حسابداری بین الملل (بررسی رویكردهای مختلف حسابداری در حال حاضر)

گزارش عملكرد مالی

صورت سود و زیان

در ادبیات حسابداری بین المللی، كشورهای جهان از لحاظ حسابداری به دو هسته و یا طبقه اصلی تقسیم می شوند :

1- كشورهای آنگلوساكسون نظیر آمریكا، انگلستان، كانادا، استرالیا

2- كشورهای اروپایی مانند فرانسه، آلمان، بلژیك، ایتالیا (غیرا از انگلستان بقیه كشورهای اروپایی)

در كشورهای آنگلوساكسون، اقتصاد آزاد، نیروی بازار (بازار سرمایه) عامل تعیین كننده در حسابداری است، در مقابل در كشورهای اروپایی، فرآیندهای قانونی بر حسابداری حاكم هستند. از آنجا كه كشورهایی كه عمدتاً هدایت هیأت استانداردهای بین المللی حسابداری را به عهده دارند، چهار كشور آمریكا، انگلستان، كانادا و استرالیا می باشند می توان گفت حسابداری پیشرفت خود را مرهون كشورهای آنگلوساكسون بوده است. هدف اصلی حسابداری اندازه گیری سود است. زیرا سود همان بازده­ی سرمایه (سرمایه گذاری)  است. در زمان قبل از انقلاب صنعتی یعنی زمانی كه تئوری سنتی مالك- مدیر حاكم بود. هدف از (اندازه گیری) تعیین سود تنها محاسبه سود بود، به عبارتی تنها مدل سنتی معاملاتی حاكم بوده و خصوصت كیفی قابل اتكاء بودن رایج بود. اما بعد از انقلابی صنعتی، هنگامی كه تئوری تفكیك مالكیت از مدیریت مطرح گردید. به ویژه در شرایط تورمی بعد از آن رفته رفته خصوصیت كیفی مربوط بودن بیشتر مورد توجه قرار گرفت و رویكرد نوینی با عنوان رویكرد نگهداشت سرمایه مطرح شد. كه ضعف اصلی آن، غیرقابل اتكاء بودن ارزشهای جاری می بود. لذا موازنه ای بین این دو خصوصیت كیفی به عنوان یك راهكار در نظر گرفته شد. و روشهای فعلی حسابداری، تركیبی از رویكردهای معاملاتی و نگهداشت سرمایه به شمار
می روند.

رویكرد معاملاتی :

در این رویكرد، عامل اصلی شناخت درآمدها و هزینه ها، انجام معاملات و سایر رویدادهای مالی مشابه است. به عبارتی زمانی شناسای عناصر سود در صورتهای مالی باید به روشنی تعریف شود. در این رویكرد، تغییرات ارزش داراییها و بدهیها، تنها در صورتی كه منتج از معاملات و سایر رویدادهای مشابه باشد مورد شناخت قرار می گیرد و در مواردی كه ارزشها و داراییها در پایان دوره مالی به دلیل تغییر ارزش، تعدیل شوند. این تعدیل انحراف از رویكرد معاملاتی مطلق محسوب شده و به سمت مفهوم حفظ (نگهداشت) سرمایه می رود.

رویكرد نگهداشت سرمایه :

این رویكرد، كه رویكردی نوین در حسابداری به شمار می رود. سود را ماوالتفاوت حقوق صاحبان سرمایه (خالص داراییها) در پایان دوره نسبت به اول دوره می داند. با فرض اینكه موارد مرتبط با آورده و ستانده صاحبان سرمایه حذف گردد. ارائه صورت سود و زیان جامع یكی از مصادیق این مفهوم می باشد.

شكل صورت سود و زیان

در استانداردهای حسابداری، معمولاً سرفصل های اصلی كه باید افشاء شود، مشخص می گردد و یك شكل خاص برای صورتهای مالی اجباری نمی شود. شكل زیر به عنوان یك نمونه برای راهنمایی ارائه می شود، (سرفصل های اصلی كه باید افشاء شود تا علامت ستاره مشخص گردیده است) :

نام شركت

صورت سود و زیان

برای دوره مالی منتهی به ....

 

ریال

 

ریال

* فروش خالص / درآمد ارائه خدمات

 

 

×××

- ب.ت.ك. فروش رفته / ب.ت. خدمات ارائه شده

 

 

(×××)

سود ناخالص (ناویژه)

 

 

×××

- هزینه های عملیاتی :

 

 

 

هزینه های فروش، اداری و عمومی

(×××)

 

 

± خالص سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی

×××

 

(×××)

* سود عملیاتی

 

 

×××

* - هزینه های مالی

×××

 

 

* ± خالص سایر درآمدها و هزینه های غیرعملیاتی

×××

 

×××

سود ناشی از فعالیت های عادی قبل از مالیات

 

 

×××

*- مالیات

 

 

(×××)

*سود خالص فعالیت های عادی / سود قبل از اقلام غیرمترقبه

 

 

×××

*± اقلام غیرمترقبه

(×××)

 

 

± اثر مالیاتی اقلام غیرمترقبه

×××

 

 

 

 

 

(×××)

*سود خالص

 

 

×××

تعاریف

درآمد عملیاتی :

عبارت است از افزایش در حقوق صاحبان سهام، به جز موارد مرتبط با آورده صاحبان سرمایه كه از فعالیت های اصلی و مستمر واحد تجاری ناشی شده است. مانند درآمد فروش كالا و ارائه خدمات و یا استفاده دیگران از داراییهای واحد تجاری مانند سود سهام، درآمد حق امنیاز و سود تضمین شده در صورتیكه جزو فعالیت های اصلی و مستمر باشد. این درآمدها بر طبق استاندارد شماره (3) به ارزش منصفانه ما به ازای دریافتی یا دریافتنی اندازه گیری می شود.

هزینه های عملیاتی :

در استانداردهای حسابداری، تعریف خاصی از هزینه های عملیاتی وجود ندارد ولی به قرینه درآمدهای عملیاتی می توان گفت : هزینه های عملیاتی، هزینه های مرتبط با درآمدهای عملیاتی و ناشی از فعالیت های اصلی و مستمر است. كه نمونه های آن هـ اداری و تشكیلاتی. هزینه توزیع و فروش ، هزینه مطالبات مشكوك الوصول، هزینه استهلاك و ... می باشد.

نمونه هایی از سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی به شرح زیر می باشد:

فروش ضایعات، سود فروش مواد اولیه، هزینه های جذب نشده در تولید، ضایعات غیرعادی تولید، زیان كاهش ارزش موجودیها، خالص كسری و اضافی انبار

سود (زیان) عملیاتی :

حسابداری