تأثیر ارقام مختلف لوبیا روی پارامترهای جدول زندگی و فعالیت برخی آنزیم¬های گوارشی کرم غوزه¬ی پنبه

چکیده:

کرم غوزه‌ی پنبهHelicoverpa armigera (Hübner)  یکی از مهم‌ترین آفات اقتصادی محصولات مختلف کشاورزی با گستره‌ی جغرافیایی وسیع می‏باشد. تأثیر رقم‌های مختلف لوبیا از جمله لوبیا سفید (رقم‌های پاک، دانشکده و شکوفا)، لوبیا چیتی (رقم تلاش) و لوبیا قرمز (رقم‌های اختر، صیاد و ناز) روی برخی پارامترهای زیستی armigera .H تحت شرایط آزمایشگاهی (دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره‏ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) و فعالیت برخی از آنزیم‏های گوارشی لاروهای سن چهارم و پنجم این آفت تحت شرایط مزرعه‏ای مطالعه شد. طبق نتایج به دست آمده، طولانی‌ترین دوره‌ی لاروی و دوره‌ی رشدی قبل از بلوغ armigera .H مربوط به رقم اختر (به ترتیب 716/0±88/19 و 896/0±58/37 روز) و کوتاه‌ترین این دوره‌ها مربوط به رقم پاک (به ترتیب 323/0±13/14 و 419/0±81/31 روز) بود. بیشترین باروری روزانه روی رقم ناز (3/11±54/126 تخم) و کم‌ترین میزان آن روی رقم دانشکده (42/7±33/88 تخم) بود. کم‏ترین و بیشترین نرخ خالص تولیدمثلی (R0) کرم غوزه‏ی پنبه به ترتیب روی رقم اختر (6/15±5/93 ماده/ماده/نسل) و رقم تلاش (143±5/585 ماده/ماده/نسل) مشاهده شد. مقادیر نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) کمترین مقدار روی رقم اختر (به ترتیب 007/0±115/0 و 008/0±12/1 بر روز) و بیشترین مقادیر آن‏ها روی رقم تلاش (به ترتیب 007/0±173/0 و 009/0±19/1 بر روز) مشاهده شد. طولانی‌ترین زمان دو برابر شدن جمعیت (DT) روی رقم اختر (43/0±98/5 روز) بود. میانگین مدت زمان یک نسل (T) روی ارقام مختلف از 43/0±92/36 و 43/1±92/44 روز متفاوت بود که به طور معنی‏داری کوتاه‌ترین آن روی رقم تلاش و طولانی‌ترین آن روی رقم دانشکده بود. کم‏ترین فعالیت آمیلولیتکی لاروهای سن چهارم و پنجم H. armigera روی برگ رقم ناز (به‏ترتیب 029/0±205/0 و mU/mg 009/0±238/0) بود. لاروهای سن چهارم و پنجم پرورش یافته روی غلاف رقم تلاش کم‏ترین فعالیت آمیلولیتیکی را (به‏ترتیب 054/0±326/0 و mU/mg 150/0±219/0) نشان دادند. کم‏ترین فعالیت پروتئولیتیکی لاروهای سن چهارم و پنجم H. armigera به‏ترتیب روی برگ ارقام اختر و ناز (به‏ترتیب 005/0±104/0 و U/mg 347/0±666/0) و غلاف رقم اختر (به‏ترتیب 033/0±612/1 و U/mg 267/0±260/2) بود. نتایج نشان داد که رقم اختر رقم نامناسبی برای تغذیه‏ی armigera H. بود.