دانش‌آموزان فقیر قربانی "نظام طبقاتی آموزش کشور"/ افشای حقیقتی تلخ بر اساس آمار کنکور

خبرنگار اجتماعی ؛ وقتی می‌گوییم تلاش برای ارزان‌تر تمام‌ شدن ادارۀ آموزش و پرورش، این حرف، مدارس دولتی را هدف قرار داده است و نابرابری آموزشی را بازتولید می‌کند.

قربانی این ماجرا، دانش‌آموزان طبقات پایین‌تر جامعه هستند، حالا باید مصداق عینی آن را با انتشار نتایج کنکور مشاهده کرد و امسال نیز همانند سال‌های قبل با اعلام اسامی نفرات برتر کنکور 98 یکبار دیگر اثبات شد که تمام آنها، دانش‌آموزان مدارس خاص از از سمپاد تا نمونه دولتی یا غیردولتی‌ هستند و باز هم دست مدارس دولتی خالی است.

در این گزارش می‌خواهیم بدانیم چه تعداد از نفرات برتر کنکور امسال، دانش‌آموز مدارس دولتی و چه تعداد از مدارس خاص و غیردولتی هستند؟!

در جدول‌های زیر مدارس نفرات برتر کنکور 98 را می‌توانید مشاهده کنید.

نفرات اول تا پنجم گروه آزمایشی علوم ریاضی

نفرات اول تا پنجم گروه آزمایشی علوم تجربی

نفرات اول تا پنجم گروه آزمایشی علوم انسانی

براین اساس می‌توان گفت که بیش از 70 درصد رتبه‌های برتر کنکور امسال در رشته‌های ریاضی، تجربی و انسانی دانش‌آموزان مدارس سمپاد هستند، سهم غیردولتی‌ها 14 درصد و نمونه دولتی‌ها 13 درصد است؛ 46 درصد نفرات برتر کنکور سراسری امسال تهرانی هستند، کمترین تعداد تهرانی‌ها در رشته علوم تجربی و بیشترین تعداد در رشته هنر است البته این آمار مربوط به 10 نفر اول رشته‌های ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی و 5 نفر اول رشته‌های هنر و زبان است.

دسته‌بندی‌های مدارس دولتی و بازتولید نابرابری آموزشی

اما آنچه در این ماجرا می‌‌توان به آن پرداخت، دسته‌بندی‌های مختلف مدارس و جداسازی دانش‌آموزان، تأثیر آن در بازتولید نابرابری آموزشی و در نهایت ناکام ماندن دانش‌آموزان از طبقات پایین‌‌تر جامعه در چرخه رقابت و ورود به دانشگاه‌ها و رشته‌های برتر است.

رضا امیدی استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبایی در مطلبی با اشاره اخیر یونسکو، گفته است:

"به تازگی یونسکو به دولت‌ها توصیه نموده است بین 4 تا 6 درصد تولید ناخالص داخلی و 15 تا 20 درصد بودجۀ عمومی را به آموزش عمومی اختصاص دهند اما وضعیت ایران بدین صورت است که 1.5 تا 2 درصد تولید ناخالص داخلی و 10 درصد بودجه عمومی دولت به آموزش و پرورش اختصاص دارد.

همچنین براساس این گزارش، پرداخت از جیب خانواده‌ها در تأمین مالی آموزش عمومی به‌طور متوسط 20 درصد است؛ این نسبت در کشورهای پردرآمد حدود 18درصد و در کشورهای کم‌درآمد حدود 33 درصد برآورد شده است؛ براساس پایین‌ترین برآوردها، سهم پرداخت از جیب خانواده‌های ایرانی (صرفاً شهریه‌ای که به مدارس دولتی و غیردولتی می‌پردازند) از مجموع هزینه‌های آموزش و پرورش حدود 33 درصد است."

همچنین محمدرضا واعظ مهدوی؛ معاون سابق سازمان برنامه و بودجه اخیراً گفته بود: بیش از 9 درصد خانواده‌های ایرانی برای تحصیل فرزندانشان باید وسایل زندگی را بفروشند!

مسئولان و معضل آموزش‌وپرورش گران!

تمام این شرایط در حالی است که مسئولان آموزش‌وپرورش بر این باورند که آموزش‌وپرورش در کشور گران اداره می‌شود(؟!) و سیاست‌گذاری‌ها در مسیر ارزان‌کردن هزینه‌های اداره آموزش‌وپرورش تعیین می‌شود از سوی دیگر برنامه‌ریزی‌های اشتباه در سال‌های اخیر علاوه بر چند دسته کردن مدارس، بار هزینه‌های آموزش را به دوش خانواده‌ها انداخته است.

مثلاً مدارس دولتی به دسته‌بندی‌های مختلفی همچون سمپاد، نمونه‌دولتی، هیئت‌امنایی تقسیم می‌شوند و در کنار آن مدارس غیردولتی و انواع مدارس وابسته به نهادها و بخش‌های مختلف را هم باید در نظر گرفت.

