مقدمه
انسان از ابتدای آفرینش به نوعی از محیط زیست اطراف خود الهام گرفته است و در ساخت و طراحی وسایل مورد نیاز خود از آنها استفاده کرده است.بیونیک و معماری بیونیک علمی است که به الهام یابی فنی از ساختمانها ، رفتارها و ارتباطات گوناگون عالم جانداران می پردازد.
عنکبوت ها با طراحی و بافتن ریسمان هایی که به استحکام پولاد هستند ، برای خود آشیانه هایی می سازند ، یا زنبورها با رعایت کلیه قوانین هندسی ، پناهگاهی امن و مطمئن برای خود طراحی می کنند.
موریانه ها خانه های خود را در بیابان ها در هوایی بسیار گرم می سازند و تلاش می کنند با کندن راه هایی پیچیده در خاک ، سیستم گرمایی و تهویه داخل لانه های خود را خنک و متعادل نگه دارند.
خاک انباشت لانه های آنها به صورت یک مجموعه کامل طراحی شده تا بتوانند نیازهای طبیعی خود را تامین کنند. اینها نیز معمارند ولی معمارا نی طبیعی.
طی حدود 3/8 میلیارد سال از آفرینش زمین ، طبیعت خود ، طراح و معمار نهایی است. طی این مدت گیاهان و جانوران توانسته اند با طراحی لازم بر مشکلات محیط زیست فائق آیند بیونیک که در لغت به معنی"زیست شناختی " یا " به کارگیری اندام های ساختگی طبیعی" آمده است برای اولین بار توسط دانشمند آمریکایی به نام جک .ای.استیل در سال 1959 به کار برده شد.
وی بیونیک را علم سیستم هایی که شالوده و پایه تمامی سیستم های زنده است می دانست .
انسان در طول زندگی خود سعی دارد که برای ساخت و طراحی مکانها و وسایل مورد نیاز خود از طبیعت و محیط زیست اطراف خود الهام بگیرد.
به عنوان مثال ، ساختمان بدن خفاش برای لئوناردو داونچی ایده ای بود تا بتواند ماشین پرنده را طراحی کند.
یروهای عضلانی و در عین حال سرعت زیاد دلفین ها ، جرقه ای برای ساختن زیردریایی بود و یا می تواند به سامار اشاره کرد ، که این میوه پس از جدا شدن از گیاه مورد نظر، بال هایش را با زاویه ای مشخس باز کرده و به صورت منحنی و با وزش باد شروع به چرخش کرده وسپس آرام به زمین می افتد. دانشمندان با الهام گیری از این گیاه به طراحی بالگرد ، روی آوردند.
در زمینه خود معماری وساخت با وسایل ساختمان نیز معماران ومهندسین از عالم طبیعت بهره گرفته اند که از آن جمله می توان به شکل مارپیچ داخلی نوعی صدف به نام کونوس که برای طراحی خانه ها استفاده شده ، اشاره کرد.
بناها در معماری بیونیک یا معماری طبیعی یا با استفاده از مواد شکننده و نا پایدار ساخته می شوند و یا از یک مکان طبیعی که در زمین یا صخره شکل گرفته استفاده می شده است یکی از این مکان های طبیعی ، غارها هستند. معماری غاری که معمولا جنبه ای ازمعماری مقابر ، است از عصر باستان وجود داشته و از بارزترین نمونه های این سبک معماری می توان به معابر کاتوکومب رم و ناپل و مقابری در لبنان اشاره کرد.
کلیساهای سنگی در ارمنستان و نیز غارهای بسیار بزرگ مسکونی مکشوف در گورمه ترکیه و ماترا در جنوب ایتالیا ، نیز از دیگر نمونه های این سبک معماری است. این بناها احتمالا چیزی شبیه به لانه های بزرگ موریانه ها که هزاران موریانه را در خود جای می دهند ، بوده اند.معماری گلی یا خاکی را نیز می توان یکی از شاخه های معماری طبیعی در نظر گرفت. شهرهای قدیمی و تاریخی همچون صنعا در یمن یا ساختمانهای گلی دو گون در مالی نمونه هایی از این سبک هستند.
معماری بیونیک ، فقط محدود به چند نقطه خاص در دنیاست.
از مشهورترین نمونه ها که در آنها از سبک بیونیک برای طراحی و ساخت انها به کار برده شده،می توان به بنای زیر اشاره کرد:
- بانک کارمرز در فرانکفورت آلمان
- ساختمان اینونیک در کمبریچ
- پروژه همزیگری صنعتیkalundborg در دانمارک
با اینکه امروزه سبک معماری بیونیک گسترش فراوان یافته و استقبال از آن در سراسر جهان رو به افزایش است ولی باید به طور کلی به این مسئله توجه داشت که جزئ به جزئ از طبیعت و محیط زیست اطراف برای هر پروژه ای کار ساده ای نیست و باید کلیه مسائل جغرافیایی آب و هوایی ، اقتصادی و... را در نظر گرفت.
