را ترسیم می‌نمایند.