در چنین شرایطی دانش‌آموزان مستعد از مدارس دولتی گلچین شده و به مدارس خاص هدایت می‌شوند که به بهانه دریافت شهریه بالاتر خدمات آموزشی بیشتری ارائه می‌دهند جالب آنکه معلمان برتر هم سهم این مدارس می‌شوند، حالا تصور کنید دانش‌آموزی 12 سال دوران تحصیلش را در در مدارس دولتی گذرانده است و حالا باید در آزمون کنکور با دانش‌آموزانی رقابت کند که در این سال‌ها به لحاظ آموزش شرایط ویژه‌ای را در مدارس خاصشان داشتند، اساسا می‌توان این شرایط را برابر دانست؟!

ادامه چنین شرایطی نه تنها به کیفیت آموزش لطمه زده است بلکه به نابرابری اجتماعی هم دامن می‌زند، مصداق بارزتر این موضوع را "عادل برکم" معلم به ما توضیح می‌دهد:

«تفاوت میان انواع مدارس دولتی، در میزان "پولی" است که از خانواده‌ها دریافت می‌کنند و بر اساس این "پول" خدمات آموزشی ارائه می‌دهند از سوی دیگر در پایه هفتم و دهم برای ورود دانش‌آموزان به مدارس خاص آزمون برگزار می‌کنند اما باید توجه داشت موفقیت دانش‌آموز در این آزمون‌ها که گاه با رفتن به کلاس‌های بخش خصوصی رقم می‌خورد به مدرسه محل تحصیل او مثلاً در دوره ابتدایی یا متوسطه اول هم بستگی دارد، اینکه دانش‌آموز در مدرسه غیردولتی با آن شرایط خاص درس خوانده باشد یا در مدارس دولتی با ساعت محدودتر آموزش، میزان توجه محدود معلم با توجه به جمعیت بالای دانش‌آموزان در کلاس درس و تمام این موارد یعنی نابرابری آموزشی!»

آموزش شاخصی در شکاف طبقاتی

ادامه این وضعیت باعث شده که حالا یکی از شاخص‌های شکاف طبقاتی در جامعه ما مسئله "آموزش"‌ باشد تا جایی که براساس برخی بررسی‌ها البته در سال 96 میزان نابرابری‌هایی که در هزینه‌های آموزش بین خانواده‌های دهک بالا و دهک پایین وجود دارد حدود یک به پنجاه‌وسه است  یعنی دهک ثروتمند 53 برابر دهک فقیر، برای آموزش فرزندش هزینه می‌کند حالا تصور کنید در چنین شرایطی رقابت برای موفقیت در ورود به دانشگاه‌ها و رشته‌های برتر یکسان خواهد بود؟!

تنوع مدارس و بالتبع کم‌توجهی‌ها به مدارس دولتی و افت شاخص‌های کیفی در آنها، نتایج خود را در مواقعی همچون اعلام نتایج کنکور به خوبی نمایان می‌کند و در این میان تلاش دولت برای ارزان‌تر تمام‌شدن ادارۀ آموزش و پرورش هم مدارس دولتی را هدف قرار داه است،‌ وضعیتی که حالا دانش‌آموزان مدارس دولتی را در رقابتی نابرابر قرار داده است و عجیب‌ آنکه اوضاع کیفی مدارس دولتی مدت‌هاست در سرازیری افت قرار داده شده است و عجیب‌تر آنکه این اوضاع، حساسیت هیچ‌کدام از مسئولان را جلب نمی‌کند اما از این وضعیت نباید تجب کرد چرا که تقریباً فرزندان هیچ یک از مسئولان در مدارس دولتی عادی تحصیل نمی‌کنند!!

البته باید به این نکته هم توجه داشت که تلاش‌ها برای تضعیف مدارس سمپاد با هدف خصوصی‌سازی بیشتر آموزش عمومی انجام نشود.

حالا همین مسئله به اعتراض برخی کاربران در فضای مجازی تبدیل شده است، یکی از معلمان در همین باره نوشت: در حالی که تهران حدود 17 درصد جمعیت کشور را تشکیل داده است، 50 درصد نفرات برتر کنکور تهرانی هستند!! اغلب رتبه‌های برتر دیگر نیز متعلق به کلانشهرها هستند. عدالت آموزشی در عرصه تاخت و تاز خصوصی سازی آموزش‌وپرورش هر روز بی رمق‌تر می‌شود.

معلم دیگری هم می‌نویسد: در تاریخ آموزش و‌پرورش خصوصی‌سازی همیشه با ظاهر فقرزدایی، عدالت آموزشی و... روی کار آمده است، چه می‌گذرد در وزارتی که قرار است نقش اساسی در تعلیم و تربیت رسمی ایفا کند؛ آیا با اینگونه اعمال رویتان می‌شود در کتاب‌های درسی از بدی به تزویر بگویید از عدالت سخن بگویید اگر هم بگویید اثر ندارد...

پایان/