گزارش کارورزی بررسی سیستم بانک ملی

تاریخچه:

قبل از بررسی تاریخ و پیشینه تاسیس بانک ملی ، بصورت خلاصه مروری بر نحوه پیدایش بانک و بانکداری در ایران می پردازیم.

در عصر صفویه صرافی هایی معتبر در ایران سامان یافته بودند که با سقوط دولت صفوی و نظام اداری اصفهان از هم پاشیدند . در دوره قاجاریه عده ای صراف با یک نظام عقب مانده متناسب با دیگر نمادهای حکومتی عمدتا بروات با بهره گزاف و حواله پول از ثمری به ثمر دیگر در ازای دریافت کارمزد مشغول بکار بودند .که این حوالجات در حکم اسکناس بوده و بیچک نامیده می شود فکر تاسیس در بین متفکران و سرمایه داران ایران از جمله میرزا ملک خان و حاج امین الغرب که از بین متفکران و روشن فکران دوره ناصر الین شاه بودند شایع بود .سر انجام در سال 1267 شمسی یک موسسه انگلیسی بانک جدید شرق را در ایران  تاسیس نموده که منجر به  تاسیس بانک شاهنشاهی گردید و امتیاز نشر اسکناس را در ایران به دست آورد و بدین ترتیب بانک شاهنشاهی عرضه پول و سرمایه و بانکداری در ایران شد و این سر آغازی شد برای فعالیت بانکداری در ایران  شد.

با این مقدمه به روز تاسیس بانک ملی و تحولات مربوطه می پردازیم.

اندیشه تاسیس بانک ملی در ایران به عهد قاجاریه باز میگردد که میرزا ابراهیم خان معلون الدوله وزیر تجارت وقت قصد داشت بانک فلاحتی با سرمایه خود ایرانیان افتتاح نماید که متاسفانه صورت خارجی به خود گرفت در شهریور 1309 وزارت مالیه وقت قانونی را از تصویب گذراند که به موجب این قانون وزارت مالیه از سال 1309 تا ده سال می بایست هر سال مبلغی که کمتر از پانصد هزار تومان نمگیردید را برای تشکیل بانک فلاحتی به بانک ملی پرداخت نمودند در این قانون ذکر شده بود که اهمیت بانک فلاحتی شاید از ایجاد بانک ملی کمتر نباشد و برای یک مملکت  ملی جزء واجبات شمرده میشود .

در ماده سوم قانون مزکور پیش بینی شده بود هر گاه دامنه معاملات صندوق فلاحتی توسع یابد موسسه مزبور تبدیل به بانک مستقل خواهد شد.در مواردی از این قانون نیز در حوزه فعالیت شعبه فلاحتی معین شده بود.

در فاصله سالهای 1309 تا 1312 دامنه فعالیت مثبت و معاملات شعبه فلاحتی با همت و تلاش  معدود کارکنان ، این شعبه ارتقاء پیدا کرد و به همین منظور بانک ملی پیشنهاد تاسیس بانک فلاحتی ایران را به هیات دولت ارایه داد که نهایتا در تاریخ 21/3/1312 اجازه تاسیس بانک فلاحتی و صنعتی یا سرمایه اولیه بیست میلیون ریال در مجلس شورای ملی تصویب گردید .

به لحاظ کمبود نیروهای انسانی متخصص در ایران کارکنان اولیه بانکها از بین مستشاران خارجی انتخاب میشدند و با ملاحظه جمیع مسائل روز کارل آکر آلمانی به عنوان اولین مدیر عامل بانک فلاحتی و صنعتی انتخاب گردید که البته سوابق و مستندات موجود نشان می دهد عملکرد شایسته ای داشته و صادقانه خدمت کرده است.در اواخر سال 1318 بانک فلاحتی  با تصویب عئیت مدیران به بان ملی و پیشه و هنر ایران تغییر نام پیدا کند و در سال 1341 با دستور هئیت وزیر وقت مرحوم دکتر محمد مصدق بانک ملی پیشه وهنر ایران را به بانک ملی ایران تبدیل کرد که در سال 1342 هیئت وزیران نام بانک را به بانک اعتبارات ملی و عمران روستایی نغییر نام دادند و بلاخره در تاریخ 22/10/1348 قانون تشکیل بانک تعادل ملی از تصویب گذشت و این نام تا سال 1358 دوام آورد .و در سال 1345 به موجب قانون مجلس سنا و ملی صندوق توسعه ملی تاسیس گردید هدف از تشکیل این صندوق تشویق بخش خصوص برای سرمایه گذاری در بخش ملی و دامپروری ، بسط و ترویج ملی تجاری و عمران اراضی و همچنین با هدف کمک به توسعه اقتصادی صادرات و تحولات ملی بوده است.صندوق توسعه ملی در دی ماه 1352 به بانک توسعه ملی تبدیل و تا سال 1358 به فعالیت خود ادامه داد.

در سال 1358 و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران مصوبه مجمع عمومی بانکها با استناد به ماده 17 لایحه قانون اداری امور بانکها مصوب شورای محترم انقلاب اسلامی ایران بان ملی از ادغام بانکهای تعاون ملی و توسعه ملی ایران تشکیل و اساسنامه آن در تاریخ 24 تیر ماه 1359 به تصویب مجمع عمومی بانکها رسید.این بانک به عنوان تنها بانک تخصصی در بخش ملی از ابتدای تاسیس تا کنون در جهت تامین اعتبارات خرد و کلان بخش ملی فعالیت داشته و مجری سیاستهای دولتها در این قسمتها بوده است.

از مهمترین فعالیتهای بانک تاسیس صندوق های در سالهای 1319 بوده است که با الهام از روش مربوط در فرانسه صورت گرفته است مشکل خرده مالکان و کشاورزان که به دلیل عدم ارائه وسقه ملکی و ثلتی بلامانع و وجود تزریقات طولانی برای پرداخت وام و پراگندگی روستاها و مزارع نم توانستند از اعتبارات استفاده نمایند از جمله مسائل مهم و قابل ذکر در تاریخچه بانک ملی نام بلند آوازه استاد سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار می باشد که قسمتی از عمر خود را در بانک سپری نموده اندکه خود در این باره فرمودند "شکر دارم که اگر خدمت بانکی کردم خدمت در بانک ملی بود "و هم اکنون دست نوشته ها و دفاتر کل شعبه تبریز که با خط زیبای استاد و به زبان ترکی تحریر گردیده اند و در موزه بانک ملی موجود است