بررسی تعامل توسعه و گسترش فیزیکی شهر با فرآیندهای ژئومورفولوژیک

جغرافیا
دانلود پایان نامه رشته جغرافیا بررسی تعامل توسعه و گسترش فیزیکی شهر با فرآیندهای ژئومورفولوژیک (مطالعه موردی:حوزه بجنورد) *قابل استفاده برای رشته های مدیریت شهری،عمران و زمین شناسی چکیده: در این پایان نامه ، پیش بینی روند توسعه شهری و تأثیر آن برفرایندها ، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است . در این پایان نامه ضمن توجه به توسعه شهری ازادوار گذشته ، رشد جمعیت (به عنوان عامل مهم انسانی توسعه شهری بجنورد) ، در طی دوره آماری 1385 – 1335 مورد مطالعه ، نرخ رشد ، زاد ولد و مرگ و میر و تأثیر آن در افزایش و کاهش جمعیت ، برآورد و پیش بینی جمعیت تا افق 1485 (یکصد سال) و نیازهای اساسی ؛آب (مصرف سرانه روزانه و سالانه) فضای مورد نیاز ، جهت توسعه شهری در طی یکصد سال آینده از مواردی است که در این پایان نامه به آن پرداخته شده است . کلمات کلیدی: روند توسعه شهری مخاطرات ژئومورفولوژیک تعامل توسعه شهری با مخاطرات ژئومورفولوژیک مقدمه : در آخرین سالهای قرن بیستم ، بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها تمرکز یافته اند که همواره زیاد می شوند ، گسترش می یابند ، گهگاه در شهرهای بزرگ و روستاهای همجوار یا در مناطق حقیقی شهری ادغام می شوند ، پدیده ای که تغییرات مهمی را در شیوه زندگی افکار و رفتار به دنبال می آورد . سه میلیارد شهرنشینان کنونی ، که به زودی به چهار میلیارد نفر خواهد رسید ، اکثراً و بیش از پیش به کشورهای در حال توسعه تعلق دارند ، کشورهایی که دارای سطح زندگی پایین و امکانات اندکی برای مقابله با این رشد جمعیت هستند . شهرنشینی و توسعه شهری یکی از تحولات عمده عصر جدید حتی تاریخ بشر است . این تحول با رشد جمعیت در همه کشورها همراه بوده است . این رشد در طی دو قرن اخیر در کشورهای توسعه یافته که تولید ناخالص ملی بالائی دارند ، شروع ولی در حال حاضر ضعیف و حتی منفی است . این در حالی است که در کشورهای در حال توسعه پدیده شهرنشینی هر چند با تأخیر شروع شده ، اما همچنان قدرتمند باقی مانده است . این رشد در کشورهای پیشرفته با افزایش طول عمر متوسط (30 سال در یک قرن در کشورهای توسعه یافته) گرایش سریع به پیری مواجه است . از طرف دیگر شاهد وارد شدن صدمات متعددی به محیط زیست و در معرض انواع مخاطرات محیطی نیز واقع شده اند . همه این تحولات با یکدیگر ارتباط دارند ؛ رشد شهرنشینی یکی از چشمگیرترین آنهاست و در مرکز دیگر دگرگونیها قرار دارد . در شهرهای کشورهای در حال توسعه که بیشتر واحد مسکونی فاقد هر گونه امکانات رفاهی و آب قابل شرب اند ، افراد بی سرپناه ، بی شغل ، بی مدرسه ، بی درمانگاه و گرفتار سوء تغذیه ، سریعاً افزایش می یابند و بی وقفه باعث گسترش حلبی آبادها که از حداقل تجهیزات برخوردارند .(ژان باستیه ؛ ترجمه اشرفی، 1382 ،ص12). توسعه و گسترش شهرها در مکانهای نامناسب و بدون مطالعه هر از چندگاهی تحت تأثیر عوامل مخاطره انگیز واقع شده ، تاریخ آنها بکلی نابود می شوند . از جمله می توان به پدیده طبیعی مخاطره آمیز چون زلزله ، تغییرات مسیر رودخانه ها ، بی آب شدن در شهرهایی چون بمبئی و سن پی یر در سال 1902 ، اوستی باستان بندرگاه رم قدیم و فاروست در استرالیا ، شهرها همچون تمدن ها توانسته اند رو به نابودی و فناپذیری باشند و این رویداد ممکن است باز هم تکرار شود ؟ رشد شتابان جمعیت و توسعه شهرها امروزه با طرح های توسعه ی جامع که رویکرد برنامه ریزی شده وهدایت کننده می باشد موردمطالعه قرار می گیرد.