جنبشهای اسلامی معاصر

__________________________

 وقوع انقلاب اسلامی در ایران مهمترین عامل رشد فزاینده گروههای اسلامی در جهان عرب دهة‌1980 است. گرچه جنبش اسلامی با تأسیس اخوان المسلمین توسط حسن‌البنا در 1928 به شكل سازمانی در مصر و دیگر كشورهای عربی شروع به رشد كرد اما سركوب این سازمان توسط رژیمهای عرب و علاوه بر آن خط مشی ملاحظه كارانه رهبران آن در قبال قدرت سیاسی حاكم از جاذبیت جنبش اخوان المسلمین كاست.

وجود انشعاب‌ها و شكاف‌های متعدد در اخوان المسلمین و ظهور جریان‌های نوپای اسلامی از میان آنها این مسئله را ثابت می‌كند كه جوانان طرفدار گرایش اسلامی با تأثیر پذیرفتن از الگوی انقلاب ایران روش قهر‌آمیز در برابر رژیمهای حاكم را در پیش گرفتند.

وقوع انقلاب اسلامی در ایران و ظهور گروههای اسلامی در سراسر جهان اسلام در دهة‌ 1980 باعث شد تا محققان و روزنامه نگاران ، كتابها و مقالات متعددی پیرامون رستاخیز اسلامی معاصر و جنبش‌های اسلام‌گرا به رشتة‌ تحریر درآورند.

جنبش اخوان المسلمین اصولاَ باید زائیدة‌ اوضاع سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر مصر در پی و از سویی دیگر بر یك ؟ مسلمانان در برابر استعمارگران غرب كه كشورهای اسلامی را مورد تجاوز قرار داده است. دوره‌ای كه اصول قرآن مورد ملاحظه قرار می‌گرفت و اسلام تنها ملیت محسوب می‌شود. به نظر او بین جوامع كنونی اسلامی و اسلام واقعی فاصله‌ای بود كه این فاصله موجب عقب ماندگی امت یا جامعه مسلمانان شده بود. همچنین او معتقد بود كه مإموریت اخوان المسنلیمن این است كه انسان ةا را به سوی حقیقت هدایت كند ،‌ابناء بستر را به راه خدا فراخوانده و تمامی جهان را با نور اسلام روشن نماید.

جامعة‌ اخوان المسلمین در طی سالها گسترش پیدا كرد،‌ فعالیتش گسترده شد و در صحنة‌ سیاست جهانی نقش عمده‌ای بازی می‌كرد. اما با توجه به اتفاقاتی كه افتاد(‌در این جا مجال شرح آنها نیست) ،‌طی دستوری در سال 1948 منحل شد. انحلال اخوان المسلمین در پی این بود كه جامعه در تدارك یك انقلاب قریب الوقوع است. همچنین به دلیل برخوردهای نوینی كه از 1945 مصر به لرزه درآمده بود،  نقش اخوان المسلمین  از دیدگاه دولت مهم‌ترین خطر بالقوه تلقی می‌شد.

به طور كلی بعد از تحولاتی كه صورت گرفت از جمله ترور حسن انبیاء و بسیاری از مسائل دیگر اخوان المسلمین چاره‌ای جز تأكید بیشتر بر عملیات زیر‌زمینی نداشت،‌ولی در عین حال روابط گوناگونی با سایر سازمان‌های مخفی و گروههایی كه در صدد ایجاد تغییراتی در مصر بودند برقرار نمود. تا اینكه بهتر بتوانیم تإثیر انقلاب ایران را بر تحولات این كشورمورد بررسی قرار دهیم.

مصر از جمله كشورهای مسلمانی بود كه بیش از یك قرن و نیم هدف حملات نیروهای ضد انسانی استعمارگران قرار گرفته بود. بیداری در این كشور بیش از هر كشور عربی دیگر صورت گرفت. جنبش انقلابی ایران با محتوای اسلامی‌اش محرك جدیدی برای بیداری گروههای اسلامی در مصر بود.

مراكز فعالیت‌های اسلامی در مصر بدین ترتیب بود:

الف) ‌مراكز رسمی

ب) ‌وزارت اوقاف

ج)‌ مسجد- دانگشاه الازهرا و مراكز وابسته به آن – مجمع بررسیهای اسلامی – آموزشگاه‌های یعنی الازهر

د)‌ سازمان‌ها و انجمن های مذهبی

ه‍‌)‌ جمعیت‌های مذهبی – دانشگاهها و مساجد

دانشگاهها مراكز اصلی و اساسی پیدایش نهضت‌های اسلامی و انقلابی است. بزرگترین جمعیت اسلامی مصر همان جمعیت‌ اخوان المسلمین بود كه در مورد آن مبحث شد.

انقلاب ایران همة‌ مراكز مذهبی مصر را به تكاپو و فعالیت‌ انداخته‌ و آنها را به مطالعه و بررسی قیام مسلحانه و ایجاد تشكیلات و تكوین مسأله رهبری واداشته بود.

فهرست مطالب

مقدمه                                                                                       

فصل اول:

مصر مهد بنیاد گرایی اسلامی                                                           

نمونه هایی از پی آورد انقلاب ایران در مصر                                     

فصل دوم:

الجزایر                                                                                  

مراكش                                                                               

سودان                                                                                   

لیبی                                                                                      

تونس                                                                                   

نتیجه گیری                                                                             

فصل سوم:

فهرست منابع و مآخذ