نقش نهادهای مدیریت شهری در توسعه شهر پارس آباد

 

چکیده :

هدف پژوهش حاضر تعیین میزان عملکرد دستگاههای مسئول در ادارۀ امور شهری به عنوان یک عامل مهم در توسعه شهر پارس آباد می­باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل مردم ساکن شهر پارس آباد و مدیران و کارشناسان امور شهری می­باشد. روش این مطالعه از نوع مطالعات کاربردی -توصیفی است و برای جمع آوری داده ها از آرشیو سازمانها و ادارت شهر پارس آباد و استان اردبیل و مشاهدات میدانی برای داده­های شهری و پرسشنامه استفاده شده است. که این داده ها در قالب نرم افزار  spss تجزیه و تحلیل  و همچنین جهت آزمون فرضیات تحقیق از آزمون t تک متغیره(T-Test)، استفاده شده است. نتایج  یافته­ها نشان می دهد که عملکرد دستگاهای مسئول در ادارۀ امور شهر در ارتباط معناداری با هدایت و سازماندهی روند توسعه کالبدی- فضایی، تجهیز فضای خدمات رسانی و سازماندهی تأسیسات و تجهیزات شهری در شهر پارس آباد می باشد. در حالیکه عملکرد دستگاهای مسئول در ادارۀ امور شهر در ارتباط معناداری با توسعه فضای اشتغال و کسب و کار و ایجاد کانالهای ارتباطی مؤثر با شهروندان و گسترش مشارکت مردمی نمی باشد.

واژگان کلیدی : مدیریت شهری، توسعه شهری، رشد شهری، توسعه فیزیکی، پارس آباد

 

 

مقدمه

شهر که پیچیده ترین و متنوع ترین جلوه های زندگی بشری را در خود دارد بدون وجود نظام مدیریت شهری که ضمن انجام برنامه ریزی های لازم برای رشد و توسعه آینده شهر به مقابله با مسائل و مشکلات کنونی آن می پردازد، بی سامان می گردد. همچنین توسعه شهری نیز فرآیندی پویا تلقی می گردد که طی آن محدوده های فیزیکی شهر و فضای کالبدی آن در جهات عمودی و افقی از حیث کمی و کیفی افزایش می یابد. و اگر این روند سریع و بی برنامه باشد به ترکیب فیزیکی مناسبی از فضاهایی نخواهد انجامید و در نتیجه سیستم شهری با مشکلات عدیده ای مواجه خواهد شد. نبود مدیریت شهری مناسب که بتواند اهداف و راهبردهای اساسی و نوین را به اجرا در آورد به تضعیف سیستم شهر می انجامد. در ایران شهر دارای مهم ترین و اصلی ترین سازمانی است که اداره و مسئولیت مدیریت شهری را مستقیماً بر عهده دارد، که شکل کنونی آن پس از تدوین قانون بلدیه تأسیس گردیده است و از آن تاریخ شاهد تغییر و تحولات زیادی بوده است. همچنین شورای شهر در سال 1378 برای اولین بار به نمایندگی از طرف مردم در کنار شهرداری آغاز به کار کرد که بزرگ ترین هدف آن مشارکت دادن مردم در سیاست های مربوط به اداره شهر می باشد. بطور کلی شورای شهر به دلیل نداشتن تجربه کافی، مشخص نبودن جایگاه آن در مدیریت شهری و نبود پیشینه کافی در زمینه اداره شهر و غیره، با مانع و مشکلات متعددی روبرو هستند که رفع آن به بازنگری مداوم، همکاری و مشارکت تمام نهادهای زیربط و نیروهای مؤثر نیاز دارد. اداره و مدیریت شهرها تحت تأثیر نیروهای بخش دولتی _ عمومی، جامعه مدنی و نیروهای بخش خصوصی صورت می گیرد. بنابراین شهر فرآیند تصمیم گیری جزء به جزء و جمعی این گروههاست. از میان گروهها برخی دارای قدرت رهبری بوده و بقیه از آنها تابع تبعیت می نماید.گروههای یاد شده به عنوان عوامل موثر در فضای شهری که به هدایت و توسعه شهر می پردازند. با وجود اینکه شهر پارس آباد از نظر سابقه و قدمت شکل گیری به عنوان یک نقطه شهری، از همه شهرهای ناحیه دشت مغان و استان اردبیل جوان تر است، هم اکنون از نظر جمعیت و وسعت دومین شهر استان بعد از اردبیل بشمار می رود. شهر پارس آباد در راستای طرح توسعه و عمران دشت مغان و به منظور بهره برداری از زمین های حاصلخیز دشت به عنوان شهری نوبنیاد و نوپا در سال (1332) شکل گرفت. آنچه که در این پژوهش مورد تحقیق قرار می گیرد، نقش نهادهای مدیریت شهری در توسعه شهر پارس آباد می باشد. این پایان نامه شامل چهار فصل است. فصل اول شامل بیان مسئله و اهمیت تحقیق، اهداف و فرضیه و سوالات تحقیق و پیشینه تحقیق می باشد. فصل دوم این پایان نامه شامل مفاهیم و اصطلاحات و بررسی ماهیت و مفهوم مدیریت شهری، ارکان نظام مدیریت شهری، مدیریت شهری از منظر وظایف شورای شهر و شهرداری در ایران، مدیریت شهری از منظر وظایف سازمان های بخشی دست اندرکار در امور شهر، ساختار مدیریت شهری در ایران و نقش مدیریت شهری در توسعه شهر است. در فصل سوم به ویژگی های طبیعی و کالبدی شهر پارس آبادو به بیان دادها و اطلاعات مستخرج از پرسشنامه اشاره شده است. فصل آخر این پایان نامه شامل یافته های تحقیق، نتیجه گیری، آزمون فرضیات و در آخر نیز به ارائه پیشنهادات در مورد عملکرد دستگاههای مسئول در اداره امور شهر پارس آباد با توجه به بررسی هایی كه در این پژوهش انجام گرفته اقدام شده است.