موریانه ها
موریانهها بهصورت اجتماعی با تقسیم كار بین افراد طبقات مختلف، زندگی میكنند. افراد این طبقات از نظر ظاهر و رفتار متفاوت میباشند و چرخهی زندگی پیچیدهای را دارند. این طبقات به مولدین بالغ، كارگرها و سربازها تقسیم میشوند. مولدین بالغ به رنگ خرمایی روشن تا قهوهای مایل به قرمز تا سیاه متغیر میباشد. اندازهی حشرات كامل با بالها از 7/12 میلیمتر تا 4/25 میلیمتر میباشد. از مشخصات دیگر چشمهای كاملاً رشد یافته، بالهای غشایی، دو جفت شاخك تسبیحی شكل و آروارههای بالایی كه به وضوح قابل مشاهده هستند، میباشند.
در طول زمانهای خاصی از سال، موریانههای بالدار، كلنی را در گروههایی كه همان Swarmer ها هستند ترك میكنند. در طول این زمان حشرات كامل ممكن است به سمت نور جلب شوند. همانطور كه بالدارها (جنس نر و جنس ماده) روی زمین فرود میآیند بالهای آنها میافتد و شروع به جستجوی محلی مناسب برای تأسیس كلنی میكنند.
جنسهای نر از طریق بو یا فرمون به جنسهای ماده جلب میشوند و جنس ماده را تعقیب میكنند. آنها با همدیگر داخل چوب یا خاك مرطوب، كه به گونه بستگی دارد، وارد شده و اطاقكی را كه جفتگیری در آن صورت میگیرد و ملكه در آنجا شروع به تخمگذاری میكند را ایجاد میكنند. هر سال از میلیونها بالداری كه پرواز میكنند تنها درصد كمی از آنها (معمولاً كمتر از یك درصد) موفق به ایجاد كلنی میشوند.طبقهی كارگر از مهمترین طبقاتی هستند كه صاحبخانهها میبینند و مسئولیت انجام كار داخل كلنی را بهعهده دارند. كارگرها وظیفهی مراقبت از تخمها و افراد جوان، ساختن تونلهای كلنی و در صورت خراب شدن تعمیر آنها، جمعآوری غذا، كمك به موریانههای دیگر زمانی كه آنها پوستاندازی یا رشد میكنند و تیمار نمودن، تمیز كردن و تهیهی غذا برای هملانهایهای دیگر و یكدیگر را برعهده دارند. اگر حملهای بهوسیلهی مورچهها و یا موریانههای خارجی صورت گیرد، كارگرها در دفاع از كلنی به سربازها كمك میكنند. فعالیت اصلی طبقه سرباز دفاع از كلنی در برابر موریانههای دیگر و مورچهها میباشد. موریانهها برای دفاع از آروارههای برآمدهی بزرگ خود استفاده میكند.برای انتخاب روش مدیریتی هر نوع موریانه تشخیص آنها مهم میباشد. بنابراین جمعآوری نمونههایی از موریانههای سرباز و در زمان ممكن موریانههای بالدار مهم میباشد. مورچههای بالدار غالباً با موریانههای بالدار اشتباه گرفته میشوند اما برای تفكیك این دو حشره چندین مشخصه وجود دارد كه با چشم قابل رؤیت میباشد.
مورچهها دو جفت بال شفاف نامساوی دارند در حالیكه موریانهها چهار بال مساوی دارند كه معمولاً به سمت عقب روی بدن قرار میگیرند. گاهی اوقات موریانهها را از آن جهت كه شبیه مورچهها بهنظر میرسند بهعنوان مورچههای سفید میشناسند .
در حال حاضر بیش از 2600 گونهی مختلف از موریانهها شناسایی شدهاند با این وجود همه این افراد متفاوت را میتوان در چهار گروه مشخص قرار دارد:
1) موریانههای چوب مرطوب
2) موریانههای چوب خشک
3) موریانههای زیرزمینی
4)موریانههای تپهساز یا لانه درختی
موریانههای چوب مرطوب پراکندگیشان خیلی محدود است. نام آنها از این واقعیت گرفته شده که آنها در چوب خیلی مرطوب بویژه کندهها و در ختان افتاده در کف جنگل زندگی و تغذیه میکنند. موریانههای چوب خشک در اکثر قارهها شایع هستند آنها نیاز به تماس با رطوبت یا خاک ندارند. موریانههای زیرزمینی در بسیاری از قسمتهای جهان فراوان هستند و گاهی اوقات چندین متر در عمق خاك زندگی و رشد و نمو میکنند.