"معیشت لنگ معلمان" مانعی در مسیر تحقق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

خبرنگار اجتماعی ؛ معلم رکن اصلی تعلیم و تربیت است، همین جمله بار معنایی بسیاری در خود دارد و از جایگاه والای آموزش و پرورش در تربیت نسل و هویت‌سازی برای کشور خبر می‌دهد.

رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار اخیر خود با فرهنگیان تأکید کردند: معلمان، پایه‌ریزان "تمدن نوین" و جهادگرانِ در میدان کارزار با جهل و بی‌سوادی هستند که برای جامعه و نسلِ جوان آن، هویت‌سازی فرهنگی می‌کنند.

نقش معلم در تربیت دانش‌آموزان و تمدن‌سازی بسیار تأثیرگذار است؛ شاید به همین دلیل است که می‌توان گفت معلم نبض آموزش و‌ پرورش و این وزارتخانه شریان حیاتی برای پرورش نیروی انسانی کشور است.

معلمی فراتر از یک شغل

 می‌گویند معلمی فراتر از یک شغل است؛ این جمله فراتر‌ از شعار به واقع، حقیقتی غیرقابل کتمان است چرا که معلم با کودک و نوجوان به عنوان نیروی انسانی آینده کشور در ارتباط است در این میان باید دقت داشت که توجه به معلم از معیشت تا بهسازی و به روز‌رسانی این قشر برای تدریس موفق از اهمیت به‌سزایی برخوردار است.

پارادوکس انتظار از معلم و وضعیت معیشت و مشکلات 

هرچند این سال‌ها، معیشت معلمان پررنگ‌تر از سایر مسائل و مطالبات آنها مطرح است و برخی معتقدند که نباید گفتمان معیشت‌محور را به مطالبه اصلی معلمان تبدیل کرد و در چنین فضایی، آموزش و پرورش و معلم به جایگاه والای خود نمی‌رسند اما باید به این موضوع اساسی هم پاسخ داد که اساسا تا زمانی که معیشت معلم تأمین نباشد چگونه می‌توان از او انتظار تربیت نسل، تمدن‌سازی و تربیت دانش‌آموز مطابق با ارزش‌ها و خط‌مشی تعیین شده داشت؟! 

تا زمانیکه معلم دوشغله است، حقوق او برای گذران یک زندگی معمولی مکفی نیست، شأن و منزلت شغل معلمی را رو به افول می‌بیند و برخی از مطالبات و اعترضات صنفی آنها نه تنها پاسخ داده نمی‌شود بلکه گوش شنوایی برای آن در بدنه دولت و مجلس وجود ندارد و سال‌ها اعتراض آنها از داخل مدارس گرفته تا مقابل مجلس و ادارات آموزش و پرورش راه به جایی نبرده است، چگونه از او می‌خواهیم به جنبه آرمانی و والای شغل خود متمرکز شود و برای تربیت نسل آینده کشور تلاش کند؟!

اگرمعتقدیم معلمی فراتر از یک شغل است باید به طور ویژه به آنها نگاه کنیم؛ به عنوان مثال چرا نامه وزیر آموزش و‌پرورش به معاون اول رییس‌جمهور برای تشکیل کارگروهی مشتمل از کنندگانی از وزرای محترم و اعضای شورای حقوق و دستمزد به‌منظور تدوین نظام‌نامه‌ای را برای کاهش نابرابری در پرداخت‌های مستمر و به‌ویژه غیرمستمر کارکنان دولت هیچگاه پاسخ داده نشد؟!!

اما و اگرهای دقت در جذب معلم

وظایف خطیری که معلم برعهده دارد و تأثیرگذاری او در کلاس درس بر روی شاگردانش از اهمیت  ویژه این شغل خبر می‌دهد، سایر اجزای آموزش از کتاب درسی تا تجهیزات کمک آموزشی هیچکدام به اندازه معلم تأثیرگذاری ندارند، معلم است که با جسم و روح شاگردانش در ارتباط است و با گفته‌ها و اندیشه‌های خود می‌تواند در تربیت و جهت‌گیری آنها نقش به‌سزایی ایفا کند اما آیا هم‌اکنون آنقدر که نسبت به کتاب‌های درسی حساسیت وجود دارد نسبت به جذب معلم و به روزرسانی او دقت می‌شود؟