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                         صفحه

چکیده................................................................................................................................. 1

مقدمه.................................................................................................................................. 2

 

فصل اول

طرح تحقیق

1-1- تبیین و تشریح مسئله..................................................................................................... 5

1-2- اهداف تحقیق.............................................................................................................. 7

1-3- سوالات تحقیق............................................................................................................ 7

1-4- فرضیات تحقیق........................................................................................................... 8

1-5- جامعه آماری و روش برآورد حجم نمونه........................................................................ 8

1-5-1- روش برآورد حجم نمونه.......................................................................................... 9

1-6- روشهای گردآوری اطلاعات......................................................................................... 10

1-7- آزمون فرضیات با استفاده از آزمون آماری T-Test...............................................................................11

1-8- روش های تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات.................................................................. 13

1-9- ابزار ونرم¬افزارهای مورد استفاده در پژوهش.................................................................. 13

1-10- پیشینه تحقیق............................................................................................................. 14

1-11- موانع و مشکلات تحقیق.............................................................................................. 16

1-12- واژگان کلیدی........................................................................................................... 16

 

فصل دوم

 مبانی نظری تحقیق

2-1-  مقدمه........................................................................................................................ 20

2-2-1- تعریف مدیریت......................................................................................................................21

2-2- 2-  ماهیت و مفهوم مدیریت شهری................................................................................ 21

2-3-  ارکان نظام مدیریت شهر.............................................................................................. 27

2-3-1- شورای شهر............................................................................................................. 27

2-3-2- شهرداری................................................................................................................ 28

2-4- مدیریت شهری از منظر وظایف شورای شهر و شهرداری در ایران....................................... 29

2-4-1-شورای شهر و وظایف آن........................................................................................... 29

2-4-2-  شهرداری و وظایف آن............................................................................................ 32

2-5- ساختار مدیریت شهری در ایران..................................................................................... 34

2-5-1- سطح كلان............................................................................................................. 34

2-5-1-1- وزارتخانه ها........................................................................................................ 34

2-5-1-2-وزارت كشور....................................................................................................... 35

2-5-1-3- وزارت مسكن و شهرسازی.................................................................................... 35

2-6-2- سازمانها و عناصر هماهنگ كننده مركزی................................................................... 35

2-5-3- سطح منطقه ای........................................................................................................ 35

2-5-4-  سطح محلی مدیریت شهری...................................................................................... 36

2-5-4-1-  عناصر رسمی..................................................................................................... 36

2-5-4-2-  عناصر غیر رسمی................................................................................................ 37

2-6- مدیریت شهری از منظر وظایف سازمانهای بخشی دست اندار کار در امور شهر.................... 37

2-6-1- سطح ملی................................................................................................................ 37

2-6-1-1- وزارت کشور وظایف آن ..................................................................................... 38

2-6-1-2- وظایف مسکن و شهرسازی................................................................................... 38

