دوره غزنويان

در واپيسين روزهاي حكومت ساماني دستگاه نظامي تركان بر اين دولت استيلا يافته بود.

منابع موجود حكايت از آن ميكنند كه رهبر تركان اسپتكين بقدري نفوذ يافت كه قسمت هايي از خراسان در اختيار آنان قرار گرفت. مسئله جانشيني در ميان آخرين امراي ساماني مشكلي بسيار بزرگ بود. در اين رقابت براي بدست گرفتن قدرت تركان بي شك و ترديد بهره برداري سياسي خاصي نمودند. اين مسائل موجب آن شد كه اسپتيكن قسمت هاي تحت تصرف ساماني را ترك گفته به غزنه وارد شود ودرآنجا دولتي مستقل در دولت بخارا تاسيس نمود و شالوده امپراطوري آينده غزنوي را پي افكند. يكي از خصايص آخر دوره دولت ساماني از بين رفتن طبقات كشاورز بود. ظهور تركان از طريق نظام غلامان دربار وقدرت گرفتن آنان زوال چنين حكومتي را تشريح ميكرد. زمانيكه تركان به ديانت اسلام گرويدند حتي از نظر آئين نيز با توجه به حمايت آنان از خلفاي عباسي موجب پيشرفت نفوذ آنان گرديد. اين پذيرش اسلام از سوي آنان موجب شد كه كوچ بزرگ تركان نيز به مناطق متصرفه ساماني گسترش يابد و اسكان تركان در اين سرزمينها از همين زمان آغاز شد. تاسيس غزنوي در مشرق ايران نشانه بزرگي از نمايش قدرت آنان در برابر حكومت هاي بومي ومحلي است.