بررسی روانشناسی شخصیت

روان شناسی شخصیت حوزه بسیار گسترده ای است، زیرا شخصیت، خود موضوعی است پیچیده و دارای ابعاد و جنبه های گوناگون، برای شناخت شخصیت انسان از دیر باز كوششهای فراوانی به عمل آمده كه برخی آنها غیر علمی، خرافاتی، و معدودی دیگر علمی و معتبر است.

شخصیت معادل انگلیسی personality وpersonalite فرامنه است و هر دو اقتباس از persono است. درك لزوم مطالعه روانشاسی شخصیت چندان دشوار نیست.

شناخت شخصیت، ویژگیها، چگونگی شكل گیری شخصیت، عوامل موثر در ایجاد شخصیت و مسائلی از این قبیل، ازیك جنبه، ارضا حس كنجكاوی، و مایل به حقیقت جوئی را در انسان دنبال می كند، زیرا این ناخت نوعی خود شناسی است. از سوی دیگر این شناخت و اطلاعات به شخص امكان می دهد كه در ارتباط متقابل با دیگران موضع گیریهای مناسب و آگاهانه داشته باشد. مطالعه شخصیت هم از جنبه های ارضای برحس كنجكاوی و هم از نظر روابط اجتماعی دارای اهیمت است.

شخصیت در روانشناسی به مجموعه ویژگیهای جسمی و روانی، و رفتاری كه هر فرد را از افراد دیگر متمایز می كند اطلاق می شود.(كریمی،1375)

گروهی از صاحب نظران، نظریه نسبت دادن معتقدند، كه افراد موفقیتها و شكستهای خود را یا به عوامل خصی نسبت می دهند، یا به عوامل محیطی و از این رو این دو عامل مهم یكی درونی و دیگری را بیرونی شناسائی كرده اند و به نظریه جایگاه مهار شهرت دارد.

وجولیان راتر (1966) درباره نظام اعتقادی افراد را به جایگاه مهار به دو دسته تقسیم می شوند.

1. گروهی كه موفقیها و كستهای خود را به شخص خود، نسبت می دهند (دورنی)

2. گروهی كه موفقیتها و كستهای خود را به عوامل محیطی نسبت می دهند.(بیرونی) (جمالفر، 1375)

و برای سنجش مهار درونی و بیرونی،راتر پرسشنامه گزارش شخصی را عرضه كرده است. مقیاس جایگاه مهار درونی و بیرونی، معروف به مقیاس(I-E) شامل 23 شق انتخاب اجباری است. آزمورینها بادی از زوجهای شقوق ارائه شده. هر زوج را كه بهتر از همه اعتقاد آنها درباره ماهیت جهان نشان می دهد. برگزینند (راتر،1966) تعیین اینكه كدامیك اززوجهای شقوق، نامیده مهار درونی و بیرونی است، چندان دشوار نیست.

علاوه بر مقیاس راتر، مقیاسهای دیگری ساخته شده است. یكی از مقیاسها، مقیاس نویكی، مقیاس استریكلند برای كودكان است كه یك آزمون 40 ماده ای با اعتبار و پایانی بالاست.

(نویكی، استریكلند،1973،1989)

این آزمون در بیش 70 پژوهش به كار رفته و بیش از 12 زبان خارجی ترجمه شده است. شكلی از این، مقیاس برای بزرگسالان ساخته شده است.(كریمی، 1375)

تمركز راتر روی متغیرهای درونی از سوی بعضی روانشناسان به عنوان یك نقطه قوت و از سوی دیگر به عنوان یك نقطه صنعت تلقی می شود. منتقدان از جمله بعضی كسانی كه طرفدار متغییرهای شناختی هستند معتقدند كه راتر خیلی تند رفته است. به عقیده آنان موضوع او آنچنان از رفتارگرایی سنتی دور افتاده است كه نمی توان آنرا ابدا یك روش رفتاری تلقی كرد به علت میزان پذیرش راتر از متغیرهای شناختی، روش شناسی او بیش از حد ذهنی به نظر می آید.

پژوهشهای راتر، در حدی كه موضوع پژوهش اجازه می دهد، دقیق و كنترل شده است و هرگاه كه امكان پذیر باشد. او از مشاهده عینی رفتار مشاهده استفاده می كند. همچنین نظریه او با درجه دقت بالایی تعریف شده اند به طوری كه آنها از نظر تجربی بنحوی قابل سنجش است.

تحقیقات انجام شده روی جنبه های مختلف نظریه او تایید این جنبه ها منجر شده است.

1- internal and external locus of control

klnd