2-6-1-3-  وظایف شورای عالی شهرسازی و معماری.............................................................. 39

2-6-1-4-  سازمان شهرداری های کشور و وظایف آن............................................................. 39

2-6-2- سطح منطقه ای........................................................................................................ 40

2-6-3- سطح محلی............................................................................................................. 40

2-6-3-1- عناصر رسمی و  وظایف آنها................................................................................. 40

2-6-3-1-1- شورای اداری شهرستان..................................................................................... 40

2-6-3-1-2-شورای تأمین شهرستان....................................................................................... 40

2-6-3-1-3- شورای اسلامی شهر......................................................................................... 41

2-6-3-1 -4- فرمانداری...................................................................................................... 41

2-6-3- 1-5- شهرداری....................................................................................................... 41

2-6-3-2- عناصر غیر رسمی و وظایف آنها............................................................................ 41

2-6-3-2-1- شورای اسلامی شهر......................................................................................... 42

2-7- نقش مدیریت شهری در توسعه شهری............................................................................ 42

2-8- جمع بندی................................................................................................................... 44

 

فصل سوم

ویژگیهای طبیعی، جمعیتی، کالبدی و بیان دادها و اطلاعات

3 -1- مقدمه........................................................................................................................ 46

3-2- موقعیت و وسعت محدوده مورد مطالعه............................................................................ 47

3-3- ویژگیهای طبیعی.......................................................................................................... 49

3-4- ویژگیهای جمعیتی و اجتماعی شهر پارس آباد................................................................. 52

3-4-1- ویژگی های جمعیتی................................................................................................ 52

3-4-1-1- توزیع مهاجران بر حسب آخرین محل اقامت قبلی شهر پارس آباد.............................. 56

3-4-1- 2- بعد خانوار شهر................................................................................................... 56

3-4-1-3- ترکیب جنسی جمعیت و تحولات آن..................................................................... 57

3-4-1- 4- ساختار سنی و هرم سنی جمعیت شهر پارس آباد.................................................... 59

3-4-2- ویژگیهای اجتماعی شهر پارس آباد............................................................................ 62

3-4-2-1- وضع سواد........................................................................................................... 62

3-5- ویژگیهای اقتصادی...................................................................................................... 63

3 -5-1- خصوصیات اقتصادی شهر........................................................................................ 63

3-5-2- ویژگیهای اشتغال جمعیت.......................................................................................... 65

3-5-3- ویژگیهای كارگاههای اقتصادی و اشتغال آنها.............................................................. 66

3-6- گسترش و تحولات کالبدی و فضایی شهر پارس آباد....................................................... 68

3-6- 1-سیر تحولات شهر پارس آباد..................................................................................... 69

3-6-2- تحلیل کالبدی فضایی شهر پارس آباد........................................................................ 71

3-7-کاربری اراضی............................................................................................................. 74

3-7-1- کاربری مسکونی...................................................................................................... 74

3-7-2- کاربری شبکه معابر.................................................................................................. 75

3-7-3- کاربری اداری......................................................................................................... 75

3-7-4- کاربری آموزشی..................................................................................................... 75

3-7-5- کاربری تجاری........................................................................................................ 76

3-7-6- سایر کاربری ها....................................................................................................... 76

3-8- بررسی وضعیت کیفی کاربریها...................................................................................... 79

3-9- بررسی نحوه توزیع خدمات محله ای در مناطق مختلف شهر.............................................. 79

3-10- بافت سازمان شهری همراه با تعیین محدوده محلات مختلف شهر و چگونگی روابط­آنها  .                  با یکدیگر            80 

3-10-1- بافت شهر.............................................................................................................. 80

3 -10-2- بافت قدیم............................................................................................................ 82

3 -10-3- بافت میانی........................................................................................................... 83

3 -10-4- بافت جدید........................................................................................................... 83

3-10-5- بافت حاشیه نشینی.................................................................................................. 84

3-11- موانع توسعه فیزیکی شهر............................................................................................ 84

3-12- ویژگیهای زمین و مسكن............................................................................................. 85

3-12-1- وضعیت کلی ساختمانهای مسکونی شهر پارس آباد.................................................... 87

3-12-2- واحدهای مسکونی بر حسب نوع مصالح عمده بنا....................................................... 88

3-12-3- تسهیلات و امکانات واحدهای مسکونی.................................................................... 88

3-12-4- نحوه تصرف واحدهای مسکونی.............................................................................. 89

