تناقض‌های طرح خانه ملت/ پایان انحصار انگلیسی هم به خصوصی سازی ختم شد

  خبرنگار اجتماعی ، کنندگان مجلس طرح یک فوریتی با عنوان "رفع انحصار زبان انگلیسی در نظام آموزش همگانی کشور" ارائه کرده‌اند؛ طرحی که با هدف راه باز کردن برای آموزش سایر زبان‌ها تدوین شده اما در درون آن تناقض‌های آشکاری با عدالت آموزشی و منافع دانش‌آموزان نهفته است.

صرف‌نظر از نگرانی‌هایی که در این‌باره در فضای مجازی مطرح شده است و برخی این طرح را به ضرر دانش‌آموزان و در ادامه سیاست‌های خصوصی‌سازی می‌دانند که این روزها گریبانگیر آموز‌ش‌وپرورش شده، اما به نظر می‌رسد کنندگان امضاکننده طرح هنوز به طور کامل نسبت به جزئیات آن و آنچه قرار است اتفاق بیفتد، واقف نیستند و طرح رفع انحصار از زبان انگلیسی را نیازمند چکش‌کاری بیشتر می‌دانند و در عین حال امید چندانی هم به تصویب آن در صحن علنی مجلس ندارند! 

اما از موارد جنجالی این طرح می‌توان به این موضوع اشاره کرد که با تصویب این قانون آموزش و پرورش مکلف خواهد بود آموزش زبان‌های موضوع این قانون و زبان انگلیسی را صرفاً از طریق آموزشگاه‌های آزاد تحت نظارت آن وزارتخانه و حداکثر معادل سه سال تحصیلی منحصراً برای دانش آموزان مقطع دبیرستان ارائه کند!

موضوعی که با واکنش‌های مختلفی به ویژه از سوی معلمان همراه شده است و آن را در نهایت به زیان دانش‌آموزان به ویژه طبقات متوسط و ضعیف جامعه می‌دانند.

اما اینکه کنندگان مجلس چگونه و با چه استدلالی به این نتیجه رسیده‌اند که کار آموزش زبان‌ انگلیسی و سایر زبان‌ها را به آموزشگاه‌های خصوصی محول کنند، سوالی است که همچنان بی‌پاسخ مانده اما این موضوع نیز مطرح می‌شود آیا کنندگان به همین میزان برای اصل 30 قانون اساسی هم دغدغه دارند؟ اصلی که این روزها در نظام آموزش و پرورش کشور نه تنها رنگ باخته بلکه در اقدامی عجیب طرحی از خانه ملت بیرون می‌آید که از اساس اصل 30 قانون اساسی را نقض می‌کند!

پاشنه آشیل آموزش زبان در مدارس ایران

در همین رابطه کتایون خزعلی دبیر زبان انگلیسی که در مدارس سمپاد مشغول به تدریس است به تسنیم گفت: تصمیم به یادگیری زبان انگلیسی در هر مقطعی از زندگی ایده فوق العاده‌ای است. طبق تحقیقات علمی، یادگیری زبان مزیت‌های شگفت انگیزی خواهد داشت. یکی از کاربردی ترین زبان‌های موجود در دنیا، زبان انگلیسی است. 

امروزه میلیاردها نفر در حال صحبت کردن با این زبان هستند. در سرتاسر جهان زبان انگلیسی انتخاب اول بسیاری از کشورهای پیشرفته است با درک زبان انگلیسی طیف گسترده‌ای از فرهنگ‌های متنوع در اقصی نقاط کره زمین قابل فهم و تحلیل خواهند بود به طور خلاصه، فهم این زبان مزیت‌های بیکران خواهد داشت.