طرح ریزی جامع سنتی اغلب ناکارآمد و یا فقط تا حدودی کارآمد است ، زیرا تأکید اصلی بیش از حد بر تهیه طرح و کمتر از آنچه باید ، برای اجرای آن است . اغلب تصور می شود که تهیه طرح به خودی خود هدف است و این را می توان در ساختار سازمانی ادارات طرح ریزی شهر مشاهده کرد که در انها بخش تهیه طرح جامعه از عملیات کنترل توسعه جداست . مسئولان طرح ریزی غالباً هیچ گونه فعالیت نظارتی و هدایتی ندارند. (کلارک ، جایلر ؛ترجمه اطهاری ،1372 ، ص 51-50) فهرست مطالب 1 مقدمه : 5 2 توسعه تاریخی و شکل گیری اولیه شهر بجنورد 2-1 شهر قدیم بجنورد 7 االف ) شهر دوره صفویه 7 ب ) شهر دوره قاجاریه 8  شبکه اصلی حمل و نقل 8  موقعیت و شکل مرکز شهر 9  روند توسعه شهر 9 2-2 بجنورد امروز 12 شکل 3 نقشه گسترش فیزیکی شهر بجنورد از سال 1335 تا 1383با استفاده ازGIS 18 3 بررسی تحولات سیاسی - جمعیتی و تأثیر آن بر توسعه شهری 18 3-1 مقدمه 18 3-2 تحولات سیاسی - جمعیتی شهرستان بجنورد بر اساس تقسیمات سیاسی جدید 19 جدول 1 جمعیت خانوار روستایی شهرستان بجنورد براساس تقسیمات سیاسی جدید طی سالهای 85-1345 19 نمودار 1 جمعیت خانوار روستایی شهرستان بجنورد براساس تقسیمات سیاسی جدید طی سالهای 85-1345 20 جدول 2 نرخ رشد جمعیت روستایی شهرستان بجنورد طی دهه های 45 تا 75 و 85 21 نمودار 2 نرخ رشد جمعیت روستایی شهرستان بجنورد طی دهه های 45 تا 75 و 85 21 نمودار 3 مقایسه روند رشد جمعیت شهری و روستایی شهرستان بجنورد طی سالهای 75-45 22 جدول 3 جمعیت و خانوار شهرستان بجنورد بر حسب تقسیمات سیاسی جدید منبع 23 3-3 تحولات جمعیت شهر بجنورد 24 نمودار شماره 4 مقایسه جمعیت شهری شهرستان و شهر بجنورد طی سالهای 1385-1335 26 3-4 مهاجرت 26 جدول 6 جمعیت شهر بجنورد بر حسب محل تولد در سرشماری سالهای1355- 1345 27 جدول 7جمعیت ساکن درشهر بجنوردبرحسب محل تولد ومقایسه آن باشهری استان خراسان در سالهای 1364-1370 جدول8مهاجران وارده به شهرستان بجنوردطی10سال قبل ازسرشماری آبان 1375برحسب آخرین محل اقامت قبلی جدول9 مهاجران وارد شده به شهرستان بجنورد در طی 10 سال قبل از سرشماری 1385برحسب آخرین محل اقامت 29 3-5 برآورد جمعیت شهر بجنورد با استفاده از رشد طبیعی 30 جدول10 الف) تعداد موالید شهر بجنورد در سالهای 85-84(منبع : اداره ثبت احوال شهرستان بجنورد؛ تدقیق و محاسبه از نگارنده) 31 جدول10ج )تعداد مرگ و میرشهر بجنورد در سالهای 85-84 (منبع : اداره ثبت احوال شهرستان بجنورد تدقیق و محاسبه از نگارنده) 32 جدول 11مبانی پیش بینی جمعیت شهر بجنورد تا سال 1485 ( منبع : اداره ثبت احوال بجنورد تدقیق و محاسبه از نگارنده) 32 جدول12 آینده نگری جمعیت شهر بجنورد برحسب رشد طبیعی( 4 روند توسعه و گسترش فیزیکی شهر بجنورد 37 4-1 تحولات و کاربری اراضی شهری 37 جدول 14 روند تحولات کاربری زمین شهری در شهر بجنورد طی سالهای 1320 تا 1384 37 شکل 4 نقشه روند شهر بجنورد جهت توسعه آن در طی ادوار گذشته . 41 4-3 جهات توسعه 41 جدول 15 کاربری اراضی وضع موجود پیشنهادی طرح جامع شهر بجنورد 1374 42  توسعه بلند مدت 44 4-4 ویژگیهای کالبدی 45  توسعه در غرب و شمال غرب 46 جدول 16 روند توسعه کالبدی و جمعیت شهر و پیش بینی تا افق منبع : سرشماری ، 1335-1375 ، شهرداری بجنورد 1384تا1485 47 نمودار 5 روند تحولات مساحت کاربری زمین شهری در شهر بجنورد طی سالهای 1320تا 1384 48 5 توسعه شهری وقابلیت اراضی درحوضه بجنورد 51 5-1 طبقه بندی واحدهای اراضی و قابلیت آن درتوسعه شهری 51 - واحد اراضی (1.2) 52 - واحد اراضی (1.5) 52 - واحد اراضی (2.2) 53 - واحد اراضی (3.1) 53 - واحد اراضی (C.2) 54 - واحد اراضی (3.2) 54 - واحد اراضی (3.4) 54 - واحد اراضی (4.1) 55 - واحد اراضی (4.2) 55 - واحد اراضی (5.1) 55 - واحد اراضی (8.1) 55 شکل 5 نقشه واحدهای اراضی حوزه بجنورد 56 5-2 بررسی اثرات شرایط خاک شناسی و منابع اراضی حوضه بجنورد بر فرایندهای مخاطره آمیز 56 5-2-1 رطوبت خاک 57 5-2-2 بافت خاک 57 5-2-3 استحکام برشی 57 شکل6 نقشه شاخص رطوبت وبافت خاک درحوضه بجنورد( منبع: داده هایی رقومی باندهای1و7 سجنده مربوط به ماه مه2003 میلادی ) 59 5-2-4 میزان کربنات کلسیم موجود در خاک 59 6 کاربری ـ پوشش زمین و تراکم پوشش گیاهی 59 6-1 نوع کاربری ـ پوشش زمین حوضه مطالعاتی 59 6-2طبقه بندی نوع کاربری ـ پوشش زمین حوضه بجنورد 60 جدول 18 طبقه بندی پوشش کاربری زمین در حوضه بجنورد 61 6-3 تراکم پوشش گیاهی در حوضه بجنورد 62 شکل 8 نقشه تراکم پوشش گیاهی حوضه بجنورد با استفاده از ماهواره ETM+ 64 جدول 19 طبقه بندی نقشه شاخص تراکم پوشش گیاهی حوضه بجنورد 64 منابع: 66