3-13- شبکه راهها و سیستمهای حمل و نقل............................................................................ 90

3-13-1- راههای داخلی شهرستان......................................................................................... 91

3-13-2- راه هوایی.............................................................................................................. 91

3-41- بیان داده ها و اطلاعات مستخرج از پرسشنامه کارشناسان................................................ 92

3-14-1- ترکیب جنسی پاسخ دهندگان.................................................................................. 93

3-14-2- ترکیب سنی پاسخ دهندگان.................................................................................... 93

3-14-3- وضعیت سواد پاسخ دهندگان................................................................................... 94

3-14-4- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول در گسترش ساخت و ساز در بخش مسکن 95

3-14-5- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول در احیاء و مرمت بافت های فرسوده شهری     96

3-14-6- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول درگسترش و تجهیز فضاهای خدمات رسانی                    در بخش( آموزشی، بهداشتی و فرهنگی، درمانی و غیره).......................................................................... 98

3-14-7- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول درگسترش و ساماندهی تأسیسات و تجهیزات               شهری در بخش(شبکه برق، گاز، فاضلاب شهری، تلفن، آتش نشانی و کشتارگاه و غیره)............................ 99

3-14-8- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول درنظارت بر ساخت وسازو صدور پروانه              .    ساختمانی           101

3-14-9-  نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول در بهسازی شبکه معابر و ساماندهی حمل و                نقل­شهری........................................................................................................................................ 102

3-14-10- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول در جمع آوری و مدیریت پسماند شهری. 103

3-14-11- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول در هدایت ضابطه مند و اصولی توسعه و        گسترش فیزیکی شهر.......................................................................................................................................... 104

3-14-12-  نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول در عملیاتی کردن، پیشنهادات و راهکارهای       ضابطه مند در طرحهای جامع و تفصیلی شهر.............................................................................................................. 105

3-14- 13- هماهنگی دستگاههای مسئول در راستای خدمات رسانی به  شهر و اداره  بهتر امور                   شهری        106

3-14-14- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول در رونق  و پویایی اشتغال و فعالیت در سطح        شهر           107

3-14-15- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول در جذب مشارکت مردمی در اداره بهتر امور           شهری     108

3-14-16- نقش مستقیم و غیر مستقیم دستگاههای مسئول در جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی در          توسعه و عمران شهری.......................................................................................................................................... 109

3-14-17- تأثیر بخشی عملکرد کمسیون ماده 100 در صدور پروانه ساختمانی و صدور رأی برای                تخلفات ساختمانی............................................................................................................................ 111

3-14-18- تأثیر بخشی عملکرد کمسیون ماده پنج جهت کنترل (تغییرکاربری، افزایش محدوده شهر،             افزایش طبقات و غیره)در شهر........................................................................................................................ 112

3-14-19- عملکرد دستگاههای مسئول در ایجاد کانالاهای ارتباطی موثر با شهروندان.................. 113

3-14-20- نقش و عملکرد دستگاههای مسئول در تأمین سرانه استاندارد در ساماندهی مکانی- فضایی         کاربری های مختلف شهری(مانند آموزشی، ورزشی، فرهنگی، فضای سبز و غیره) در شهر............................... 114

3-14-21- نقش و عملکرد دستگاههای مسئول در ارتقای کمی و کیفی مبلمان شهری(مانند سایبانها،       علایم، گل جای ها، صندق های پستی، منابع نوری، سطل های زباله، نیمکت ها و غیره) در شهر............................. 115

3-14-22- کارایی دستگاههای مسئول در شهر در تأمین و مصرف بودجه در پروژه های توسعه و             عمران شهری 117

3-15- جمع بندی................................................................................................................. 118

 

فصل چهارم

 نتیجه گیری و ارائه پیشنهادت

4-1- مقدمه......................................................................................................................... 120

4-2- آزمون فرضیات........................................................................................................... 121

4-2-1- آزمون فرضیه اول..................................................................................................... 121

4-2-2- آزمون فرضیه دوم.................................................................................................... 122

4-2-3- آزمون فرضیه سوم.................................................................................................... 123

4-2-4- آزمون فرضیه چهارم................................................................................................. 124

4-3- نتیجه گیری................................................................................................................. 125

4-4- پیشنهادات................................................................................................................... 127

منابع و مآخذ........................................................................................................................ 129

چکیده انگلیسی.................................................................................................................... 134

 

عمومی و آزاد