او معتقد است: یادگیری هر زبانی ذهن شما را فعال و آماده مقابله با چالش‌ها می‌کند، به زبان انگلیسی فقط به دید یک زبان جدید نگاه نکنیم. باور داشته باشیم که می‌تواند روح و شخصیت ما را متعالی کند همچنین فراگیری زبان خارجی به عنوان یکی از ارکان اصلی در ارتباطات بین‌المللی در بُعد فردی و گروهی، همواره مورد توجه است و آشنایی و به کارگیری آن، سبب پیشرفت افراد در دانش‌های مختلف می‌شود.

 فراگیری زبان‌های خارجی در نظام آموزشی ما از دیر باز مورد توجه بوده است و همواره کسب مهارت لازم در زبان خارجی به ویژه زبان انگلیسی یکی از دغدغه‌های دانش‌آموزان در دوره‌های مختلف است.نکته مهم در کنار این درجه اهمیت زبان آموزی، این نکته مهم است چرا با وجود سال‌ها زبان آموختن توسط دانش‌آموزان در مدارس، عدم مهارت لازم برای مکالمه بین فردی مهم‌ترین پاشنه آشیل کسب زبان خارجی است و دانش‌آموزان توانایی انجام یک مکالمه ساده به زبان انگلیسی را ندارند.

زبان هم قربانی کنکور

این معلم زبان انگلیسی کافی نبودن ساعات آموزشی کلاس‌های زبان در مدارس را یک نقص بزرگ در سیستم آموزشیِ کشور می‌داند و  در  سایر کشورها تعامل بسیاری برای تقویت زبان دوم انجام می‌شود اما دانش‌آموزان در مدارس ایران، زبان انگلیسی را با هدف  قبولی در کنکور می خوانند به همین دلیل یادگیری دستور و نگارش در اولویت قرار می‌گیرد تا بتوانند تست‌زنی کنکور را با سرعت بیشتری انجام دهند. 

خزعلی به ضعف‌های مشهود آموزش زبان در مدارس کشور گریزی زد و تأکید کرد: پخش فیلم به زبان انگلیسی در مدارس مرسوم نیست در صورتیکه مهارت شنیداری زبان با دیدن  فیلم تقویت می‌شود بر همین اساس دانش‌آموزان پس از کنکور همه دانسته‌های خود را در ارتباط با زبان انگلیسی فراموش می‌کنند. یادگیری آنان صرفا برای کنکور است.
 در زمان حاضر به دلیل شبکه‌های مجازی و ارتباطات بیشتر با جهان زبان انگلیسی دانش‌آموزان پیشرفت بیشتری داشته است، اما با وجود مشکل  کمبود زمان و هدف قرار دادن کنکور نمی‌توانیم به هدف اصلی که یادگیری مناسب زبان انگلیسی است، دست یابیم. از طرفی ناکارآمد بودن محتوای کتاب‌های درسی و جذاب نبودن برای دانش‌آموزان، آنها را کسل کرده و از یادگیری زبان دلسرد می‌کند.

طرح مجلس به زیان  دانش‌آموزان طبقات متوسط و فقیر

این معلم درباره طرح اخیر مجلس درباره  برون سپاری زبان انگلیسی از مدارس  و سپردن آن به آموزشگاه‌ها معتقد است که چنین کاری کمرنگ‌شدن آموزش  زبان دوم را به دنبال خواهد داشت . اگر این امر اختیاری باشد و دانش‌آموز مجبور به یادگیری زبان خارجه نباشد مطمئنا مشکل‌آفرین خواهد شد حتی برای دانش‌آموزانی که به دنبال رتبه‌های برتر کنکور هستند  و متاسفانه در این طرح باز هم دانش‌آموزان فقیر و خانواده‌های بی پول و حتی در سطح معمولی متضرر می‌شوند.

آموزشگاه‌های خصوصی فربه می‌شوند

بی‌شک شهریه‌های سنگین برای همه قابل پرداخت نیست  بسیاری از دانش‌آموزان، یادگیری زبان دوم را صرفا به مدرسه موکول کرده و در کلاس‌های  آموزشگاه‌ها شرکت نمی‌کنند.  به نظرم این طرح باعث فربه‌تر شدن آموزشگاه‌ها شده و خصوصی سازی آموزش را رونق می‌بخشد.

