بررسی نگرانی با موقعیت های استرس زای زندگی در بین دانشجویان

نگرانی[1] پدیده است شگفت انگیز که تقریباً همه ی ما با آن آشنا هستیم و می توان گفت به اندازه ی تاریخ بشر قدمت دارد هرگاه بشر خود را با عامل تهدید کننده ای (خیالی یا واقعی) مواجه دیده احساس نگرانی را در خود تجربه نموده است اگر چه این برداشت که نگرانی تا حدی ضروری است غیر معمول نمی باشد ولی اکثر ما ترجیح می دهیم که از نگرانی بپرهیزیم.گاهی اوقات این واهمه وجود دارد که در صورت متوقف کردن نگرانی احتمال رخ دادن اتفاقی ناگوار که فکرش ما را به خود مشغول ساخته بیشتر می شود افراد نگرانی یک سری از نمایشها و داستان های خیالی مصیبت بار را در ذهن خود ایجاد نموده و می پرورانند و سعی می کنند که عواقب وپیامدهای آنها را نیز تصور کنند و مورد مداقه قرار دهند آنها ممکن است همچنین سعی نمایند که دشواریها و مشکلات مربوط به مصیبت مورد نظر را به طور ذهنی مرتفع سازند و تدابیری برای اجتناب از آنها یا آماده سازی خودشان جهت مقابله با آنها بیاندیشند نگرانی ممکن است دارای یک سیر طبیعی دورانی باشد.نگرانی از جمله موضوعاتی است که سابقه طولانی را در ادبیات روانشناسی دارا نیست و عمدتاً با واژه هایی چون اضطراب ترس  دلهره و ... معادل فرض شده است.بروکوک[2] (1985) نگرانی را تلاشی برای حل مسئله تعریف می کند که طی این فرایند، توالی افکار نگران کننده به وسیله ی محرکی ترس آور شروع می شود و در این فرایند فعالیت فکری حل مسئله برای پیشگیری از بروز حادثه ای نامطلوب در آینده برای سازگاری با آن دنبال می شود.زندگی بشر طی قرون متمادی دستخوش تغییرات و دگرگونی هایی بوده است که گاه در کنترل انسان و گاه خارج از کنترل او بوده است و به نحوی سازگاری و آرامش آدمی را به هم زده و منشاء را به دنبال داشته است.

افراد جامعه کنونی بیش از پیش نسبت به استرس و پیامدهای آن هوشیار شده اند . بزرگسالان ، نوجوانان و حتی کودکان از آلودگی محیط زیست امکان وقوع یک جنگ هسته ای به پایان رسیدن منابع طبیعی وجوه اافزوده های غذایی و مواد سرطان زا و .... سخن می گویند و تمامی اسائل بخشی از زندگی روزمره را تشکیل می دهند . زندگی عصر ما چنان است که در اغلب خانواده ها پدر و مادر هر دو باید کار کنند تا بتوانند هزینه ای روز افزون را تامین نمایند . طلاق افزایش یافته ، ازدواج مجدد هم امری نا ممکن نیست افزون رسانه های گروهی ، افراد به مشاهده ی صحنه های جنگ خشونت ، تخریب ، بی رحمی و مرگ و کشتار عادت داده اند (استوا[3] ، 1998)

استرس یکی از مفاهیم مهم در مطالعه روانشناسی و بهداشت روانی به شمار می آید و به کفیات گوناگون در زندگی اطلاق می شود و به عنوان علل بسیاری از درد ها ، ناراحتی ها و بیماری ها و بیماری ها تلقی می شود . مردم عادی آن را پدیده ای رنج آور و ناخوشایند ، پزشکان مسئله را از دید واکنش های فیزولوژیک روانپزشکان بنا را بر فشارهای عصبی و به کار بردن مکانسیم های سایکوفیزیولوژیک و بالاخره روانشناسان آن را تغییر رفتار و حالات هیجانی و بحرانی می دانند (اتکینسون[4] ، ترجمه براهنی ، 1368 )

مطالعه استرس به عنوان احساس حاصل از ارزیابی موقعیتی به عنوان فشار یا اضافه باری به منابع روانشناختی ، مطالعه چگونگی تعادل بین جسم و روان است . محققان بر این نکته توافق دارند که ما را در وریطه ی یک همه گیری استرس هستیم که باعث بیماری و حتی مرگ می شود . اما درباره ی چگونگی تعریف استرس توافق کمتری دارند . تعریف استرس دشوار است . نظریه پردازان مختلف این اصطلاح را به شیوه های مختلفی بکار برده اند . یکی از شیوه های رایج تعریف استرس در نظر گرفتن آن به عنوان محرک است . توماس هوامز[5] (1979) استرس را واقعه محرکی که لازم است فرد با آن سازگار شود تعریف کرد . بنابراین استرس به عنوان یک محرک ، هر موقعیتی است که در خواست های غیر معقول و فوق العاده را داشته و نیازمند تغییر در الگوی زندگی جاری فرد باشد (هولمزو راهه[6] 1976) یکی از مسائلی که در کاهی استرس به نحوی موثر است دینداری افراد است . نقش دین در رابطه با بهداشت و شفا از قرون بسیار دور شناخته شده است. در طول هزاران سال دین و پزشکی در مداوا و کاهش رنجهای انسان شریک یکدیگر بوده‌اند (ساچمن و ماتیوز، 1998) متخصصان بهداشت روانی نیاز دارند که از اثرات مثبت دین آگاه شوند. تئوریهای آسیب شناختی و روان درمانی سکولار هستند و به دین به عنوان عاملی برای سلامت نپرداخته‌اند. در حقیقت در سالهای ابتدایی دین را به عنوان یک عامل ضد‌بهداشتی معرفی کردند. در حالیکه فقط دین بیرونی است که با جنبه‌های ناسالم زندگی ارتباط دارد ولی دین درونی شده و اعتقادات قلبی و واقعی به طور مؤثر  و مثبتی بر بهداشت روان اثر می‌گذارد (نیکویی، 1383)

نکات بسیاری چه از نظر عوامل بیرونی و چه از نظر عوامل درونی وجود دارند که اکثراً شرایط ناخوشایند جدیدی در زندگی فرد بوجود می آورند و بر اساس همان زمینه های موجود فرد را تحت تاثیر قرار داده و آرامش درونی فرد را مختل می سازد همچنین در سنین جوانی مسائل مهمی نظیر نگرانی مطرح هستند که بهداشت روانی فرد را تحت تاثیر قرار می دهند.علیرغم وجود استرس برخی مردم در برخورد با شرایط سخت و دشوار فشارزا خود مقاومت نشان می دهند و دچار عواقب اسفبار استرس نمی گردند حال آنکه برخی دیگر تحت همان شرایط ابراز عجز و ناتوانی می کنند و نشانه های بیماری از خود بروز دهند. استرس به سه مفهوم در نظر گرفته شده است (الهه میرزایی ، 1378 ) در یک رویکرد ، تمرکز بر محیط معطوف است و استرس به عنوان محرک توصیف شده است که شامل واقعه یا رشته ای از شرایط ویژه به عنوان مثال ، زمانی که فرد می گوید شغل من بسیار پر استرس است از همین دیدگاه به مفهوم استرس نگاه کرده است . وقایع و شرایطی تهدید کننده یا زیان بخش اند و در نتیجه احساس تنش ایجاد می کند ، استرس زا خوانده می شود .