خشونت‌زدایی از دبستان‌ها با محوریت خشونت کلامی و غیرفیزیکی‌ علیه دانش‌آموزان

خبرنگار اجتماعی ؛ توجه به "حقوق دانش‌آموزان" مقوله‌ای است که به‌دلیل مسائل و مشکلات متعدد نظام آموزش و پرورش کمتر به آن پرداخته شده و تحت تاثیر عواملی همچون محور توجه نبودن حقوق کودک در کشور بالطبع در نظام تعلیم و تربیت هم به حقوق بیش از 13 میلیون دانش‌آموز آنگونه که باید پرداخته نشده است.

خشونت در مدارس که ابعاد مختلفی را برای آن می‌توان برشمرد یکی از جنبه‌های بی‌توجهی به حقوق کودک است و صد البته که این خشونت فقط با تنبیه بدنی نمود پیدا نمی‌کند و برخی رفتارها و گفتارها که منجر به تحقیر و نادیده گرفتن کودک می‌شود اثرات نامطوبی بر سلامت روانی او خواهد داشت.

در همین رابطه  برخی والدین از برچسب زدن به کودک دبستانی و یادآوری ناتوانی او در یادگیری، به کار بردن واژه‌هایی که بار معنایی داشته و موجب تحقیر کودک می‌شود، کنار گذاشتن دانش‌آموز توسط معلم در کلاس درس و بی‌توجهی به او و در نهایت اخذ تعهد از کودک کلاس اولی برای درس خواندن به عنوان شرط ثبت‌نام در پایه دوم دبستان خبر می‌دهند!

 تمام این‌ موارد علاوه بر آثار نامطلوب روانی موجب دلزدگی کودک از محیط مدرسه می‌شود و البته این سؤال را به ذهن می‌آورد که اگر ارزشیابی توصیفی در دوره ابتدایی با هدف کاهش استرس دانش‌آموزان طراحی شده است، پس چرا در محیط مدارس همچنان توصیف‌های عالی، خوب، قابل قبول و نیازمند تلاش بیشتر همان حکم نمره را دارد و بالطبع استرس دانش‌آموز از همان کلاس اول دبستان پابرجاست!

هر چند آموزش‌وپرورش تلاش می‌کند طرح‌هایی را برای تغییر ساختار و روش‌های حاکم بر مدارس به ویژه در دوره ابتدایی عملیاتی کند اما عمده این طرح‌ها و هدف‌گذاری‌های تعیین شده در میدان عمل یعنی کف مدارس آنگونه که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد که این مقوله نیز دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد از آماده نبودن زیرساخت‌ها و پیش‌نیازها تا بی‌انگیزگی و بی‌توجهی معلمان و کادر مدرسه.

برای به بار نشستن طرح‌ها و هدف‌گذاری‌های تعیین شده باید برای این مسائل هم چاره‌اندیشی کرد؛ تا زمانی که شرایط و پیش‌نیازها آماده نباشد، معلمان توانمند گزینش و جذب نشوند و تا زمانی که چشم‌ها را بر توانمندسازی معلمان در طول سال‌های خدمتشان بسته و این مسئله مهم را نادیده بگیریم، نتیجه این می‌شود که هیچ کدام از طرح‌هایی که برای تحول و تغییر در شیوه‌های آموز‌ش‌وپرورش سنتی ارائه می‌شود، به نتیجه نمی‌رسد یعنی دقیقاً همین شرایط امروز!

هم‌اکنون آموزش‌وپرورش به دنبال اجرای طرح خشونت‌زدایی همه‌جانبه از مدارس دوره ابتدایی است که با محوریت آگاه‌سازی معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌ها اجرا خواهد شد.

آشنایی معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌ها با انواع خشونت در مدرسه

در همین رابطه رضوان حکیم‌زاده؛ معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش گفت: طرح خشونت‌زدایی از مدارس  ابتدایی بر توانمندسازی معلمان، مدیران، دانش‌آموزان و خانواده‌ها متمرکز است و هدف، آشنا‌ کردن آنها با مهارت‌ها و نگرش‌هایی است که در رابطه با  اعمال خشونت در مدارس به کار می‌رود.

وی ادامه داد: در گذشته بیشترین تمرکز بر خشونت فیزیکی و تنبیه بدنی بود اما در برنامه خشونت‌زدایی از مدارس ابتدایی، تمرکز ما بر انواعی از خشونت است که کمتر شناخته شده است مانند خشونت‌های غیرفیزیکی، کلامی، رفتاری و تعاملی که اثرات ناخوشایندی بر سلامت روح و روان دانش‌آموزان دارد اما چون خیلی شناخته شده نیست، به کار گرفته می‌شود و نمونه‌هایی از آن را می‌توان در برچسب زدن، تحقیر سرزنش و طبقه‌بندی دانش‌آموزان مشاهده کرد.

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش گفت: در شبکه ارتباطی که در مدرسه وجود دارد معلمان با یکدیگر، مدیر با معلمان و کادر مدرسه با والدین و تمام آنها با دانش‌آموزان در ارتباط هستند و اگر آگاهی لازم وجود نداشته باشد ممکن است رفتارها و جملاتی به کار برود که مصداق خشونت است اما چون همانند تنبیه بدنی نیست، خیلی حساسیت نسبت به آن وجود ندارد.

حرکت در مسیر دبستان‌های امن

حکیم‌زاده بیان کرد: در طرح خشونت‌زدایی همه‌جانبه از مدارس ابتدایی تمام افراد مدرسه و انواع خشونت را مورد توجه قرار داده‌ایم و در مسیری حرکت می‌کنیم تا محیط مدارس ابتدایی که دوره بنیادین و آغاز تربیت است امن و به گونه‌ای باشد که دانش‌آموز احساس احترام کند.

وی متذکر شد: نوعی از خشونت هم در ارتباط بین بچه‌ها با یکدیگر مشاهده می‌شود و باید به آنها آموزش دهیم که هیچ‌یک از انواع خشونت را در تعامل با یکدیگر به کار نگیرند.

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش در پاسخ به این پرسش "مطالبه محیط عاری از خشونت به پیش‌نیازهایی احتیاج دارد آیا برای آنها فکر شده است؟" گفت: این برنامه از توانمندسازی و ایجاد آگاهی که شرط نخست است، آغاز می‌شود ما نمی‌توانیم بخشنامه صادر کنیم و بگوییم از امروز به بعد هیچ نوعی از خشونت در مدارس اعمال نشود آن هم بدون اینکه به معلم آموزش داده باشیم که بیان برخی کلمات و زدن برچسب ناتوانی به کودک هم خشونت محسوب می‌شود.

حکیم‌زاده تصریح کرد: ممکن است معلم با والدین ملاقات کند که در این دیدار بیان عبارات یأس، ناامیدی و شکایت از کودک موجب بازتولیدچرخه خشونت علیه او شود چون خانواده با عصبانیت خشونت را به کودک منتقل می‌کند بنابراین باید آگاهی لازم را ایجاد کنیم،  شروع هر تحولی از درون مدرسه و از سنین نخست کودکی است که سنگ‌بنای تربیت صحیح بنا نهاده می‌شود و اگر تعامل صحیح با سایران به ویژه استفاده از روش‌های منطقی هنگام عصبانیت را آموزش دهیم، دانش‌آموز در آینده وقتی وارد جامعه می‌شود در تعامل و ارتباط با دیگران به شیوه هوشمند رفتار می‌کند چون طرز رفتار صحیح به ویژه هنگام خشم در او نهادینه شده است.

پایان/