خزعلی بر این باور است اگر آموزش زبان به موسسات خارج از مدرسه واگذار ‌‌‌شود هزینه آموزش زبان در موسسات هم بر عهده دانش‌آموز قرار می‌گیرد! و این امر باعث رونق بیشتر آموزشگاه‌ها و متضرر شدن خانواده‌ها خواهد شد.

​​​آموزش زبان‌های متفاوت بسیار خوب است ولی نیاز به زمینه‌سازی و فراهم کردن بستر مناسب دارد بطور مثال برای سازمان سنجش و کنکور و آزمون‌های متفاوت از جمله استخدامی مشکل ساز خواهد شد‌، معتقدم در صورت تصویب این طرح برای دبیران زبان انگلیسی مشکلی پیش نخواهد آمد چرا که دبیر خبره و کاربلد در آموزشگاه‌ها هم قادر به تدریس زبان اسا و اتفاقا  از لحاظ تدریس به نفع دبیران زبان خواهد بود چرا که در آموزشگاه‌ها، دانش‌آموزان تعیین سطح می‌شوند و تدریس برای بچه‌های هم سطح در آموزشگاه به مراتب راحت‌تر از تدریس در کلاس ناهماهنگ و غیر هم سطح در مدرسه است.

به اعتقاد این معلم زبان، مشکل اصلی در طرح پیشنهادی مجلس، دانش‌آموزان فقیر و خانواده‌های متوسط و پایین‌تر هستند که توانِ پرداخت شهریه‌های آموزشگاه‌ها را نداشته و فرزندانشان از یادگیری زبان دوم محروم خواهند شد‌، در صورت تصویب این طرح تکلیف روستاها و دانش‌آموزان روستایی چه خواهد شد؟!

مافیای زبان هم از راه می‌رسد!

این طرح باعث ایجاد مافیای دیگری در کنار موسسات کنکور و کتاب‌های کمک آموزشی خواهد شد . قطعا مدارس غیردولتی هم در کنار مدرسه،  آموزشگاه‌های زبان مخصوص به خود را داغ‌تر خواهند کرد.

او درباره مشکلات کتاب‌های درسی مدارس اینگونه گفت: دانش‌آموزی که نداند زبان انگلیسی قرار است چه نقشی در آینده‌اش ایفا کند، بخشی از وقت و انرژی خود را صرف یادگیری آن خواهدکرد و سرانجام خروجی خوبی برایش ندارد و گاهی باعث انزجار او از زبان می‌شود. به نظر نمی‌رسد فضایی که در این کتاب‌ها ترسیم شده است هیچ انگیزه و میلی برای زبان آموز ایجاد کند.این مسئله حاصل نگاه منفی ما در سطح کلان جامعه است. هنوز نتوانسته‌ایم بپذیریم که دانستن زبان انگلیسی، دانستن زبانی بیگانه نیست بلکه بهره‌مند شدن از زبانی بین‌المللی است.

به‌طور کلی می توان گفت خروجی یادگیری  زبان در ایران ضعیف است  و این به دلیل نگاه منفی  ما به زبان انگلیسی است . در سال‌های اخیر خروجی آموزشگاه‌های زبان هم آنطور که انتظار می‌رود ، نبوده و زبان‌آموزان در مکالمه و برقراری ارتباط مهارت  لازم را ندارند . همه  آموزشگاه‌های زبان، قابل قبول و استاندارد نیستند و بعضی همچنان  از روش‌های قدیمی در تدریس استفاده می‌کنند . بنابراین نمی‌توان گفت که خروجی همه آموزشگاه‌ها از مدارس بهتر است، اگر در مدارس زبان در اولویت قرار گیرد، کمبود ساعات اختصاص داده شده به این درس حل شود، در زمان مناسب یادگیری زبان انگلیسی آغاز ، کاستی‌های موجود در کلاس‌ها رفع شود و از روش‌های آموزشی موفق و مناسب استفاده شود، یقینا مشکل یادگیری زبان در مدارس حل خواهد شد.

