پیدایش و سیر تحول شهرهای جدید

سابقه شهرهای جدید

 اگر منظور از طراحی شهرهای جدید را ایجاد نظامی از پیش فكر شده برای نحوه استقرار كاربریهای شهری و نحوه ارتباط بین آنها در كل مجموعه و نیز نحوه ارتباط این نظام در چهارچوبهای وسیعتر ناحیه ای وملی فرض كنیم ، این امر سابقه ای طولانی دارد . به طور كلی شهرهای جدید در بیشتر دوره های تاریخی ، بویژه از زمانی كه شهر نشینی شروع شد ، در اقصی نقاط دنیا طراحی و احداث شده اند احداث این شهرها در مورادی به مثابه برنامه ای برای تحقق بخشی از سیاست  حكومتها بودهاست ، كه در این زمینه می توان از شهرهای جدید بابلی و آشوری در بین النهرین ، موهنجودارو در ایندوس ، كاهن در مصر ، میلیتوس ، اولین توس و پرینس در یونان وتعدادی مراكز شهرهای جدید در افریقا نام برد . در قرون وسطی گروههای مذهبی و پادشاهان، شهرهای جدید در آفریقا نام برد . در قرون وسطی گروه های مذهبی و پادشاهان ، شهرهای جدید بسیاری را ساخته‌اند . در عصر رنسانس نیز معماران و برنامه ریزان چنین شهرهایی را ایجاد كرده اند كه از آن میان میتوان از اسكارموزی نام برد . همچنین پس از كشف آمریكا توسط كریستف كلمب، در سال 1492 در سال جنوبی جزایر اسپانیولی شهر جدیدی ساخته شد . در ایران نیز پادشاهان در گذشته های دور شهرهای جدید  معتددی را احداث كرده اند كه از آن میان می توان از تخت جمشید و نیشابور نام برد .

 در دولت شهرهای یونان نیز ، هدف اصلی از طراحی شهر، ایجاد سكونتگاهی با اندازه جمعیتی مشخص و ایجاد نظامی كه در برگیرندة كلیه فعالیتهای مذهبی – سیاسی و اقتصادی شهروندان باشد بوده است .

 شهرهای دفاعی دوره رنسانس گویای تفكر طراحان جهت ایجاد نظامی برای شكل گیری شهر است طراحی شهرهای آرمانی در قرن نوزدهم از سوی تخیل گرایان ، به بحث ایجاد سكونتگاههای مطلوب و تخیلی بشر دامن زد .

 در حقیقت ، نیاز به ایجاد شهر جدید در دوره های انتقالی برای تحول جامعه است و هر موج شهر جدید ، بیانگر كوششی جهت توسعه ساختاری جدید برای جامعه است كه می تواند با مبنای اقتصادی نیز تغییر یافته تطابق داشته باشد بنابراین شهرهای جدید پیش نمونه هایی برای تجدید ساختار و نوسازی شهرهای بزرگ هستند .

 بدین ترتیب تا اواسط قرن حاضر معیار اصلی طراحی شهرهای جدید ، اندازه معین تمام عناصرشهری آن بوده است . كلیة شهرهای آرمانی قرن نوزدهم و باغشهرهای اوایل قرن معاصر نیز از اندازة معینی برای تمامی عناصر شهری پیروی می كردند . از اواسط قرن حاضر در طراحی شهرهای جدید تجدید نظری اساسی شده است كه هدف مناسبی برای فعالیتهای متنوع افراد و توانایی رشد و تحول پذیری آنان بوده است ، بدین ترتیب شهرهای جدید امروزی با گذشته اختلاف دارد چون امروزه شهرهای جدید ابتدا طراحی و سپس احداث می شود ،بنابراین ایده هاورد كه در سال 1898 طرح شد با توجه به تحولات عینی هر كشوری ، تغییر بسیاری كرده است این شهرها در بسیاری از كشورهای دنیا اعم از سرمایه داری ، سوسیالیستی سابق و جهان سوم احداث شده است .

نظام شهری وشهرهای جدید در ایران

 تحولات شهرو شهرنشینی در ایران

 كشور ایران ، پیش از 1300 هـ . ش از نظام شهری و شهر نشینی مطلوبی برخوردار بوده است و گرچه با بررسی متون و منابع مختلف می توان به چگونگی آن پی برد ، به علت عدم وجود آمار و اطلاعات لازم نمی توان كمیت آن را به طور كامل دریافت در هر حال  در زیر به طور مختصر به نظام شهری و شهر نشینی كشور اشاره می شود .

محققین هر كدام از 1229 شمسی به بعد آمارهایی از جمعیت شهرنشینی ایران ارائه داده اند كه مستند ترین سند ، جمعیت ایران را در سال  1279 شمسی (1900) 9 میلیون و 860 هزار نفر وجمعیت شهر نشین را 2میلیون و 33 هزار نفر ذكر می كند برابر این ارقام ، در ایران تعداد شهرها 99 عدد ضریب شهرنشینی 500 هزار نفری ، سه شهر 100 تا 500 شهر 10 نفری هفت شهر 50 تا 100 هزار نفری چهارده شهر 20 تا 50 هزار نفری ، 33 شهر 10 تا 20 هزار نفری و 42 شهر 5تا 10 هزار نفری وجود داشته است . اما در سلسله مراتب شهری تعادل نسبی برقرار بوده است چنانچه با ترسیم رگرسیون خطی به گذشته جمعیت شهری كشور توجه كنیم رد سال 1247 شمسی (1868) جمعیت شهر نشین معادل یك میلیون نفر به دست می آید كه رشد سال انه آن در دوره 1247-1279،9/2 درصد می شود با وجود آنكه كشور ایران تا پیش از 1335 شمسی آمارگیری رسمی نداشته است می توان گفت كه نظام شهری كشور طی سالهای 1247 تا 1335 ، از همگونی نسبی برخوردار بوده است و تعادل در شبكه و نظام شهری وجود داشته و هیچ شهری بر دیگری برتری نداشته است در این دوره شبكه شهری كهكشانی می باشد یعنی هر شهر مسئول خدمات رسانی وب رقراری ارتباط با روستاهای تحت نفوذ خویش بوده و توسعه دورن زا و پایدار شهری نیز وجود داشته است .