مقاله درمورد آزمون های روانی

«آزمونهـای روانـی»

مقدمـه :

یكی از هدفهای عمدة هر علم ، اندازه گیری پدیده های مورد نظر و دادن جنبة كمی به آنهاست. وقتی پدیده ای را با اعداد و ارقام نشان می دهیم براحتی می توانیم آن را طبقه بندی و قوانین دربارة آنها وضع كنیم.

هر علم روان شناسی، مجموعه شیوه هایی كه به ما كمك می كند تا ویژگیهای روانی اسنان را از حالت كیفی به حالت كمی درآوریم.

اصطلاحاً «روش روان سنجی» نامیده می شود. روان سنجی، در معنای وسیع كلمه، یعنی استفاده از روش آزمایش. اما در معنای محدود كلمه یعنی بهره گیری از آزمونهای روانی برای اندازه گیری توانائیهای ذهنی.

تعریف آزمون روانی :

اگر استعداد را امكان انجام دادن یك عمل یا آشكار ساختن یك رفتار در نظر بگیریم. آزمون روانی به فن یا شیوه ای كه به طور علمی تهیه می شود و امكان ارزشیابی عین استعدادهای فردی را فراهم می آورد تعریف می كنیم.

استعمال روزافزون آزمون ها و ظهور انواع مختلف آزمایشهای روانی باعث شده تا تعریف آزمونها از دقت و صراحت بیشتری نسبت به گذشته برخوردار شوند.

تعاریف مختلف آزمون عبارتند از:

پروفسور آندره زی (1970ـ پاریس) آزمون روانی را چنین تعریف می كند: وسیله تمایز بین افراد براساس یك درجه بندی.

تعریف آناستازی (1970ـ لندن) از آزمون: اندازة استاندارد و عینی از چگونگی یك رفتار.

تعریف پیرپیشو (روان شناس معاصر فرانسوی) از آزمون: یك موقعیت استاندارد شده كه به عنوان انگیزه برای یك رفتاربه كار می رود. این رفتار، كمی یا كیفی، با میانگین افراد دیگری كه در همان موقعیت قرار گرفته اند مقایسه می شود. این مقایسه اجازه می دهد تا رفتار فرد به صورت كمی نمره گذاری شود یا از نظر تیپ شناسی طبق بندی گردد. به عبارت دیگر، رفتار فرد به صورت عددی یا توصیفی ارزشیابی شود.

تعریف پیرپیشو از آزمون، چهار مورد را ایجاب می كند:

الف) موقعیت تجربی (محیط اجرای آزمون، مواد آزمون، نگرش آزماینده و …) باید به طور كامل تعریف شود و همة موارد بطور یكسان تكرار گردد.

ب) ثبت رفتاری كه آزمودنی در مقابل آزمون نشان می دهد باید صریح و عینی باشد. بر حسب موارد آزمون، بسیار متنوع خواهد بود.

ج) رفتار ثبت شده باید، نسبت به رفتار گروهی از آزمودنیها مقایسه و ارزشیابی اماری قرار گیرد. این مقایسه الزامی است و آزمایش كه مقایسه آماری نداشته باشد آزمون روانی به حساب نمی آید.

د) طبق بندی آزمودنی نسبت به گروه مرجع هدف نهایی یك آزمون می باشد.

تعریف انجمن بین المللی پیسكوتكنیك1 از آزمون كه نسبت به تعاریف فوق كاملتر است. عبارت است از: یك آزمایش معین كه انجام فعالیتی را ایجاب می كند، برای همة آزمودنیها یكسان است.

شیوة مشخص برای برآورد موفقیت یا شكست یا درجه بندی عددی موفقیت دارد. فعالیت

آزمودن ممكن است شامل معلومات اكتسابی (ازمونهای معلومات)، كنشهای حس ـ حركتی یا

روانی (آزمونهای روان شناختی) باشد.

انواع آزمونهای روانی :

شروع واقعی آزمونهای روانی از سال 1896، با مقاله ای كه توسط آلفرد بینه و ویلیام هانری در مجلة روان شناس منتشر كردند آغاز شد و در آن مقاله اكثر آزمونهای موجود را كه به نظر آنها فقط اعمال بسیار ساده و پائین ذهن را اندازه می گرفتند مورد انتقاد قرار دادند. آنها ، برای اندازه گیری استعدادهای واقعی ذهن، آزمونهایی را پیشنهاد كردند كه به رفتار زندگی واقعی نزدیكتر بود. آزمون یك روش نظامه ای برای سنجش نمونه ای از رفتار و یك وسیلة اندازه گیری در روان شناس و تعلیم و تربیت است. اندازه گیریهای روانی و تربیتی، علاوه بر آزمون كه معروفترین وسیلة اندازه گیری است، با روشهای دیگری مثل مشاهده و مصاحبه و پرسشنامه و فهرست خصوصیات و مطالعات بالینی و … نیز انجام می گیرد. با توجه به تعداد بسیار زیاد آزمونها و كثرت و پیچیدگی جنبه های مختلف رفتار آدمی، طبقه بندی انواع آزمونهای روانی و تربیتی بسیار مشكل است و نمی توان رضایت همگان را جلب كرد. طبقه بندی هایی كه از آزمونها به عمل می آید، دیدگاههای مختلفی را منعكس می كند. البته هر نوع طبقه بندی ای كه به عمل آید مطلق نخواهد بود بلكه تا اندازه ای نظر شخصی مؤلف را منعكس خواهد كرد. طبقه بندی آزمونها به خاطر تسهیل در كار انجام می گیرد.

می توان آزمونها را از دیدگاههای مختلف طبقه بندی كرد:

1ـ طبقه بندی از نظر عملكرد .

2ـ طبقه بندی از نظر ماهیت محتوا .

3ـ طبقه بندی از نظر شیوة كاربرد .

4ـ طبقه بندی از نظر هدف عملی .

5ـ طبقه بندی از نظر فن تهیه .

كه ما در مورد هی یك توضیحی مختصر می دهیم.

1ـ طبقه بندی از نظر عملكرد : 

این نوع از طبقه بندی جنبة بنیادی دارد و تقریباً در همة كتابهای پیسكوتكنیك مورد قبول واقع شده است. مثلاً می گویند كه فلان آزمون، هوش، استعداد، شخصیت، رغبت و … فرد را اندازه می گیرد. با توجه به نظر فوق آزمونها، می توان دو گروه آزمون تشخیص داد كه تا اندازه ای مستقل از یكدیگرند:

1- پیسكوتكنیك، شاخه ای از روان شناسی است كه كاربرد اطلاعات حاصله از روان شناسی فیزیولوژی و روان شناسی تجربی در حل مسائل انسانی را مورد مطالعه قرار می دهد، اما امروزه فقط كاربرد آزمونهها در انتخاب مشاغل را شامل   می شود.