خزعلی درباره آموزش سایر زبان‌های خارجی معتقد است که می‌توان در مدارس بجز  انگلیسی زبان‌هایی مثل فرانسه، آلمانی و ... را آموزش داد و  دانش‌آموز خود انتخاب کند که علاوه بر زبان انگلیسی یک زبان دیگر هم آموزش ببیند هم‌اکنون در بعضی مدارس غیردولتی این کار انجام دو زبان خارجی ارائه می‌شود ولی اینکه کلا زبان انگلیسی از مدارس حذف شود اصلا تصمیم درست و منصفانه‌ای نیست.

به جای این‌ها اصل 30 قانون اساسی را دریابید

ناگفته نماند که ارائه این طرح از سوی کنندگان مجلس، قطعا از روی دلسوزی برای دانش‌آموزان نیست ممکن است قصد درآمدزایی برای آموزش و پرورش را داشته باشند ( از طریق مجوز دادن به آموزشگاه‌های خصوصی ). اگر نیتشان خِیر بود اصل 30 قانون اساسی را رعایت می‌کردند نه اینکه طرحی را در راستای خصوصی‌سازی آموزش ارائه دهند. به هر حال این طرح نقض کامل اصل 30 قانون اساسی است  و آموزش رایگان را زیر سوال می‌برد و  قطعا پولی‌سازی آموزش به نفع دانش‌آموز و خانواده‌ها نیست . این طرح بطور کامل آموزش زبان انگلیسی را در مناطق محروم از بین  خواهد برد و دانش‌آموزان مناطق محروم از یادگیری زبان دوم باز می‌مانند، بجای اینکه مشکلات یادگیری زبان انگلیسی در مدارس را حل کنند صورت مسئله را پاک کرده و کلا چشمش را هم کور می‌کنند!

همچنین ویدا رحیمی‌نژاد عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش درباره طرح مجلس برای رفع انحصار از زبان انگلیسی اظهار‌کرد: ما همین خبر را از رسانه‌ها دیده‌ایم و از طریق اداری برای بررسی به پژوهشگاه ارجاع نشده است. البته طرح مجلس نیاز به بررسی و کارشناسی دقیق‌تر دارد تا مشخص شود که چه اهدافی مد نظر است. می‌دانیم که این طرح نیاز به کارشناسی بیشتر دارد و قطعاً مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به بررسی دقیق آن خواهد پرداخت و پس از آن می‌توان درباره ابهامات این طرح به طور دقیق صحبت کرد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: طبق سند برنامه درسی ملی می‌توان چند زبان را در مدارس آموزش داد از جمله انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و یا سایر زبان‌هایی که شورای عالی آموزش و پرورش تصویب کند و زبان‌های دیگر نیز می‌تواند به دانش‌آموزان ارائه شود و چند سال قبل یک یا دو زبان دیگر نیز به آن اضافه شد. براساس سند برنامه درسی ملی، آموزش زبان بر توانایی ارتباطی و حل مسئله تاکید دارد به گونه‌ای که فرد پس از آموزش قادر به ایجاد ارتباط با استفاده از تمام  مهارت‌های چهارگانه گوش‌کردن، خواندن، سخن‌نوشتن و نوشتن برای دریافت و انتقال معنا شود‌

رحیمی‌نژاد گفت: در سند برنامه درسی یازده حوزه تربیت و یادگیری وجود دارد، دهمین حوزه تربیت و یادگیری زبان خارجی نامیده می‌شود که منظور زبان‌های انگلیسی، فرانسه و آلمانی است نه فقط زبان انگلیسی برای آموزش سایر زبان‌ها می‌توان راهنمای برنامه درسی برای هر زبان تدوین کرد و براساس آن بسته‌های آموزشی زبان‌های مختلف را تألیف کرد.

پایان/