افت سطح کیفی کتاب‌های درس فارسی و اعمال نظرات شخصی

خبرنگار اجتماعی ؛ اخیراً فهرستی از حذفیات کتاب درسی فارسی در فضای مجازی منتشر شده و بر این اساس دروسی مانند "غزل در این سرای بی‌کسی اثر هوشنگ ابتهاج"، "غزل جوانی، رهی معیری"، شعر "به کجا چنین شتابان، شفیعی‌کدکنی"، داستان "موسی و شبان" و "رباعیات خیام" و...  از کتاب‌های درسی حذف شده‌اند.

سرفصل‌ها تعیین می‌کند چه محتوایی بماند یا حذف شود

معصومه نجفی پازوکی سرپرست حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی درباره چرایی حذف این اشعار به تسنیم گفت: در تألیف کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه، سرفصل‌ها ما را در انتخاب محتوا هدایت می‌کنند، اینکه چه مباحثی از کتاب‌ فارسی حذف شود و چه مباحثی باقی بماند در شورای برنامه‌ریزی گروه ادبیات فارسی مشخص می گردد یعنی زمانی که کتاب جدید تألیف می گردد درباره ساختار و سرفصل‌‌های آن در این شورا بحث و بررسی می گردد، به عنوان مثال یکی از سرفصل‌ها در دوره متوسطه ادبیات تعلیمی است که در داخل آن سرفصل، مطالب مرتبط لحاظ می گردد و هر مطلبی را نمی‌توان قرار داد.

در همین رابطه با داریوش گودرزی دبیر ادبیات فارسی گفت‌وگویی داشتیم؛ او در زمان تألیف کتاب‌‌های جدید یعنی همان ایامی که این اشعار از کتب درسی حذف شد در جمع گروه ادبیات فارسی دفتر تألیف سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی حضور داشته است.

داریوش گودرزی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی گفت: متأسفانه سطح کیفی کتاب‌های فارسی تنزل یافته و در تدوین کتب، نظرات شخصی پررنگ‌ است به عنوان مثال تلاش می‌کردند تا متون با مضامین زنانه را بیشتر کنند و ماجرای گردآفرید را به جای رستم و اسفندیار آوردند اما ماجرای رستم، مایه‌های حماسی فراگیرتری داشت و از فضای حماسی فاخر فاصله گرفتند.

وی ادامه داد:‌ نیما یوشیج در هر دو حوزه نو و سنتی شعر سروده اما او را به عنوان پدر شعر نو می‌شناسیم و در کتاب‌‌های درسی یک شعر سنتی از نیما درج شده و این نوعی کج‌سلیقگی است.

انتخاب غیردقیق متون و مفاهیم

این دبیر ادبیات فارسی با اشاره به اینکه اصرار برای برجسته‌ کردن برخی شخصیت‌ها در کتاب‌‌های درسی مشاهده می گردد، عنوان‌کرد: در کتاب‌های فارسی بخشی تحت عنوان ادبیات پایداری داریم و در آنجا مفاهیم مقاومت بیان می گردد و تلاش می گردد تا به دانش‌آموز بگوییم نتیجه مقاومت و پایداری موفقیت است اما در این فصل دو درس داریم که در نهایت شخصیت‌های آن شکست می‌خورند و انتخاب متون و مفاهیم تا این حد غیردقیق است به عنوان مثال ماجرای سلطان جلال الدین خوارزمشاه را آورده‌اند که قبل از مغول‌ها حاکم شدند و بعد توسط مغول‌ها شکست خوردند و در یک صحنه مقاومتی انجام داده و با اسب از رودخانه گذشته است و این را دکتر مهدی حمیدی شیرازی شعر کرده و در کتاب درسی آورده‌اند اما دانش‌آموزان می‌پرسند که انتهای آن چه می گردد که باید بگوییم شکست خورد.

گودرزی گفت: بحث دیگر در گروه ادبیات فارسی این بود که می‌گفتند مطلبی را بگذارید که نرود و برگردد و برای ما بد شود یعنی هنوز فردی آنها را قضاوت نکرده بود خودسانسوری می‌کردند در حقیقت اعلام می‌شد برخی متون و اشخاص مانند دولت آبادی برای ورود به کتاب‌های درسی دارای منع هستند، متأسفانه بحث سلیقه افراد به شکل پررنگ مطرح است و حرف اول را می‌زند و پس از آن حدس‌هایی مبنی بر اینکه ممکن است ذکر برخی نام‌ها و مطالب باعث دردسر شود.

این دبیر ادبیات فارسی متذکر شد: ماجرای "جاناتان مرغ دریایی" یک مطلب جهانی است که آن را با یک متن ضعیف و ترجمه نازل در کتاب‌های درسی آورده‌اند و اسم جاناتان را به آذرباد تغییر داده‌اند!

تنزل سطح کیفی کتاب فارسی

وی ادامه داد: سطح کتاب‌های درسی در مقایسه با گذشته بسیار پایین آمده است و در متون ادبیات معاصر شاهد انتخاب متن‌هایی هستیم که از منظر جوهره ادبی و کلامی سطح آنها نازل است و نویسنده‌ها بعضاً برجسته نیستند؛ در حوزه ادبیات جنگ، نویسندگان خوب زیادی داریم اما متونی که انتخاب شده، برجسته نیست و اهل قلم می‌توانند در این باره قضاوت کنند.

گودرزی بیان‌ کرد:‌  یک شعر از نزار قبانی شاعر معروف عرب انتخاب شده است که آن را از اینترنت برداشته‌اند و منبع برخی مطالب اینترنت شده است متأسفانه در این موارد نظر جمع مطرح نیست و شورایی هم نیست در نهایت سه یا چهار نفر تصمیم می‌گیرند.

این دبیر ادبیات فارسی ادامه داد: کتاب‌های جدیدالتألیف نسبت به کتاب‌های قبلی ضعیفتر است و یکی از دلایل اصلی آن عدم حضور چهره‌های دانشگاهی در تألیف کتب است و می‌توانم بگویم شاید فقط یک نفر برخی کتاب‌های فارسی را جمع‌آوری می‌کند حتی در کتاب‌های درسی برخی غلط‌های فاحش مشاهده می گردد.

وی گفت: در طول 4 سال گذشته، کتاب‌های درسی هر سال دچار تغییرات شده و فصل‌های آن تغییر و غلط‌ها رفع شده است؛ کتاب‌های فارسی را از سال 95 تا 98 بررسی و مقایسه کنید که هر سال دستخوش تغییر بوده و این یک ضعف بزرگ است یعنی هر سال بودجه هنگفتی صرف شده که کتاب چاپ شود و هرچه در انبارها بوده خمیر شده است اما امسال در برخی استان‌ها مانند خراسان رضوی کتاب‌های سال 97 توزیع شده در حالی که کتاب‌های درسی 98 تغییر نموده است.

گودرزی در پایان با اشاره به اینکه نقاشی و تصاویر کتاب‌های درسی نیز به شدت ضعیف است،گفت: البته اوضاع نگارش کتاب‌های درسی بسیار خوب شده و اتفاقات خوبی افتاده است و با این کار درس انشاء احیا شده است.

پایان/