اگرچه مسئولان آموزش و‌پرورش بارها گفته‌اند موفقیت معلم در‌گروی شایستگی‌های اوست اما آیا برای به‌روزرسانی معلم و همراهی با او برای کسب شایستگی‌ها، برنامه‌ریزی خاصی دارند؟ اگر معلم انگیزه خود را از دست بدهد می‌تواند برای مطالعه و به روزرسانی خود اقدام کند؟

در سوی دیگر جذب افراد توانمند به لحاظ مسائلی علمی و اخلاقی برای ورود به شغل معلمی اهمیت بسزایی دارد, هم‌اکنون در جذب و گزینش معلم حساسیت لازم وجود ندارد و در این میان معیارهای جذب افراد توانمند و اصلح برای حضور در کلاس‌های درس تعدیل شده است.

خلأ نظام ملی تربیت معلم

حجت‌الله بنیادی؛ پژوهشگر حوزه آموزش‌وپرورش در این رابطه می‌گوید: متصور نشدن نظام ملی تربیت معلم بر مبنای اسناد پشتیبان(مطالعات عمیق، آینده‌نگرانه و غنی) سند تحول یکی از مهمترین چالش‌های آموزش و پرورش و تهدیدی برای تربیت معلمانی شایسته برای آینده آموزش و پرروش کشور است؛ خلاء نظام ملی تربیت معلم و استمرار اختلاف‌نظرها در زمینه بهترین شیوه تأمین و تربیت معلم، سبب شده سازمان اداری و استخدامی و سازمان برنامه و بودجه با اقداماتی مانند تغییر نوع استخدام دانشجومعلمان و دائمی کردن طرح خرید خدمات آموزشی، خواسته یا ناخواسته برای جذب افراد شایسته و توانمند به حرفه معلمی مانع ایجاد کنند.

حسین احمدی یکی از فرهنگیان  نیز معتقد است که سیستم ورود معلم به آموزش و‌پرورش دارای مشکل است چرا که بخش زیادی از داوطلبانی که از روش‌هایی مختلف غیر از دانشگاه فرهنگیان وارد می‌شوند از روی بیکاری و یافتن شغل دست به انتخاب معلمی می‌زنند در حالیکه این شغل به دلیل مقتضیات و شرایط خاص آن به خصوص از آن جهت که با موجود زنده آن هم کودک و نوجوان در ارتباط است نیاز به ورود افرادی دارد که قبل از انگیزه‌های مادی با عشق به این شغل روی آورده‌اند.

او گفت: متاسفانه این روزها روش‌های جذب معلم به شکل نیروی حق‌التدریس و خرید خدمات زیاد شده است و در این معیار دقت بر روی صلاحیت و شایستگی این افراد برای ورود به شغل معلمی کمرنگ می‌شود و متاسفانه در برخی مواقع افرادی به شغل معلمی ورود پیدا می‌کنند که حداقل استانداردهای تصدی این شغل را ندارند. 

نداشتن برنامه مشخص در بازآموزی معلمان استخدام شده و کلاس‌های ضمن خدمت ضعیف و باری به هر جهت موضوع مهم دیگری است که این معلم به آن اعتراض دارد و معتقد است که بسیاری از آموزش‌های ضمن خدمت به صورت آنلاین و پولی برگزار می‌شود که کیفیتی نداشته و عملا در ارتقای معلم بی‌ثمر است، آموزش و پرورش در مسیر به‌روزرسانی و دانش‌افزایی معلمان برنامه مشخصی ندارد که باید علاوه بر این ضعف‌ها به مشکلات معیشتی که سابقه‌ای دیرینه دارد و از سوی دیگر افت شاخص‌های کیفی مدارس دولتی و دشوار شدن شرایط تدریس و کار معلمان در کلاس‌های پرجمعیت نیز اشاره کرد.

تسنیم، اسناد بالادستی از جمله سند تحول بنیادین بر ضرورت تربیت انسان‌های خلاق، مومن و متعهد به عنوان خروجی‌های نظام آموزش‌وپرورش اشاره می‌کند اما باید توجه داشت که رسیدن به این هدف باید با تمرکز بر معلم، حل مشکلات او، دقت در جذب و گزینش و توانمندسازی او آغاز شود.

اسنادبالادستی مسیر رسیدن به آموزش و‌پرورش مطلوب را ترسیم کرده‌اند اما باید زمینه‌ها و مسیر رسیدن به این اهداف و نیروی انسانی مورد نیاز آن فراهم شود.

پایان/